«چنار»هایی که دیگر سایه‌سار و هویت «خیابان ولیعصر» نیستند!

قطع شدن چنارهای ولیعصر ادامه دارد، هنوز به جای خالی درختان عادت نکرده درختان دیگری بریده می‌شوند.

گرچه با در نظر گرفتن ویژگی‌های درخت چنار، بریدن درختان کهنسال برای پیشگیری از سقوط آن‌ها و حوادث احتمالی کاری درست است ولی وقتی به قسمت‌هایی از درختانی که بریده شده‌اند نگاه می‌کنیم بیشتر درختانی جوان می‌بینیم. اثر پوکی و کهنسالی در کمتر درختی دیده می‌شود. مسیری که با وجود تردد زیاد اتومبیل‌ها روزی هوایی خوش داشت و خاطرات کودکیمان را می‌ساخت، به نظر می‌رسد تا چند سال دیگر تنها خاطره‌ای باشد که بزرگسالان برای کودکان خود تعریف خواهندکرد. 

دکتر نعمت‌الله خراسانی، استاد گروه محیط‌زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و عضو اتاق فکر سازمان پارک‌ها در زمینه قطع چنارهای خیابان ولیعصر گفت:" تنها چنارهایی که خشک شده یا احتمال خطر فاجعه دارند را قطع می‌کنند. کسی اجازه ندارد که درخت چنار سالم را قطع کند. کسانی که قاچاقی درختان را خشک یا قطع می‌کنند موضوع دیگری است. سازمان پارک‌ها و شهرداری در داخل خیابان‌ها و معابر اصلی، هیچ درختی را بی‌جهت قطع نمی‌کنند. تنها موقعی قطع می‌کنند که درخت خشکیده باشد یا هنوز خشک خشک نشده باشد اما ممکن است در کوچکترین جریان هوا یا بادی سقوط کرده و خطرزا باشند. برای همین با نظر کارشناسان این کار انجام می‌شود."

وی درباره قطع قاچاقی درختان بیان کرد:"ممکن است افراد بخواهند درخت کنار خانه خود یا درختی که به پنجره برخورد می‌کند یا وارد باغشان می‌شود را قطع کنند. اما وقتی به شهرداری می‌گویند و شهرداری نمی تواند درخت سالم را قطع کند در این صورت خود افراد قطع می‌کنند. من از تعداد درختانی که به صورت قاچاقی قطع شده‌اند اطلاع ندارم ولی می دانم که بعضی از درختان در خیابان ولیعصر گاهی توسط فروشگاه‌ها و برج‌ها، برای دیده شدن تابلو و تبلیغات بریده می‌شوند. این احتمال است و به صورت صد درصد نیست. این‌ها با وسایلی که ما نمی‌توانیم تشخیص بدهیم و ثابت کنیم درختان را خشک می‌کنند و وقتی درخت خشک شد، شهرداری مجبور است که درخت را قطع کند. چون اگر قطع نکند ممکن است حادثه ساز باشد."

خراسانی درباره درختان با ارتفاع دومتری که بریده می‌شوند، گفت: "این مدل قطع کردن برای درختانی است که تا آن ارتفاع خشک بوده و کارشناسان احتمال می‌دهند اگر از آن ارتفاع قطع کنند درخت ساقه جوش بزند و با توجه به ریشه و ساقه‌ای که درخت دارد شاید بتواند به وسیله آن ساقه جوش‌ها جایگزین شود.  چون احتمال سبز شدن درختی که از خاک بیرون بیاید و دوباره کاشته شود خیلی کم است، این کار را می‌کنند."

وی در خصوص  برنامه‌های شهرداری برای جلوگیری از روند از بین رفتن درختان، اظهار داشت:"شهرداری در این زمینه برنامه‌های متعدد دارد. هرس کردن تا تنک کردن درختان و کودپاشی کردن این درختان با بعضی کودهای محلول از جمله این برنامه هاست. یا حتی تاج این درختان را مورد شستشو قرار می‌دهند تا ذرات گرد و غبار روی این درختان ننشیند و مانع فتوسنتز نشود. اما متاسفانه شرایط تهران برای زیست این درختان بسیار مشکل شده‌است، این کار شهرداری خوب نیست که مجوز برای ساخت برج ها را می‌دهد. فاصله این برج‌ها با درختان زیاد نیست درصورتی که حداقل این فاصله باید 4 یا 5 متر باشد . شهرداری می‌تواند جلوی این روند را برای پیشگیری از خشک شدن درختان بگیرد."

این استاد محیط زیست در خصوص شرایط نگهداری درختان، گفت:" اطراف درختان باید باز و خاکی باشد تا آب بتواند در آن نفوذ کرده و درخت از آب استفاده کند. اگر دور درختان را سیمان و سنگ بگذارند، درخت نمی‌تواند نفس بکشد، همچنین آب و مواد غذایی که اضافه می‌کنند را نمی‌تواند جذب کند. در نتیجه درخت ضعیف می‌شود و در طی چند سال از بین می‌رود. دو یا سه بار این اتفاق افتاده‌است. یکبار کف جوی‌ها را سنگ و سیمان کردند و بعد مجدداً سنگ و سیمان اطراف درختان را برداشتند . الآن سنگ چین می‌کنند که بدون سیمان باشد. البته با اینکه سنگ چین می‌کنند گاهی متاسفانه کف آن مقداری سیمان می‌ریزند که نباید این کار ها را انجام دهند."

این عضو اتاق فکر سازمان پارک‌ها  درباره تعداد درختانی که تا به حال در خیابان ولیعصر قطع شده‌اند، بیان کرد:" در ابتدای کاشت، تعداد این درختان 25 هزار اصله بود که از شمیران (تجریش ) تا راه آهن ادامه داشت، الآن 6 یا 7 هزار اصله از این درختان باقی ماندند. در تمام طول سالیان گذشته این درختان خشک و قطع شده‌است. برنامه برای بازسازی درختان بارها پیشنهاد شده که مسیر آبراه‌ها را به صورت باغچه کنند. ولی مسائل و مشکلاتی وجود دارد، مثل بارانی که در فصل پاییز و زمستان می‌آید، این جوی‌ها وظیفه هدایت آب را دارند. چون جایی نیست که این آب‌ها نفوذ کنند به دلیل آسفالت و سیمان و خیابان و اگر بخواهند آنجا را باغچه کنند ناچار به ساخت آبراهه نسبتا وسیعی هستند که ساخت این آبراهه در وسط ولیعصر از نظر هزینه و یا از نظر مشکلاتی مانند شبکه فاضلاب صورت نگرفته‌است. البته اگر مطالعات دقیقی صورت گیرد، می‌توان این کار را کرد. ولی شاید به دلیل هزینه یا مشکلات عدیده‌ای که هست این کار را تا به حال انجام نداده‌اند."

وی در خصوص ادامه این روند برای چنارهای ولیعصر گفت:" اگر همین شرایط ادامه داشته‌باشد، تمام این درختان را از دست خواهیم داد. چون این درختان به وضعیتی می‌رسند که یا به دلیل کهولت سن از بین می‌روند یا به دلیل شرایط که در خیابان  موجود است، خاکی که از بین رفته و تغییر عادت آبدهی مردم به دلیل افزایش قیمت آب و عدم کفایت آبدهی شهرداری، درختان از بین می‌روند."

خراسانی راه نگهداری از چنارها را عمل کردن به جای حرف زدن دانست و گفت:" از گفته  ناکرده  بيهوده چه حاصل؟/ کردار نکو کن که نه سودي است ز گفتار. نهال می‌کارند ولی فایده ندارد چون شرایطی که درختان ولیعصر به این قطر و ارتفاع درآمده‌اند شرایطی است که در60 سال پیش وجود داشت. مثل باغ بوده که درختان توانستند بگیرند و به این شکل درآیند الآن شرایطی که در تهران موجود است اصلاً اجازه نمی‌دهد که این نهال‌ها تبدیل به درخت شوند و به ندرت و بعضی از مناطق این امکان برای درختان میسر است. سازمان پارک‌ها و شهرداری سالانه میلیون‌ها نهال را در شهر تهران می‌کارند و بین مردم پخش می‌کنند. اگر طبق آمار و ارقامی که اعلام می‌کنند درخت می‌گرفت، الآن تهران جنگل بود."

در همین راستا مردی که به سرعت در مسیر خیابان ولیعصر در حال راه رفتن است، درباره بریده شدن چنارهای این خیابان می‌گوید:" شخص خودم به شدت مخالف اين قضيه هستم به چند دليل،‬‎ اول اينكه اين درخت‌هاي چنار نيم قرن پيش كاشته‌شدند و به خيابان وليعصر به اين خاطر خيابان چنارها می‌گفتند. بنابراين اين درختان سايه سار و هويت اين خيابان هستند. اما این هویت با ساخت برج‌ها سر به فلک کشیده زیر سوال رفت. اینجا بحث ساخت و ساز شهری و بی هویتی تهران پیش می‌آید. کارهایی که با بی برنامگی صرفاً برای جذب پول در این خیابان صورت می‌گیرد."

از زوجی که در ولیعصر قدم میزنند درباره چنارهای ولیعصر و قطع کردن آنها پرسیدم، زن می‌گوید:"  اولین درخت بریده را که دیدم فکر کردم به خاطر توفان یکی از چنارها افتاده ولی وقتی به راهم ادامه دادم و درخت‌های بریده شده بعدی را دیدم فهمیدم که توفانی در کار نبود. در اخبار و سایت‌ها فهمیدم که کار، کار شهرداری تهران است. هر چند که هنوز باورم نمی شود و دلیل این کار را نمی دانم."

مرد می گوید:" چند وقت پیش دیدم که درخت ها از محلی بالاتر بریده شده اند مثل دسته جسدها بود. در وسط شهر، چنارها نماد ولیعصر بودند و اکنون بلندترین خیابان شهرمان لخت شده‌است. در این شهر کثیف شلوغ و پر سر و صدا دلمان به همین چهار درخت خوش بود که آن‌ها هم روز به روز کمتر می‌شوند."

مرد ادامه می‌دهد :" کاش می‌شد یکی از مسئولین حاضر شود و علت این مسئله را به طور کامل برای مردم توضیح دهد نه اینکه درخت‌ها خشک شده‌اند؛ من خودم درختانی را دیدم که حتی بعد از بریده شدن خیس بودند و بعضی دیگر جوانه هم زده بودند. توضیح در مود این کار حداقل خواسته است."

 زن در ادامه حرف‌هایش می‌گوید :" آیا شهرداری  که برای هر درخت در منزل مردم پلاک تهیه کرده و در صورت آسیب دیدن درخت از مردم جریمه می‌گیرد فکری برای جایگزینی این درخت‌ها کرده یا مهم جریمه  پرداختی برای مردم است؟ با توجه به روزهایی مانند روز درختکاری و نیاز کشور به درختکاری ما انتظار داریم شهرداری جهت گسترش فضای سبز اقدام کند نه بر عکس آن."

رهگذری دیگر عامل خشک شدن چنارهای را  رفتار بد تجار راسته خيابان وليعصر می‌داند. می‌گوید:" این چنارها به دلایل مختلف از بین می‌روند.  از عدم رعايت بهداشت و توليد موش و و موجودات موذي كه به ريشه درختان آسيب می‌زنند تا ريختن سم پاي درختان احتمالاً  برای  جبران عدم رعايت بهداشت، همه موجب خشک شدن درختان می‌شوند.  از طرف ديگر آسفالت و سيمان و فاضلاب براي درختان سم مضاعفي بودند  من مي‌خواهم بدانم براي ما مردم طي اين نيم قرن آيا توضيحي داده‌شده؟ ‫خيابان وليعصر هويت من است. ‬‎ هر وقت دلم از دنيا مي گيرد می روم  كنار چنارها و قدم مي زنم‬‎."

‫دختری نظر خود را خیلی سریع می‌گوید: "به عنوان كمترين حقم می‌خواهم بدانم کارشناسان این طرح چه کسانی هستند؟  مي‌خواهم اگر امکانش وجود داشته باشد، به نظر این کارشناسان اعتراض كنم.‬‎ بگویم مي‌شود به جاي خراب كردن و كشتن و قتل درخت‌ها وسايل حمل و نقل را اصلاح كرد و به جاي هيات كارشناسان براي قطع و قتل درختان هيات احيا درختان و زيست محيط بیاورند. می‌شود طرحی ریخت تا درختان از بین نرود. من بیش از اینکه بخواهم درختان به صورت کارشناسانه قطع شوند، دوست دارم کار کارشناسی برای حفظ آن‌ها صورت بگیرد واگر این اتفاق افتاده نظارتی بر اجرایش صورت بگیرد"