آیا مرگ برجام نزدیک است
به گزارش صدای ایران NPR (رادیوی عمومی ملی) آمریکا گزارش داد: بخش عمده‌ای از بحران آمریکا و ایران که در روزهای اخیرهم شاهد تشدید آن بودیم، هنوز هم حول توافق هسته‌ای سال 2015 است. اکنون می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که آیا این معامله واقعاً در معرض نابودی است. ترامپ دو سال پیش آمریکا ضمن خروج از این توافق تحریم‌هایی را هم که لغو شده بود، دوباره اعمال کرد. بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها، ایران کم کم شروع به کاستن از تعهدات برجامی خود کرد. در این بین شرکای اروپایی این توافق بین ایران و آمریکا گرفتار شده‌اند. آنها می‌خواهند این توافق را نجات دهند اما هفته گذشته چهارشنبه با فعال کردن مکانیسم حل اختلافات به ایران هشدار دادند.
پیتر کنیون از NPR اکنون قصد دارد برسی کند که اروپا دقیقا کجای این ماجرا ایستاده است.
پیتر کنیون: کارشناسان منع گسترش سلاح هسته‌ای اکنون با این سوال رو به رو هستند که آیا برجام به نقطه پایانی خود رسیده است؟ جیمز اکتون، مدیرعامل برنامه سیاست هسته‌ای در بنیاد کارنگی می‌گوید که شرایط در حال حاضر اصلا خوب نست.
جیمز اکشن: خوب، این قرارداد هنوز نمرده، اما اگر بخوایم واقع بینانه به قضیه نگاه کنیم باید بگوییم که به نظر نمی‌رسد دیگر عمر چندانی داشته باشد.
کنیون: اکتون باید گفت که حتی پیش از آنکه ترامپ آمریکا را از توافق در سال 2018 خارج کند و بگوید که ایران باید برای توافق بسیار سخت تر و طولانی تر مذاکره کند، نسبت به آینده این توافق خوشبین نبوده است. اکنون حملات ایرانی‌ها به پرسنل ارتش آمریكا در پایگاه‌های عراق و به ویژه ترور ژنرال ایرانی، قاسم سلیمانی، این توافق را به نقطه پایانی نزدیک‌تر کرده است.
آکتون: به نظر من این ترور در دراز مدت، احتمالاً باعث تشدید بیشتر تنش در روابط آمریکا و ایران شود. همزمان تشدید تنش در روابط دو کشور باعث می‌شود تا ایران انگیزه‌های مضاعفی برای خروج از برجام پیدا کند.
کنیون: سایر کارشناسان منع گسترش سلاح‌های اتمی، دیدگاه کمی خوش بینانه تری دارند. لورا راک وود، از مسئولان آژانس بین المللی انرژی اتمی، اکنون گروه شبکه هسته‌ای آزاد در وین را هدایت می‌کند. او معتقد است: جدا از درگیری‌ها و تهدیدات لفظی، آنچه ایران تاکنون انجام داده هیچ کدام در راستای حرکت به سلاح هسته‌ای نبوده است.
راک وود می‌افزاید: اول اینکه ایران هنوز با بازرسان آژانس انرژی هسته‌ای همکاری می‌کند. دوم، ایران همچنین تهدید به خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نکرده است. فعلا تا زمانی که ایران خلوص غنی‌سازی را به 20 درصد یا بالاتر نرساند می‌شود امیدوار بود. هرچند که آغاز غنی‌سازی 20 درصد از سوی ایران لزوما به معنای دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود، اما به هر حال چنین اقدامی پیام خوبی نخواهد داشت.
کنیون: برجام توافقی بود که حداقل برای تنها یک دهه مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای می‌شد. راک وود در این باره می‌گوید که ایران هنوز زیاد از توافق تخطی نکرده و به سرعت می‌تواند دوباره به روند اجرای آن بازگردد، آنچه واقعاً زنگ خطر را به صدا در می‌آورد این است که این کشور دیگر اجازه بازرسی به کارشناسان سازمان بین‌المللی انرژی اتمی را ندهد.
راکوند: اگر ایران تصمیم بگیرد که دیگر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری نکند این یک اتفاق بسیار بد خواهد بود.
کنیون: آخرین ضربه بر توافق هسته‌ای روز چهارشنبه از سوی اروپایی‌ها زده شد. انگلیس، فرانسه و آلمان اعلام كردند كه آنها از سازوكار حل اختلاف این توافق برای وادار کردن ایران به پایبندی به آن را فعال کرده‌اند. این اقدام اروپا باعث شد آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در اولین خطبه نماز جمعه خود که پس از هشت سال ادا می‌شد، كشورهای اروپایی را به عنوان دشمن ایران سرزنش کند.
کنیون: آیت الله خامنه‌ای افزود: امروز، همه به وضوح این دشمنی اروپا را می‌بینند. پس از یک سال انتظار، مشخص شد که آنها یعنی اروپایی‌ها، خدمتگذار آمریکا بوده و از خود هیچ اراده‌ای ندارند.
این اقدام اروپا می‌تواند منجر به اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران شود و این دقیقا همان چیزی است که آمریکا می‌خواهد. وزیر دفاع آلمان تأیید کرد که کاخ سفید متحدین اروپایی خود را تهدید کرده که اگر آنها مکانیسم حل اختلافات با ایران را فعال نکنند، آمریکا تعرفه‌های تجاری سنگینی علیه کالاهایشان اعمال می‌کند. اکنون آنها این کار را کرده‌اند و منتظر پاسخ ایران هستند