حرف آقای روحانی نامناسب بود

صدای ایران- یکی از دلایل برخی افراد که در 24 خرداد 92 رای خود را به نام حسن روحانی نوشتند حمایت سیدمحمد خاتمی و آیت الله هاشمی رفسنجانی از ایشان بود. آنها معتقد بودند روحانی قرابت زیادی به آقای خاتمی دارد و حتی شباهت هایی نیز میان این دو دیده می شود. اکنون که پنج ماه از شروع به کار دولت آقای روحانی می گذرد سراغ یکی از حامیان ایشان در زمان انتخابات ریاست جمهوری رفتیم تا نسبت میان خاتمی و روحانی را با تشریح شباهت ها و تفاوت های آنها با یکدیگر روشن سازد. دکتر صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار صدای ایران ضمن تمیز شباهت ها و تفاوت های رئیس جمهور فعلی با رئیس جمهور اسبق کشورمان به بیان اولین انتقاد جدی خود نسبت به آقای روحانی پرداخت. آنچه در ادامه می خوانید گفتگوی خبرنگار صدای ایران با صادق زیباکلام است.

آقای دکتر! خیلی ها معتقدند میان آقای روحانی و خاتمی شباهت هایی وجود دارد. جنابعالی چه شباهت ها و تفاوت هایی میان آقای روحانی و خاتمی می بینید؟
شباهت ها بیشتر در عرصه بین الملل و تا حدودی هم در عرصه داخلی خود را نشان می دهد. زمانی که آقای خاتمی در خرداد 76 به رئیس جمهوری رسیدند دنیا و به خصوص غربی ها شگفت زده شدند. چراکه برای اولین بار شاهد رئیس جمهوری در ایران بودند که برای آمریکا و غربی ها آرزوی مرگ، نیستی و نابودی نمی کرد. آنها شاهد ظهور رئیس جمهوری در ایران بودند که دست دوستی و مودت به طرف دنیا دراز کرده بود و صحبت از مفاهمه و گفتگوی تمدن ها می کرد. آقای روحانی تا حدود زیادی یادآور آن گفتمان هستند و به نظر من این موضوع مهم ترین شباهت ایشان با آقای خاتمی است.

اما در عرصه داخلی تشابهات میان این دو نفر تا حدود زیادی کم می شود. آقای خاتمی روی آزادی مطبوعات، آزادی اندیشه و حاکمیت قانون خیلی تاکید داشتند، اما آقای روحانی روی این موضوعات خیلی تاکید و اصرار ندارند و از این موضوع می توان به عنوان تفاوت آقای خاتمی و روحانی یاد کرد.

تفاوت دیگر اینکه آقای خاتمی نگران نبودند که اصولگرایان درباره ایشان و موضع گیری ها و گفتمان ایشان چه واکنشی نشان می دهند. اما آقای روحانی دقیقا برعکس هستند و به نظر می رسد دغدغه زیادی دارند که موضع گیری هایشان اگر به مذاق اصولگرایان خوشایند نباشد آنها چه واکنشی نشان خواهند داد.

آقای خاتمی در مجموع ابایی در گفتن آنچه که فکر می کردند به نفع کشور است نداشتند. اما به نظر می رسد آقای روحانی دغدغه زیادی دارند که سخنانشان باعث تحریک و موضع گیری جناح راست نشود. در خصوص انتخاب همکاران نیز میان این دو نفر تفاوت وجود دارد. آقای خاتمی مُصّر بودند که همکارانشان در خط فکری خودشان باشد؛ اما به نظر می رسد آقای روحانی تا حدودی از این بابت با آقای هاشمی رفسنجانی شباهت دارند. چراکه در هر دو دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی هم شاهد حضور وزرا و افرادی بودیم که به منتهی الیه جناح راست متعلق بودند و هم شاهد حضور دگراندیشان و کسانی بودیم که متعلق یه جناح چپ بودند. به عبارت دیگر تاکید آقای هاشمی بیشتر روی کارایی و کارآمدی بود.

آیا از این منظر می توان گفت آقای خاتمی بیشتر متعلق به پایگاه روشنفکری جامعه است و آقای روحانی بیشتر رویکردی پراگماتیستی به سیاست دارد؟
دقیقا همینطور است. آقای خاتمی بیشتر روی جنبه های فکری و پایبندی همکاران ایشان بر توسعه سیاسی و جامعه مدنی اصرار داشتند. اما به نظر می رسد از این بابت آقای روحانی تا حدود زیادی به آقای هاشمی شباهت دارند. به طوری که در دولت ایشان هم تفکرات راست وجود دارد که سمبل آن آقای رحمانی فضلی وزیر کشور و همچنین وزیر دفاع است و هم افرادی همچون دکتر فرجی دانا، دکتر محمد علی نجفی، دکتر توفیقی و بیژن نامدار زنگنه در دولت حضور دارند.

آقای دکتر! برخی ها معتقدند رگه هایی از پوپولیسم آقای احمدی نژاد در آقای روحانی نیز وجود دارد. شاهد مثال این عده سخنان اخیر آقای روحانی در جمع مردم خوزستان است که فرمودند توافق ژنو به معنای تسلیم شدن شرق و غرب در مقابل ملت ایران است. آیا شما هم با نظر این عده موافقید؟
با کمال تاسف با این موضوع موافقم. چرا که امیدوارم بودم در پاسخ به چنین سوالی پاسخ منفی بدهم. اما متاسفانه باید بگوم بله، همینطور است و تفاوت دیگر آقای روحانی با آقای خاتمی همین است که آقای خاتمی هیچگاه حاضر نشد تن به پوپولیسم بدهد و مطالبی بگوید که باعث تهییج افکار عمومی و مخاطبین ایشان شود. اما به نظر می رسد آقای روحانی متاسفانه هر از گاهی دمی به خمره می زند و ابایی از پوپولیسم ندارد که نمونه بارز و تاسف بار آن همین مطالبی بود که در خوزستان گفتند. به نظر من بیان این صحبت ها از سوی ایشان بسیار نامناسب بود و برای افراد تحصیل کرده و کتاب خوان جامعه فارغ از اینکه صحبت ایشان هیچ واقعیتی نداشت در عین حال تاسف آور هم بود.

آقای دکتر! ما بعد از هشت سال دوران اصلاحات شاهد حضور فردی به نام آقای احمدی نژاد بودیم. آیا این امکان وجود دارد و چطور ممکن است بعد از ریاست جمهوری آقای روحانی (4 یا 8 سال) دوباره فردی همچون احمدی نژاد روی کار بیاید؟
اگر آقای روحانی نتواند موضوع هسته ای را حل کند و تغییر و تحولات بنیادین دست کم در حوزه اقتصاد بوجود بیاورد، این اتفاق ممکن است روی دهد و فردی پوپولیست در جناح راست روی کار بیاید.

برخی کارشناسان معتقدند عمر سیاسی آقای احمدی نژاد تمام شده است. به نظر شما آیا امکان بازگشت ایشان به عرصه سیاست کشور وجود دارد یا خیر؟
با توجه به کارنامه آقای احمدی نژاد که خود اصولگرایان هم مجبور شدند اذعان کنند خیلی غم انگیز بوده و با توجه به اینکه آقای احمدی نژاد نشان داد حاضر نیست از آقای مشایی جدا شود، بنده معتقدم علی رغم دارایی های خیلی زیادی که آقای احمدی نژاد برای اصولگرایان دارد عمر سیاسی ایشان به سر آمده است.

اگر به هر دلیلی آقای روحانی نتواند در 4 سال پیش رو موفق شود و دور دست اصولگرایان بیفتد اصولگرایان قطعا فردی مانند آقای سعید جلیلی که اطاعت محض دارد را مطرح خواهند کرد. چراکه اشکال اساسی آقای احمدی نژاد جدا از وابستگی به رحیم مشایی این بود که احمدی نژاد هر از گاهی مستقل فکر می کرد و مستقل عمل می نمود و برای اصولگرایان که اطاعت صد در صد می خواهند چنین چیزی باب میل نبود.