چرا همسر حضرت زینب (س) در کربلا حضور نداشت؟

پدرش «جعفر بن ابی طالب» از مسلمانان شجاع و دلیر صدر اسلام و از سخنوران و فصحای عرب بود که به جرم ایمان آوردن به خدا و رسول او و مبارزه با شرک و بت پرستی به همراه همسرش «اسماء بنت عمیس» از وطن مألوف خود مکه ، به کشور بد آب و هوا و سوزان حبشه مهاجرت کند و متجاوز از دوازده سال در غربت و دور از پدرش، ابوطالب و مادرش فاطمه بنت اسد و برادرانش عقیل و علی ( علیه السلام ) بسر برد.

به گزارش صدای ایران از انوارطالها، برخی از متأخران احتمالاتی به‌عنوان عذر عبدالله‌ بن جعفر در نپیوستن به امام بیان کرده‌اند که مهم‌ترین آنها چنین است:

1. نابینا بودن وی؛ چنان‌که گفته‌اند: وَکانَ سَبَبُ تَأخُّرِهِ عَن حُضورِ الطَّف ذِهابَ بَصَرِه؛ «دلیل عدم حضورش در قیام عاشورا نابینایی‌اش بود».

2. سال‌خوردگی؛ زیرا او در آن هنگام حدود هفتاد سال داشت و طبیعی است که با این سن‌وسال، آمادگی لازم و توان جسمانی مناسب برای جهاد نداشته است.

3. داشتن مأموریتی ازطرف امام در مدینه، مانند مأموریت حفظ جان بنی‌هاشم؛ زیرا با خروج امام و دیگر بزرگان بنی‌هاشم از مدینه، ممکن بود دشمنان توطئه یا دسیسه‌ای برای نابودی بنی هاشم اجرا کنند. شخصیتی همچون عبدالله‌ بن‌ جعفر می‌توانست بنی‌ هاشم را از چنین خطرهایی مصون نگاه دارد.

به‌هرروی هریک از احتمالات فوق، تنها یک حدس تاریخی است؛ زیرا در هیچ‌یک از منابع اصیل تاریخی اشاره‌ای به نابینایی عبدالله‌ بن جعفر نشده است. سال‌خوردگی نیز نمی‌توانسته مانعی جدی برای کسی چون او باشد؛ زیرا بااینکه او در آن هنگام حدوداً 71 ساله بود، می‌توانست با امام هجرت کند؛ چنان‌که در سپاه امام، کهن‌سالان دیگری چون حبیب‌بن‌مُظاهِر، مسلم‌بن‌عَوْسَجَه و انس‌ بن‌ حارث حضور داشتند. احتمال مأموریت داشتن عبدالله از سوی امام، با شخصیت و جایگاه او سازگار است؛ اما هیچ شاهد و قرینة تاریخی بر آن دلالت نمی‌کند.
حقیقت این است که حتی در میان خواص شیعه و بزرگان بنی‌هاشم، شخصیت‌هایی بودند که نمی‌توانستند حرکت امام را در آن موقعیت زمانی به‌درستی درک و تحلیل کنند. آنان قیام الهی امام را با محاسبات معمول خود ارزیابی می‌کردند و آن را محکوم به شکست می‌پنداشتند. البته امام هیچ‌یک از شیعیان و نزدیکان خود را مجبور به شرکت در این قیام نکرد و تنها کسانی امام را همراهی کردند که بصیرت کافی و ایمان و اخلاص حقیقی و روح ولایت‌پذیری داشتند.

پی نوشت:
ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ص‌37، پاورقی1 (پاورقی از محمدحسن آل ‌طالقانی).. جمعی از محققین گروه تاریخ، تحقیقی در نهضت عاشورا، تحقیق مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزة علمیة قم توسط، ص34.. عبدالرضا عرب، «عبدالله‌بن‌جعفر و قیام کربلا»، فصلنامة تاریخ در آینة پژوهش، ش21، ص156.