روایت المانیتور از شباهت مذاکرات‌هسته‌ای با توافقنامه‌هسته‌ای سال 2005

درسی از مذاکرات سال 2005 وجود دارد، درسی که می تواند از شکست این دور از مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 جلوگیری کند.

به گزارش صدای ایران به نقل از المانیتور؛ وضعیت کنونی مذاکرات هسته ای ایران و غرب بی شباهت به مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا در سال 2005 نیست. در آن زمان، همانند امروز، امید بسیاری نسبت به حل و فصل برنامه هسته ای ایران وجود داشت اما اختلاف نظرها بر سر تعداد مجاز سانتریفیوژهای ایران به تدریج افزایش یافت و در نهایت به شکست مذاکرات و بی اعتمادی دو طرف منجر شد.

پس از توافقنامه ایران و 3 کشور اروپایی در نوامبر سال 2004، دو طرف به دستیابی توافق نهایی در سال 2005 نزدیک شدند. ایران به عنوان یک گام در جهت اعتمادسازی، فعالیت های غنی سازی، واردات قطعات سانتریفیوژ و همه فعالیت های تحقیقاتی و توسعه در زمینه فعالیت های هسته ای خود را متوقف کرد و برای نخستین بار طی دو سال قبل از آن همکاری هایی در این زمینه صورت گرفت و موضوع برنامه هسته ای ایران حتی در نشست سازمان بین المللی انرژی اتمی در مارس سال 2005 مطرح نشد.

در آن زمان، بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی دسترسی کامل روزنامه به تاسیاست هسته ای ایران داشتند و در گزارش های آژانس نیز به آن اشاره شد.توافق هسته ای میان ایران و 3 کشور اروپایی اما تنها شامل موضوعات هسته ای نبود، این توافق نامه موضوعات اقتصادی، سیاسی و حتی همکاری های امنیتی میان ایران و فرانسه، انگلیس و آلمان را شامل می شد.

پس از آن اما نوبت اروپا بود که به تعهدات خود در توافق نامه پاریس در قبال ایران عمل کند. با این حال، در سالگرد این توافف نامه و در نوامبر سال 2005 و در شرایطی که امیدواری های بسیاری نسبت به توافق نهایی وجود داشت، پرونده هسته ای ایران برای ارسال به شورای امنیت سازمان ملل متحد آماده شد. اقدامی که از ادامه مذاکرات با هدف رسیدن به توافق نهایی جلوگیری کرد؛ موضوعی که امروز هم بر موفقیت مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 سایه انداخته است، تعداد سانتریفیوژهایی نامیده شده است که ایران اجازه دارد آن را داشته باشد. در سال 2005 تعداد سانترفیوژها مطرح بود امروز اما توانایی این سانتریفیوژها مطرح است.

ایران به امید اعتماد سازی در میان اروپاییان و دست یابی به توافق اقتصادی و سیاسی با آنها،غنی سازی را در سطح صنعتی متوقف کرد اما دولت وقت جورج بوش تاکید کرد که  ایران نباید اجازه استفاده حتی از یک سانتریفیوژ را داشته باشد. در همان حال تیم مذاکره کنندگان ایرانی نیز در داخل به شدت تحت فشار بودند تا پس از ماه ها مذاکره دستاوردی مهم به همراه داشته باشند.

اتفاقات 9 سال گذشته در زمینه پرونده هسته ای ایران اثبات کرده است که تعداد سانتریفیوژها برای ظرفیت غنی سازی چالش اصلی برای نظامی شدن و انحراف برنامه هسته ای صلح آمیز ایران محسوب نمی شود. بازرسی های منظم آژانس از فعالیت های هسته ای ایران میتواند انحراف احتمالی را مشاهده و گزارش کند این در حالی است که از زمان تشکیل این آژانس، حتی یک انحراف در میان کشورهای عضو ان پی تی مشاهده نشده است.

اکنون و در آستان سالگرد آغاز مذاکرات هسته ای میان ایران و 1+ در دولت جدید ایران، تهران به صورت شفاف اعلام کرده بود که آماده است نگرانی های غرب را برطرف کند و در توافقنامه ژنو غرب نیز نشان داد که تابوی سانتریفیوژ شکسته شده است و حق ایران برای غنی سازی اورانیوم را به رسمیت شناخته است.

مقامات ایران عنوان کرده اند که این کشور به  190 هزار سو برای تولید ظریفت فعالیت های هسته ای آینده این کشور نیاز دارند؛ ایران هم اکنون 19 هزار سانتریفیوژ دارد که تنها 9 هزار تای آن در فعالیت های هسته ای به کار گرفته شده اند. آمریکا اما تاکید کرده است که که ایران باید تنها 5 هزار سانتریفیوژ به مدت 20 سال اینده داشته باشد. ا این حال اکنون چالش بر سر چهار هزار سانتریفیوژ است.

دادن وزن زیاد به تعداد سانتریفیوژها و یا ظرفیت غنی سازی ایران در صحنه حساس کنونی مذاکرات می تواند تنها به شکست آن منجر شود و ماجرای سال 2005 تکرار شود.