کدخدایی: ما پاسخ خود را همان سال 88 دادیم
به این حرف‌هایی که در کوچه‌وبازار زده می‌شود و هر روز هر کسی یک ادعای جدید خنده‌آوری دارد، اصلا نباید توجه کرد. ما پاسخ خود را همان سال 88 دادیم.
به گزارش صدای ایران مصاحبه فرهیختگان با دکتر کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان را می خوانید.
از تشکیل شورای نگهبان در سال 59 تا به امروز، آیا این شورا دچار تغییر و تحول اساسی شده است یا ضرورتی به تغییر و تحول ساختاری با توجه به گذر زمان و تغییرات زمانی احساس می‌شود؟
بالاخره شورای نگهبان هم مانند سایر نهادها، از نظر اعضا به صورت دوره‌ای مطابق قانون تغییر و تحول پیدا کرده است. شورای نگهبان وظایف قانونی دارد. وظایف قانون اساسی بر عهده آن نهاده است. طبیعتا در همه ادوار تلاش بر این بوده است که وظایف قانونی به خوبی انجام شود. از این رو وظیفه دیگری بر عهده شورای نگهبان نیست. تلاش اعضای شورای نگهبان در ادواری که من حضور داشته‌ام و ادوار گذشته که سوابق را بررسی کرده‌ایم، اجرای مرقانون و انجام وظایف قانونی خود بوده است.
مواردی بوده است که شورای نگهبان با نقص قانونی مواجه شده باشد یا برای ادامه مسیر و پیشبرد امور با بن‌بست قانون مواجه باشید؟
بله، خیلی‌جاها. به‌عنوان مثال در حوزه انتخابات بارها عرض کرده‌ام که قوانین، قوانین کارآمدی نیست. این قوانین به‌نوعی باید اصلاح شود و در حوزه انتخابات با این مشکل زیاد مواجهیم. در بحث انطباق قوانین به دلیل اینکه مباحث قانون عادی خاصی وجود ندارد و با تطبیق شورای نگهبان انجام می‌شود، آنجا کمتر مشکل داریم. اگرچه آنجا هم فرصت‌های 20روزه‌ای- که درخصوص انطباق قوانین با مواضع شرع مقدس و قانون اساسی- به شورا داده می‌شود، به جهت اینکه این زمان فرصت کمی است، گاهی اوقات نمی‌توانیم اظهارنظر کارشناسی با رعایت همه موازین داشته باشیم. گاهی اوقات واقعا در مضیقه زمانی قرار می‌گیریم. اگر قرار باشد اصلاحی در روند شورای نگهبان صورت بگیرد- به نظر من یکی همین فرصت دو تا 10 روز- باید بیشتر اصلاح شود و شورای نگهبان فرصت بیشتری برای بررسی داشته باشد. در حوزه انتخابات هم که ما گرفتار قوانین ناکارآمد و حداقلی هستیم.
پرمناقشه‌ترین وظیفه شورای نگهبان در بحث انتخابات است. با توجه به نقص قانون که اشاره داشتید به نظرتان چه نقایصی باعث بسته بودن دست شورای نگهبان می‌شود و به قول شما ناکارآمدی قوانین در چه مصادیقی بروز و ظهور دارد؟
به‌عنوان مثال زمان‌های بررسی صلاحیت نامزدها فرصت کمی است؛ 50 تا 70 روزه. توجه کنید که دوره گذشته 12 هزار ثبت‌نام کردند و شورای نگهبان طی فرصت حدود دو ماه مکلف به اعلام شد. طبیعتا با این وصف امکان بررسی دقیق وجود ندارد. در حوزه تبلیغات تکلیف روشن نیست که شورای نگهبان دقیقا چه وظایفی را نسبت به تبلیغات خلاف و تبلیغات زودهنگام دارد. در حوزه منابع مالی نامزدها نیز مشکلات عدیده‌ای را داریم. مشخص نیست که نامزدها برای تامین هزینه انتخاباتی از کجا دریافتی دارند، و نهایتا چگونه و چقدر این پول‌ها هزینه می‌شود؟ این موارد در قانون به‌طور دقیق نیامده است.
به همین دلایل شما تاکید دارید شورای نگهبان نمی‌تواند کارآمدی تایید صلاحیت‌شدگان را تضمین کند؟ به عبارتی اگر این نقایص رفع شود درخصوص کارآمدی هم مشکلات مرتفع خواهد شد؟
آن یک بحث دیگری است. اخیرا انتظاری را مطرح می‌کنند که مثلا نمایندگان مجلس یا روسای‌جمهوری، ممکن است شایسته و کارآمد نباشند، عرض می‌کنیم که قانون احراز شایستگی را به شورای نگهبان نداده است. در نظام‌های دیگر این وظیفه را احزاب انجام می‌دهند. احزاب هستند که افراد را از نظر شایستگی و... معرفی می‌کنند. ما در ایران چنین نظامی نداریم. البته گروه‌ها و جناح‌ها به صورت غیررسـمی حمایت می‌کنند و در این زمینه نقش دارند. به هرحال جــناح‌ها و گروه‌هـــــا ســعی مـــی‌کــــنند بهــتریــن فردشــان را مــعرفی کنند و به هــمین جهت جناح‌ها نقش دارند و شورای نگهبان چنین نقش و امکانی ا ندارد.
شاخص شورای نگهبان برای تایید یا رد صلاحیت‌ها مشخص است؟
بله، در قانون اساسی در مواد 28، 29، 30 شرایط و موانعی را برای کاندیداها ذکر کرده است. عمده اینها را در سه بخش مفاسد اقتصادی، مفاسد اخلاقی یا ضدیت با حاکمیت دسته‌بندی می‌کنیم. این موارد در بندهای متعدد عنوان شده است. البته بعضی از آن کیفی و بعضی کمی است و هر کدام از اینها را باید در کنار هم ببینیم. لیکن معتقدیم که امور کیفی باید به کمی تبدیل شود و شرایط روشن‌تر باشد، ولی به‌طور کلی بر اساس قانون این شاخص‌ها را در سه بخش مفاسد اقتصادی، مفاسد اخلاقی و مفاسد ضدیت با حاکمیت می‌توان دسته‌بندی کرد.
این روزها بحث‌هایی پیرامون دیدارهای اصلاح‌طلبان با شورای نگهبان مطرح است. دیدار و گفت‌وگوهای رهامی با شما از طرف جناح بوده است؟ درخصوص جزئیات این دیدار بگویید.
ما همیشه اعلام کرده‌ایم با همه دوستان، از هر جناح و گروهی برای نشست و برخاست و گفت‌وگو و صحبت هیچ‌منعی نداریم. در همه ادوار هم این‌گونه بوده است، ولی هیچ‌وقت انتظاری هم نباید داشته باشند که این دیدارها را به‌عنوان اهرم فشار، لابی و این‌گونه مسائل تلقی کنند. ما حرف حق را می‌شنویم، البته اگر حرف مستندی باشد. بارها اشاره کرده‌ام که گوش‌مان هم در این زمینه شنوا است و فرقی هم نمی‌کند که چه کسی بیان‌کننده باشد؛ اصلاحطلب یا اصولگرا باشد، برای ما هیچ‌تفاوتی ندارد و فرقی نمی‌کند که به کدام جناح و گروه وابسته باشد. تلاش ما این است که حقی از هیچ‌کسی ضایع نشود، چه اصولگرا و چه اصلاحطلب.
آقای رهامی از طرف جناح آمده‌اند یا فردی؟
به هر حال خودشان صحبت کرده‌اند. نظرات ایشان را از خودشان سوال کنید. من وارد بحث‌های سیاسی نمی‌شوم. ما شرایط قانونی را با همه افراد، فارغ از گروه، جناح، سیاست و احزاب‌شان انطباق می‌دهیم. بر اساس قانون اگر کسی شرایطش با این معیارهای قانونی منطبق باشد که راه ورودش به نهادهای انتخابی کشور باز است. اگر شرایطش منطبق قانون نباشد هم که طبیعتا راه بسته است.
یکی از اقدامات مثبت شورای نگهبان، انتشار مشروح مذاکرات است که از چند سال پیش نیز عرف بوده است. در حال حاضر شبهاتی پیرامون حذف مذاکرات مربوط به سال 88 از روی پورتال شورای نگهبان مطرح شده است؟
نه، مشروح مذاکرات نبوده است. گزارشی بوده که آن هم به خاطر به‌روزرسانی سایت شورای نگهبان داده شده است. درواقع سایت جدیدی راه‌اندازی شد. در بحث فنی همه می‌دانند که بعد از مدتی این مطالب تا بیاید جایگزین شود زمان می‌برد. روابط‌عمومی هم در این خصوص توضیح داده است. به نظر من آنقدر این ادعا خنده‌دار است که ارزش پاسخگویی ندارد و نباید به آن پرداخت.
نظرتان درخصوص اینکه از شما خواسته شده در شبهات 88 شهادت دهید، چیست؟
اینکه هر کسی در خیابان داد بزند شورای نگهبان شما بیا شهادت بده که نمی‌شود نظم و انضباط و احقاق حق! مدعی باید برود در محاکم و بتواند ادعایشان را ثابت کند. به این حرف‌هایی که در کوچه‌وبازار زده می‌شود و هر روز هر کسی یک ادعای جدید خنده‌آوری دارد، اصلا نباید توجه کرد. ما پاسخ خود را همان سال 88 دادیم. مطالبی که دادند بررسی شد و نتایجش نیز همان‌زمان اعلام شد. درواقع هیچ‌مستندی که ادعایشان را ثابت کند ارائه نکردند.
از تشکیل شورای نگهبان در سال 59 تا به امروز، آیا این شورا دچار تغییر و تحول اساسی شده است یا ضرورتی به تغییر و تحول ساختاری با توجه به گذر زمان و تغییرات زمانی احساس می‌شود؟
بالاخره شورای نگهبان هم مانند سایر نهادها، از نظر اعضا به صورت دوره‌ای مطابق قانون تغییر و تحول پیدا کرده است. شورای نگهبان وظایف قانونی دارد. وظایف قانون اساسی بر عهده آن نهاده است. طبیعتا در همه ادوار تلاش بر این بوده است که وظایف قانونی به خوبی انجام شود. از این رو وظیفه دیگری بر عهده شورای نگهبان نیست. تلاش اعضای شورای نگهبان در ادواری که من حضور داشته‌ام و ادوار گذشته که سوابق را بررسی کرده‌ایم، اجرای مرقانون و انجام وظایف قانونی خود بوده است.
مواردی بوده است که شورای نگهبان با نقص قانونی مواجه شده باشد یا برای ادامه مسیر و پیشبرد امور با بن‌بست قانون مواجه باشید؟
بله، خیلی‌جاها. به‌عنوان مثال در حوزه انتخابات بارها عرض کرده‌ام که قوانین، قوانین کارآمدی نیست. این قوانین به‌نوعی باید اصلاح شود و در حوزه انتخابات با این مشکل زیاد مواجهیم. در بحث انطباق قوانین به دلیل اینکه مباحث قانون عادی خاصی وجود ندارد و با تطبیق شورای نگهبان انجام می‌شود، آنجا کمتر مشکل داریم. اگرچه آنجا هم فرصت‌های 20روزه‌ای- که درخصوص انطباق قوانین با مواضع شرع مقدس و قانون اساسی- به شورا داده می‌شود، به جهت اینکه این زمان فرصت کمی است، گاهی اوقات نمی‌توانیم اظهارنظر کارشناسی با رعایت همه موازین داشته باشیم. گاهی اوقات واقعا در مضیقه زمانی قرار می‌گیریم. اگر قرار باشد اصلاحی در روند شورای نگهبان صورت بگیرد- به نظر من یکی همین فرصت دو تا 10 روز- باید بیشتر اصلاح شود و شورای نگهبان فرصت بیشتری برای بررسی داشته باشد. در حوزه انتخابات هم که ما گرفتار قوانین ناکارآمد و حداقلی هستیم.
پرمناقشه‌ترین وظیفه شورای نگهبان در بحث انتخابات است. با توجه به نقص قانون که اشاره داشتید به نظرتان چه نقایصی باعث بسته بودن دست شورای نگهبان می‌شود و به قول شما ناکارآمدی قوانین در چه مصادیقی بروز و ظهور دارد؟
به‌عنوان مثال زمان‌های بررسی صلاحیت نامزدها فرصت کمی است؛ 50 تا 70 روزه. توجه کنید که دوره گذشته 12 هزار ثبت‌نام کردند و شورای نگهبان طی فرصت حدود دو ماه مکلف به اعلام شد. طبیعتا با این وصف امکان بررسی دقیق وجود ندارد. در حوزه تبلیغات تکلیف روشن نیست که شورای نگهبان دقیقا چه وظایفی را نسبت به تبلیغات خلاف و تبلیغات زودهنگام دارد. در حوزه منابع مالی نامزدها نیز مشکلات عدیده‌ای را داریم. مشخص نیست که نامزدها برای تامین هزینه انتخاباتی از کجا دریافتی دارند، و نهایتا چگونه و چقدر این پول‌ها هزینه می‌شود؟ این موارد در قانون به‌طور دقیق نیامده است.
به همین دلایل شما تاکید دارید شورای نگهبان نمی‌تواند کارآمدی تایید صلاحیت‌شدگان را تضمین کند؟ به عبارتی اگر این نقایص رفع شود درخصوص کارآمدی هم مشکلات مرتفع خواهد شد؟
آن یک بحث دیگری است. اخیرا انتظاری را مطرح می‌کنند که مثلا نمایندگان مجلس یا روسای‌جمهوری، ممکن است شایسته و کارآمد نباشند، عرض می‌کنیم که قانون احراز شایستگی را به شورای نگهبان نداده است. در نظام‌های دیگر این وظیفه را احزاب انجام می‌دهند. احزاب هستند که افراد را از نظر شایستگی و... معرفی می‌کنند. ما در ایران چنین نظامی نداریم. البته گروه‌ها و جناح‌ها به صورت غیررسـمی حمایت می‌کنند و در این زمینه نقش دارند. به هرحال جــناح‌ها و گروه‌هـــــا ســعی مـــی‌کــــنند بهــتریــن فردشــان را مــعرفی کنند و به هــمین جهت جناح‌ها نقش دارند و شورای نگهبان چنین نقش و امکانی ا ندارد.
شاخص شورای نگهبان برای تایید یا رد صلاحیت‌ها مشخص است؟
بله، در قانون اساسی در مواد 28، 29، 30 شرایط و موانعی را برای کاندیداها ذکر کرده است. عمده اینها را در سه بخش مفاسد اقتصادی، مفاسد اخلاقی یا ضدیت با حاکمیت دسته‌بندی می‌کنیم. این موارد در بندهای متعدد عنوان شده است. البته بعضی از آن کیفی و بعضی کمی است و هر کدام از اینها را باید در کنار هم ببینیم. لیکن معتقدیم که امور کیفی باید به کمی تبدیل شود و شرایط روشن‌تر باشد، ولی به‌طور کلی بر اساس قانون این شاخص‌ها را در سه بخش مفاسد اقتصادی، مفاسد اخلاقی و مفاسد ضدیت با حاکمیت می‌توان دسته‌بندی کرد.
این روزها بحث‌هایی پیرامون دیدارهای اصلاح‌طلبان با شورای نگهبان مطرح است. دیدار و گفت‌وگوهای رهامی با شما از طرف جناح بوده است؟ درخصوص جزئیات این دیدار بگویید.
ما همیشه اعلام کرده‌ایم با همه دوستان، از هر جناح و گروهی برای نشست و برخاست و گفت‌وگو و صحبت هیچ‌منعی نداریم. در همه ادوار هم این‌گونه بوده است، ولی هیچ‌وقت انتظاری هم نباید داشته باشند که این دیدارها را به‌عنوان اهرم فشار، لابی و این‌گونه مسائل تلقی کنند. ما حرف حق را می‌شنویم، البته اگر حرف مستندی باشد. بارها اشاره کرده‌ام که گوش‌مان هم در این زمینه شنوا است و فرقی هم نمی‌کند که چه کسی بیان‌کننده باشد؛ اصلاحطلب یا اصولگرا باشد، برای ما هیچ‌تفاوتی ندارد و فرقی نمی‌کند که به کدام جناح و گروه وابسته باشد. تلاش ما این است که حقی از هیچ‌کسی ضایع نشود، چه اصولگرا و چه اصلاحطلب.
آقای رهامی از طرف جناح آمده‌اند یا فردی؟
به هر حال خودشان صحبت کرده‌اند. نظرات ایشان را از خودشان سوال کنید. من وارد بحث‌های سیاسی نمی‌شوم. ما شرایط قانونی را با همه افراد، فارغ از گروه، جناح، سیاست و احزاب‌شان انطباق می‌دهیم. بر اساس قانون اگر کسی شرایطش با این معیارهای قانونی منطبق باشد که راه ورودش به نهادهای انتخابی کشور باز است. اگر شرایطش منطبق قانون نباشد هم که طبیعتا راه بسته است.
یکی از اقدامات مثبت شورای نگهبان، انتشار مشروح مذاکرات است که از چند سال پیش نیز عرف بوده است. در حال حاضر شبهاتی پیرامون حذف مذاکرات مربوط به سال 88 از روی پورتال شورای نگهبان مطرح شده است؟
نه، مشروح مذاکرات نبوده است. گزارشی بوده که آن هم به خاطر به‌روزرسانی سایت شورای نگهبان داده شده است. درواقع سایت جدیدی راه‌اندازی شد. در بحث فنی همه می‌دانند که بعد از مدتی این مطالب تا بیاید جایگزین شود زمان می‌برد. روابط‌عمومی هم در این خصوص توضیح داده است. به نظر من آنقدر این ادعا خنده‌دار است که ارزش پاسخگویی ندارد و نباید به آن پرداخت.
نظرتان درخصوص اینکه از شما خواسته شده در شبهات 88 شهادت دهید، چیست؟
اینکه هر کسی در خیابان داد بزند شورای نگهبان شما بیا شهادت بده که نمی‌شود نظم و انضباط و احقاق حق! مدعی باید برود در محاکم و بتواند ادعایشان را ثابت کند. به این حرف‌هایی که در کوچه‌وبازار زده می‌شود و هر روز هر کسی یک ادعای جدید خنده‌آوری دارد، اصلا نباید توجه کرد. ما پاسخ خود را همان سال 88 دادیم. مطالبی که دادند بررسی شد و نتایجش نیز همان‌زمان اعلام شد. درواقع هیچ‌مستندی که ادعایشان را ثابت کند ارائه نکردند.
نظر شما