مصرف بالای خودروهای ایرانی نسبت به خودروهای خارجی
یارانه بنزین هر خودرو 14 برابر یارانه‌ای است که هر ایرانی دریافت می‌کند. این موضوعی است که اردشیر دادرس، رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت اعلام کرده است، اما جالب است که بدانید خودروهای ایرانی چیزی حدود ١,٥ برابر خودروهای خارجی بنزین می‌سوزانند. فربد زاوه، کارشناس ارشد صنعت خودرو می‌گوید که میزان اضافه مصرف بنزین توسط دو خودروی پراید و پژو ٤٠٥ بیشتر از قاچاق بنزین در ایران است.
با این حال، مجلس و دولت به جای آن‌که خودروسازان را موظف به اصلاح ساختار مصرف سوخت کنند، بر طبل گرانی بنزین کوبیده‌اند؛ سیاستی که در گذشته هم امتحان شکست‌آمیز خود را پس داده است و مصرف بنزین همچنان روند صعودی دارد.
خودروهای داخلی بنزین‌خوار هستند
میانگین روزانه مصرف بنزین در فروردین امسال به ۹۱.۲میلیون لیتر رسید. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که به‌طور میانگین خودروهای داخلی در هر ١٠٠ کیلومتر، حدود ٧,٥ لیتر بنزین می‌سوزانند، درحالی‌که متوسط جهانی مصرف بنزین ٥.٥ لیتر برآورد می‌شود. مصرف بالای سوخت در ایران درحالی رخ می‌دهد که معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، خسارت سالانه آلودگی هوا در پایتخت را ٢.٦میلیارد دلار اعلام کرده است. به‌جز این، اردشیر دادرس، رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت به ایلنا گفته است که یارانه سوخت هر خودرو ١٤ برابر یارانه هر ایرانی است. او توضیح داده است: «اگر برای هر خودرو حدود ٤ لیتر مصرف روزانه در نظر بگیریم در سال، ١٤٤٠ لیتر بنزین مصرف می‌شود. اگر این رقم ١٤٤٠ لیتر مصرف را ضرب در ٥هزار تومان سوبسید مابه‌التفاوت بنزین دولتی و صادراتی کنیم، نتیجه ٧ میلیون تومان در سال است که دولت بابت هر خودرو سوبسید بنزین می‌پردازد که ۱۴ برابر ۵۴۰ هزار تومان یارانه‌ای است که سالانه به هر ایرانی تعلق می‌گیرد.»
پراید و ٤٠٥ بیشتر از قاچاقچیان سوخت بنزین هدر می‌دهند
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو به «شهروند» می‌گوید: «اضافه مصرف دو خودرو پراید و پژو ٤٠٥ بیشتر از قاچاق سوخت است اما هیچ اراده‌ای برای کاهش آن دیده نمی‌شود.»
به گفته او، اگر مجموع این دو خودرو در کشور را ١٠میلیون دستگاه و سرانه مصرف را ٤ لیتر در نظر بگیریم، روزانه ٤٠میلیون لیتر توسط دو خودروی محبوب ایرانی‌ها سوخت می‌شود که بیش از ٢٠میلیون لیتر آن به دلیل تکنولوژی فرسوده به‌کار رفته در این خودروهاست.
جالب است که بدانید پژو ٤٠٥ و پراید که جزو پرتیراژ‌ترین خودروهای داخلی است، به اندازه لکسوس NX٢٠٠t و مرسدس بنز C٢٠٠ بنزین می‌سوزانند. با وجود این، هیچ اراده‌ای برای کاهش مصرف سوخت خودروهای تولید داخل دیده نمی‌شود و مجلس و دولت برای کاهش مصرف سوخت تمرکز خود را روی افزایش قیمت بنزین قرار داده‌اند.
مصرف سوخت پورشه‌کاین یک‌سوم پژو ٤٠٥
براساس اطلاعات شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، پژو ۴۰۵ جی‌ال‌ایکس با حجم موتور ۱۸۰۰ سی‌سی دارای مصرف سوخت ٣. ٨ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است، حال آن‌که مدل جی‌ال‌ایکس دوگانه‌سوز ٦٩. ٩ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر می‌سوزاند. این خودرو ۱۷۲ تا ۲۰۱ گرم دی‌اکسیدکربن منتشر می‌کند.
این حجم از بنزین درحالی از این خودروی ایرانی می‌سوزد که مصرف سوخت در خودرویی همچون پورشه‌کاین با حجم موتور ۳۰۰۰ سی‌سی تنها ٣,٤ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است. لکسوس IS٣٠٠h هم با حجم موتور ۲۵۰۰ سی‌سی در هر ۱۰۰ کیلومتر تنها ٤.٢ لیتر سوخت مصرف می‌کند. حتی میزان مصرف سوخت در خودروهای چینی که در جهان به مصرف بالا شهره هستند کمتر از خودروهای تولید داخل است؛ به‌عنوان مثال مصرف سوخت جک٥ J اتومات ٧.٦ لیتر اعلام شده است.
با پراید به اندازه مرسدس بنز C٢٠٠ سوخت بسوزانید
اما پراید که ایرانی‌ها از آن به‌عنوان خودروی کم‌مصرف یاد می‌کنند، تقریبا به اندازه مرسدس بنز C٢٠٠ بنزین می‌سوزاند. پراید که براساس اطلاعات شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت ٦,٤ لیتر بنزین می‌سوزاند، مصرفی بالاتر از تویوتا کمری هیبریدی XLE، هیوندای I٢٠ و تویوتا یاریس دارد.
ریل بسازیم یا بنزین بسوزانیم؟
تولید بنزین طبق قیمت پایه فوب خلیج فارس ۴٧ سنت، چیزی حدود ۶١١٠ تومان و با احتساب هزینه‌های توزیع آن حداقل ٧هزار تومان با قیمت ارز آزاد برای دولت آب می‌خورد، اما دولت به‌ازای هر لیتر ۶هزار تومان و با احتساب مصرف روزانه ٩١میلیون لیتری سالانه حدود ٢٠٠هزار میلیارد تومان یارانه بنزین پرداخت می‌کند. این حجم یارانه درحالی همه ساله سوخت می‌شود که تکمیل بسیاری از پروژه‌های عمرانی، در سایه نبود اعتبار سال‌ها به طول می‌انجامد. حال اگر بر اساس آن‌چه هدف‌گذاری شده میزان مصرف بنزین در خودروهای داخلی نصف شود، حدود ١٠٠هزار میلیارد تومان در هزینه‌های دولت صرفه‌جویی می‌شود. با این حجم از صرفه‌جویی، می‌توان حدود ١٤هزار کیلومتر راه‌آهن (با فرض هزینه ٧میلیارد تومانی ساخت هر کیلومتر راه‌آهن) ایجاد کرد. مطابق با افق ١۴٠۴ ایران باید ٢۵هزار کیلومتر به خط‌آهن خود اضافه کند که تنها با کاهش مصرف سوخت در دو سال می‌توان به این برنامه بلندمدت رسید.
هیچ خودروی ایرانی برچسب A انرژی نگرفت
وضعیت ناگوار رعایت استانداردهای مصرف سوخت توسط صنعت خودروسازی کشور به‌حدی است که در مرحله جدید واگذاری برچسب‌های مصرف انرژی به خودروهای تولید داخلی که امسال اجرا شد، هیچ خودرویی نتوانست در زمینه مصرف انرژی برچسب A دریافت کند؛ درواقع بالاترین امتیاز کسب‌شده توسط خودروهای داخلی نشان B بود. همچنین هشت محصول از ٦ کارخانه تولیدکننده خودرو در کشور نتوانسته‌اند هیچ‌یک از استانداردهای مصرف سوخت A تا Gرا کسب کنند و به‌طورکلی فاقد استاندارد مصرف سوخت تشخیص داده شده‌اند.
این درحالی است که وزارت صنعت در «برنامه راهبردی صنعت خودرو» هدف‌گذاری کرده که تا سال ۱۴۰۴ میانگین مصرف سوخت خودروهای داخلی باید به ۴.۷ لیتر به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش کاهش یابد. مدیر بهینه‌سازی انرژی در بخش حمل‌ونقل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت پیشتر به ایرنا گفته بود که با توجه به شرایط کنونی، اگر خودروسازان اقدامی برای بهبود کیفیت خودروهای خود در مصرف سوخت انجام ندهند، در دو سال آینده که مرحله جدید ارزیابی استانداردهای مصرف سوخت و برچسب انرژی خودروها انجام می‌شود، حدود نیمی از خودروهای تولیدی کشور قادر به دریافت هیچ نوع برچسب انرژی نخواهند بود.
فرش قرمز برای خودروهای پر مصرف
دو سال پیش که طرحی در هیأت دولت تصویب شد که تمرکز اصلی آن روی کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا بود؛ بدین ترتیب که خودروسازان ملزم شدند به ازای تولید خودروهایی که مصرف سوخت آنها کمتر است، تعداد کمتری خودرو اسقاط و در ازای تولید خودروهایی که مصرف سوخت آنها بیشتر است و تأثیر بیشتری در افزایش آلودگی دارند، خودروهای بیشتری اسقاط کنند. این مصوبه عمر طولانی نداشت و در ۱۸ مهر٩٦، هیأت دولت با لغو این مصوبه موافقت کرد. با لغو این مصوبه محدودیت شماره‌گذاری خودروهای پرمصرف رفع شد و دولت اجازه تولید محصولات آلاینده و پرمصرف را بدون هیچ‌گونه الزامی به خودروسازان داد. اما سکاندار پیشین خیابان سمیه درحالی تمام تلاش خود را برای سرپا نگه داشتن خط تولید خودروهای پر مصرف به کار گرفت که بسیاری از کشورها به‌منظور کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و آلودگی هوا ضمن بالا بردن قیمت سوخت، مالیات‌های سنگینی را از خودروسازان و مصرف‌کنندگان دریافت می‌کنند.
خودروهای پرمصرف خارجی مالیات می‌دهند
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو دراین‌باره می‌گوید: «به‌عنوان مثال دارندگان خودروهای لامبورگینی در کشورهای اروپایی با مصرف انرژی با گرید G سالانه باید ٤٠هزار دلار مالیات بر تردد پرداخت کنند، اما این رقم در خودروهای هیبریدی کم مصرف کمتر از‌هزار دلار است. به‌عنوان مثال براساس قانونی که در‌سال ٢٠١٦ در چین به تصویب رسید، میانگین مصرف سوخت خودروها باید تا‌سال ۲۰۲۰ به ۵ لیتر در ۱۰۰کیلومتر برسد. اما این تنها کشوری نیست که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کشورش را به تولید و استفاده از خودروهای کم‌مصرف و کم‌آلاینده مجاب می‌کند. به عنوان مثال کشور کانادا از تولیدکنندگان خودروهای پرمصرف مالیاتی بین‌هزار تا ۴هزار دلار دریافت می‌کند. همچنین اعطای یارانه برای خرید خودروهای کم‌مصرف از دیگر سیاست‌های این کشور برای کاهش مصرف سوخت است. کشورهای اروپایی برای کنترل مصرف سوخت و تشویق مردم به خرید خودروهای کم‌مصرف از مالکان خودروها، مالیاتی بر مبنای انتشار گاز دی‌اکسیدکربن دریافت می‌کنند. به‌عنوان مثال دولت انگلیس سالانه از مالکان خودروهایی که مصرف سوخت و انتشار گازهای آلاینده بالا دارند، مالیات دریافت می‌کند. آستانه معافیت خودروها در‌سال اول ۱۳۰ گرم دی‌اکسید کربن در هر کیلومتر و در سال‌های بعد ۱۰۰ گرم در هر کیلومتر است. خودروهای الکتریکی از این مالیات معاف‌اند.»