جزئیات کامل لایحه جامع انتخابات؛ از شفافیت مالی نامزدها تا لیست احزاب

به گزارش صدای ایران در شرایطی که به تازگی وزیر کشور، از ارسال لایحه جامع انتخابات به مجلس خبر داده و در روزهای گذشته گمانه زنی هایی درباره چند و چون این لایحه صورت گرفته، سیدسلمان سامانی سخنگوی وزارت کشور در گفت و گو با آخرین‌خبر، جزئیات مفصل تری از این لایحه ارائه کرده است. تلاش دولت این است که انتخابات سال آینده مجلس یازدهم را مطابق با این لایحه برگزار کند؛ لایحه ای که تمام قوانین انتخاباتی را تجمیع کرده و تحولات گسترده ای در شیوه برگزاری انتخابات صورت می دهد. در گفت و گوی ما با قائم مقام وزارت کشور، مسائل چالش برانگیز این لایحه مانند بررسی منابع مالی نامزدها، فرایند ثبت نام رای دهندگان، نقش احزاب و موضوعاتی از این دست بررسی شده است که در ادامه آن را می خوانید.

همان گونه که شما گفته اید در لایحه جامع انتخابات توجه ویژه ای به نقش احزاب شده است، چقدر احزاب ما واقعی هستند که بتوانند نقش خود را به نحو احسن ایفا کنند؟

بله ، هم اکنون احزاب فعال واقعی که بتوانند نقش ویژه ای در انتخابات داشته باشند، داریم. همه احزاب کشور باید طبق قانون جدید احزاب فعالیت کنند، قانون جدید احزاب قانون چارچوب دار و با محتوایی غنی است. شرایطی که در این قانون آمده شرایط جدی است، یعنی شرایط صوری نیست که مجموعه ای از افراد بخواهند حزب کاغذی تشکیل دهند. طبق این قانون همه احزاب که از قبل مجوز داشتند مکلف شده اند خود را با قانون جدید تطبیق دهند و شعبه استانی تشکیل بدهند، کنگره برگزار کنند، اسناد، مدارک وهزینه های مالی خود را شفاف کرده و هیئت موسس و اعضای شورای مرکزی را انتخاب و مشخص کنند. بنابراین این احزاب، احزاب واقعی هستند.از طرف دیگر فرایندی که در لایحه پیش بینی شده این است که عالی ترین رکن اجرایی انتخابات، هیئت مرکزی اجرایی است. در این هیئت علاوه بر نمایندگان وزارت کشور، وزارت اطلاعات و دادستانی کل، نمایندگانی از نهادهای مدنی یعنی رئیس و نایب رئیس خانه احزاب و نماینده ای از سازمان های مردم نهاد و همچنین کانون وکلا با حق رای در هیئت اجرایی مرکزی انتخابات و برای اجرای تمامی انتخابات ها عضویت خواهند داشت و این یعنی اثرگذاری در عالی ترین سطح ممکن در حوزه اجرایی انتخابات.موضوع دیگر این که احزاب براساس مرامنامه و اساسنامه و اهداف خود نامزدهایی را برای انتخابات معرفی و از آن ها حمایت کنند . همچنین پیش بینی شده که کمک های مالی احزاب جزو منابع مالی مُجازی باشد که نامزدها می توانند از آن برخوردار شوند.

تاکنون 84 حزب خود را با شرایط قانون جدید وفق دادند که این احزاب حق معرفی نامزد برای انتخابات را دارند.

قانون احزاب، ضمن سامان دهی احزاب، آن ها را واقعی تر کرد تا زمینه فعالیت و بروز و ظهورشان در عرصه های سیاسی تقویت و واقعی شود. افزون بر این خانه احزاب که در دولت گذشته تعطیل شده بود به عنوان یک نهاد تاثیرگذار با ترکیب سه فراکسیون اصلاح طلب و اصولگرا و مستقل راه اندازی شد که با همکاری و استقبال گروه‌های سیاسی و احزاب تاکنون دفاتر استانی خانه احزاب در ۱۴ استان کشور فعالیت خود را آغاز کرده اند. علاوه بر این ها پیش بینی شده که احزاب فهرست نامزدهای خود را برای انتخابات اعلام کنند و رای دهندگان به جای این که نام نامزدها را به صورت تک تک بنویسند به یک فهرست انتخاباتی رای بدهند و وقتی به آن فهرست رای دادند به ازای تعداد کرسی هایی که آن حزب معرفی کرده است در آن حوزه انتخابیه رای برای تمامی افرادی که آن فهرست معرفی کرده محسوب شود. این امر موجب می شود که هویت حزبی و هویت جمعی درانتخابات نمود بیشتری پیدا کند.

خیر؛ این یک امر اختیاری است و مردم می توانند یا به فرد رای بدهند یا این که با توجه به شناختی که از رویکرد یک حزب دارند به لیست آن حزب رای دهند.

دستورالعملی در این باره تدوین شده که طبق آن جبهه ها شکل می گیرند. این دستورالعمل خیلی سخت و پیچیده نیست چرا که هدف و رویکرد ما ایجاد همگرایی بیشتر بین فعالان سیاسی است. ما دنبال آن هستیم که در زمینه منافع ملی و مصالح کشور کنشگران عرصه سیاست حول محور منافع ملی، قانون اساسی و ارزش های ایرانی-اسلامی پویا باشند.

در نهایت خیر. اتفاقا یکی از مواردی که در اجرای انتخابات به ما کمک می کند داشتن اطلاعاتی از میزان رای دهندگان و پراکندگی جغرافیایی آن ها در روز انتخابات است. هرچقدر این اطلاعات در وزارت کشور دقیق تر باشد برنامه ریزی ها و تمهیدات وزارت کشور برای انتخابات صحیح تر خواهد بود.

کسانی که می خواهند در انتخابات شرکت کنند با کارت ملی هوشمند خود ثبت نام می کنند، شعبه اخذ رای مشخص می شود و به این ترتیب وزارت کشور می داند که در هر شعبه چند نفر مراجعه کننده خواهیم داشت. برای تبلیغات نامزدها هم این فرایند تاثیرات مثبتی خواهد داشت. البته در این لایحه تدابیر ویژه ای برای شرایط اضطرار و خاص پیش بینی شده است که اگر فردی نتوانست در زمان مقرر برای ثبت نام مراجعه کند از رای دادن محروم نشود.

شاید یکی از راه هایی که شرایط را به این سمت سوق دهیم که کارها به دقایق آخر سپرده نشود همین شیوه باشد. باید این فرهنگ را عوض کنیم.

مسائل مالی در انتخابات باید شفاف شود که از چه منابعی هزینه های انتخابات تامین و در چه مصادیقی هزینه می شود. در این زمینه در لایحه منابع مجاز به صورت احصایی تعریف شده است با این تعریف خود به خود غیر آن منابع غیرمجاز خواهد بود. البته در این لایحه مصادیق غیرمجاز مهم هم از باب تاکید آورده شده است.

منابع مجاز یعنی این که نامزدها می توانند از دارایی های شخصی، کمک احزاب و حامیان خود در قالب و چارچوب های تعیین شده استفاده کنند غیر از این موارد منابع غیرمجاز هستند. در این لایحه استفاده از منابع مالی بیگانگان به صراحت نهی شده است. حوزه دیگر مصارف مجاز است، در این لایحه مشخص شده است که این منابع را چگونه و در کجا می توانند هزینه کنند.

طبق لایحه ، یک حساب بانکی مشخص برای هر نامزد ایجاد می شود که باید تمام منابع مالی نامزد به این حساب واریز شود و مصارف مالی هم صرفا از طریق همین حساب انجام خواهد شد . یعنی اگر خارج از این حساب منابعی وارد فعالیت های انتخاباتی نامزد شد یا هزینه هایی انجام شد، تخلف انتخاباتی محسوب می شود و مجازات مشخص شده برای نامزد اعمال خواهد شد.علاوه بر این، فردی با عنوان نماینده مالی نامزد نقش یک ذی حساب را ایفا می کند وظیفه وی نظارت و ثبت دقیق فعالیت های مالی نامزد انتخاباتی و گزارش آن ها به ستاد انتخابات کشور است.

ارزش ریالی منابع غیرنقدی مشخص و توسط نماینده مالی نامزد در دفاتر مربوط ثبت می شود. ببینید این لایحه به دنبال ایجاد محدودیت نیست بلکه ما به دنبال شفافیت و نظارت دقیق و قانونی بر هزینه های انتخاباتی نامزدها و طرفداران شان در انتخابات هستیم. لایحه جامع انتخابات به دنبال این است که فعالیت های مالی و هزینه هایی که در انتخابات انجام می شود برای مردم قابل رصد باشد یعنی مردم بدانند که نامزدها در کنار شعارهایی که می دهند در عمل و فضای واقعی چه رفتاری از خود نشان می دهند.

در لایحه جامع انتخابات تمام انتخابات های سراسری و قوانین پراکنده انتخابات در یک قانون متبلور شده است اما طرح مجلس فقط اصلاحیه ای بر قانون انتخابات مجلس است.

امیدواریم پس از ارسال لایحه به مجلس طرح نمایندگان هم در قالب این لایحه دنبال شود.

بله اگر طرح نمایندگان در قالب لایحه پیگیری شود، مغایر با اصل هفتاد و پنجم نخواهد شد.

دولت با کلیات این طرح موافق است. اهداف این طرح اهداف صحیحی است. باید تلاش شود که احکام نهایی که سرانجام به تصویب مجلس می رسد برآورده کننده این اهداف باشد و از بروز آسیب هایی که شما اشاره کردید نیز مصون بماند. 

در جلسات مختلف از نظرات صاحب نظران استفاده شده و در مسیر رسیدگی به لایحه در مجلس نیز فرصت تضارب آرا و اظهار نظرهای مختلف مطابق قانون وجود دارد.