در ونزوئلا چه خبر است
در ونزوئلا دقیقا چه خبر است؟
مخالفان می‌گویند که مادورو در سال 2018 در یک انتخابات غیررقابتی و ناعادلانه پیروز شده است. مخالفان این انتخابات را تحریم کرده بودند و سازمان‌های بین‌المللی نیز سلامت آن را تایید نکردند.
ونزوئلا در حال حاضر به معنای واقعی در برزخ گرفتار شده؛ سرگردان در میان دو دنیای متفاوت. یک طرف، نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور این کشور و آن طرف خوان گوآیدو، رئیس مجلس.
به گزارش صدای ایران، این نخستین بار نیست که حکومت چپ‌گرای ونزوئلا با خطر سقوط روبه‌رو شده. اما این نخستین بار است که مخالفان موفق شده‌اند در ابعادی قابل توجه حمایت‌های بین‌المللی جلب کنند و مشروعیت حزب حاکم را به چالش بکشند.
در جریان تظاهرات روز چهارشنبه، خوان گوآیدوی ۳۵ ساله در اقدامی بی‌سابقه، در برابر هزاران تن از مخالفان دولت خود را رئیس‌جمهور دوره انتقالی خواند.
بعد از این اتفاق خارق‌العاده، دنیای اطراف ونزوئلا نیز همانند درون این کشور به دو جبهه تقسیم شد: کشورهایی که یکی پس از دیگری، خوان گوآیدو را به عنوان رئیس‌جمهور به رسمیت شناختند و آنها که همچنان از نیکلاس مادورو به عنوان رئیس‌جمهور قانونی این کشور حمایت کردند.
در ونزوئلا دقیقا چه خبر است و ریشه‌های این بحران استثنایی در چیست؟
خوآن گوآیدو رئیس جدید "شورای ملی" ونزوئلاست؛ یا همان پارلمان یا مجلس قانون‌گذاری این کشور.
آقای گوآیدو می‌گوید که با تصمیم این پارلمان، و بر اساس اختیاراتی که قانون اساسی ونزوئلا به این نهاد داده، نیکلاس مادورو به دلیل آزاد نبودن انتخاباتی که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد، مشروعیت قانونی ندارد.
او به دو ماده قانون اساسی ونزوئلا استناد می‌کند: مواد ۲۳۳ و ۳۳۳. در ماده ۲۳۳ آمده که شورای ملی می‌تواند رئیس‌جمهور را با رای خود برکنار کند و در چنین وضعیتی، رئیس شورای ملی به شکل موقت ریاست قوه مجریه را بر عهده خواهد گرفت. در ماده ۳۳۳ هم تاکید شده که اگر قانون اساسی کشور زیر پا گذاشته شود، همه شهروندان موظفند برای برقراری دوباره قانون اساسی بکوشند.
شورای ملی ونزوئلا هم دو هفته پیش اعلام کرد که نیکلاس مادورو، مشروعیت ریاست جمهوری ندارد و او را رسما "غاصب" این مقام توصیف کرد. بر اساس قانون، از آن زمان رئیس شورای ملی باید ریاست جمهوری را نیز بر عهده می‌گرفت تا ظرف ۳۰ روز انتخابات برگزار کند.
در این مدت که اعتراض‌ها دنبال می‌شد و عده‌ای هم کشته شدند، یک‌بار خوان گوآیدو دستگیر شد و بعد از چند ساعت آزاد شد.
تا اینکه روز چهارشنبه در تظاهرات گسترده مخالفان علیه مادورو، گوایدو اعلام کرد رئیس‌جمهور است.
مادورو می‌گوید که در سال ۲۰۱۸ در انتخابات پیروز شده و در ابتدای سال ۲۰۱۹ (حدود دو هفته پیش) سوگند ریاست جمهوری خورده و به همین دلیل رئیس جمهور است.
در پاسخ به شورای ملی و استدلال قانون اساسی هم، مادورو و طرفدارانش می‌گویند که به حکم دیوان عالی کشور، این شورا یا پارلمان ملغی شده و اختیاراتش به "مجلس موسسان" منتقل شده است.
مجلس موسسان نهادی تازه تاسیس است که سال گذشته و در پی یک انتخابات جنجالی دیگر تشکیل شد. مخالفان آن انتخابات را تحریم کردند و اکثریت آن در دست طرفداران مادورو است.
دیوان عالی کشور هم توسط قضات طرفدار مادورو کنترل می‌شود. به همین دلیل مخالفان آرای این دیوان را که در واقع عالی‌ترین دادگاه کشور است، به چالش کشیده‌اند.
شورای ملی یا همان پارلمان ونزوئلا در حالی در سه هفته اخیر جلساتش را تشکیل داده که نمایندگان طرفدار مادورو در آن شرکت نمی‌کنند. در چنین وضعیتی است که این مجلس علیه مادورو موضع گرفته و خوان گوآیدو را به ریاست برگزیده.
در نهایت مادورو و طرفدارانش که خود را سوسیالیست‌هایی انقلابی می‌خوانند مخالفان را متهم می‌کنند که در تلاشند تا یک رئیس‌جمهور دست‌نشانده آمریکا را در این کشور نفتی به قدرت برسانند.
ونزوئلا ۲۰ سالی است که توسط چپ‌گرایان اداره می‌شود؛ از ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ توسط هوگو چاوز و سپس توسط نیکلاس مادورو، از سیاستمداران نزدیک چاوز که توسط خود او و پیش از مرگش برای رهبری این کشور برگزیده شد.
بعد از مرگ آقای چاوز، نیکلاس مادورو در نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری بعد از چاوز به پیروزی رسید و از آن زمان رئیس‌جمهوری است.
در این سال‌ها - به ویژه بعد از بحران مالی جهانی - ونزوئلا با یک بحران عمیق اقتصادی، ابرتورم بسیار بزرگ و از دست رفتن واحد پول روبه‌رو است.
ابرتورمی که در ونزوئلا رخ داده یکی از موارد استثنایی در تاریخ است و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده که این اتفاق در سال ۲۰۱۹ نیز همچنان با ابعادی بی‌سابقه ادامه خواهد یافت. بر اساس پیش‌بینی این نهاد، نرخ تورم در ونزوئلا در سال جاری میلادی به ۱۰ میلیون درصد خواهد رسید.
به گزارش صدای ایران، این نخستین بار نیست که حکومت چپ‌گرای ونزوئلا با خطر سقوط روبه‌رو شده. اما این نخستین بار است که مخالفان موفق شده‌اند در ابعادی قابل توجه حمایت‌های بین‌المللی جلب کنند و مشروعیت حزب حاکم را به چالش بکشند.
در جریان تظاهرات روز چهارشنبه، خوان گوآیدوی ۳۵ ساله در اقدامی بی‌سابقه، در برابر هزاران تن از مخالفان دولت خود را رئیس‌جمهور دوره انتقالی خواند.
بعد از این اتفاق خارق‌العاده، دنیای اطراف ونزوئلا نیز همانند درون این کشور به دو جبهه تقسیم شد: کشورهایی که یکی پس از دیگری، خوان گوآیدو را به عنوان رئیس‌جمهور به رسمیت شناختند و آنها که همچنان از نیکلاس مادورو به عنوان رئیس‌جمهور قانونی این کشور حمایت کردند.
در ونزوئلا دقیقا چه خبر است و ریشه‌های این بحران استثنایی در چیست؟
خوآن گوآیدو رئیس جدید "شورای ملی" ونزوئلاست؛ یا همان پارلمان یا مجلس قانون‌گذاری این کشور.
آقای گوآیدو می‌گوید که با تصمیم این پارلمان، و بر اساس اختیاراتی که قانون اساسی ونزوئلا به این نهاد داده، نیکلاس مادورو به دلیل آزاد نبودن انتخاباتی که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد، مشروعیت قانونی ندارد.
او به دو ماده قانون اساسی ونزوئلا استناد می‌کند: مواد ۲۳۳ و ۳۳۳. در ماده ۲۳۳ آمده که شورای ملی می‌تواند رئیس‌جمهور را با رای خود برکنار کند و در چنین وضعیتی، رئیس شورای ملی به شکل موقت ریاست قوه مجریه را بر عهده خواهد گرفت. در ماده ۳۳۳ هم تاکید شده که اگر قانون اساسی کشور زیر پا گذاشته شود، همه شهروندان موظفند برای برقراری دوباره قانون اساسی بکوشند.
شورای ملی ونزوئلا هم دو هفته پیش اعلام کرد که نیکلاس مادورو، مشروعیت ریاست جمهوری ندارد و او را رسما "غاصب" این مقام توصیف کرد. بر اساس قانون، از آن زمان رئیس شورای ملی باید ریاست جمهوری را نیز بر عهده می‌گرفت تا ظرف ۳۰ روز انتخابات برگزار کند.
در این مدت که اعتراض‌ها دنبال می‌شد و عده‌ای هم کشته شدند، یک‌بار خوان گوآیدو دستگیر شد و بعد از چند ساعت آزاد شد.
تا اینکه روز چهارشنبه در تظاهرات گسترده مخالفان علیه مادورو، گوایدو اعلام کرد رئیس‌جمهور است.
مادورو می‌گوید که در سال ۲۰۱۸ در انتخابات پیروز شده و در ابتدای سال ۲۰۱۹ (حدود دو هفته پیش) سوگند ریاست جمهوری خورده و به همین دلیل رئیس جمهور است.
در پاسخ به شورای ملی و استدلال قانون اساسی هم، مادورو و طرفدارانش می‌گویند که به حکم دیوان عالی کشور، این شورا یا پارلمان ملغی شده و اختیاراتش به "مجلس موسسان" منتقل شده است.
مجلس موسسان نهادی تازه تاسیس است که سال گذشته و در پی یک انتخابات جنجالی دیگر تشکیل شد. مخالفان آن انتخابات را تحریم کردند و اکثریت آن در دست طرفداران مادورو است.
دیوان عالی کشور هم توسط قضات طرفدار مادورو کنترل می‌شود. به همین دلیل مخالفان آرای این دیوان را که در واقع عالی‌ترین دادگاه کشور است، به چالش کشیده‌اند.
شورای ملی یا همان پارلمان ونزوئلا در حالی در سه هفته اخیر جلساتش را تشکیل داده که نمایندگان طرفدار مادورو در آن شرکت نمی‌کنند. در چنین وضعیتی است که این مجلس علیه مادورو موضع گرفته و خوان گوآیدو را به ریاست برگزیده.
در نهایت مادورو و طرفدارانش که خود را سوسیالیست‌هایی انقلابی می‌خوانند مخالفان را متهم می‌کنند که در تلاشند تا یک رئیس‌جمهور دست‌نشانده آمریکا را در این کشور نفتی به قدرت برسانند.
ونزوئلا ۲۰ سالی است که توسط چپ‌گرایان اداره می‌شود؛ از ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ توسط هوگو چاوز و سپس توسط نیکلاس مادورو، از سیاستمداران نزدیک چاوز که توسط خود او و پیش از مرگش برای رهبری این کشور برگزیده شد.
بعد از مرگ آقای چاوز، نیکلاس مادورو در نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری بعد از چاوز به پیروزی رسید و از آن زمان رئیس‌جمهوری است.
در این سال‌ها - به ویژه بعد از بحران مالی جهانی - ونزوئلا با یک بحران عمیق اقتصادی، ابرتورم بسیار بزرگ و از دست رفتن واحد پول روبه‌رو است.
ابرتورمی که در ونزوئلا رخ داده یکی از موارد استثنایی در تاریخ است و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده که این اتفاق در سال ۲۰۱۹ نیز همچنان با ابعادی بی‌سابقه ادامه خواهد یافت. بر اساس پیش‌بینی این نهاد، نرخ تورم در ونزوئلا در سال جاری میلادی به ۱۰ میلیون درصد خواهد رسید.
نیکلاس مادورو اما می‌گوید که کشورش قربانی یک توطئه بین‌المللی است و مخالفانش در داخل و خارج از کشور در پدید آمدن وضع موجود و ابرتورم مهارنشدنی دست داشته‌اند.
او همچنین گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول را رد می‌کند و این نهاد را ابزار دست سیاست‌های واشنگتن توصیف می‌کند.
مخالفان می‌گویند که دولت از اداره کشور عاجز است و سرمایه کشور را در پروژه‌های عوام‌فریبانه و بیشتر با هدف خریدن آرای فقرا هزینه می‌کند.
فروپاشی اقتصادی ونزوئلا که در چهار سال اخیر بسیار شدت گرفته موجب شده تا این کشور با مشکلاتی بنیادین نظیر کمبود غذا و دارو روبه‌رو شود.
همزمان دولت این کشور متهم است که به اصول دموکراسی پایبند نیست و مخالفانش را سرکوب می‌کند. رهبران مخالف مادورو در ونزوئلا عموما یا در زندان هستند یا در حبس خانگی.
رسانه‌های مخالفان نیز به شکل سیستماتیک با محدودیت‌های فزاینده‌ای روبه‌رو هستند. بر اساس اعلام سازمان گزارشگران بدون مرز، این کشور در دسته کشورهایی قرار دارد که از آزادی رسانه‌ها در آن خبری نیست و حکومت مادورو به هیچ وجه رسانه‌های مستقل را تحمل نمی‌کند. این سازمان وضعیت ونزوئلا در سال‌های اخیر را به یک "جنگ رسانه‌ای" شبیه دانسته است.
به نوشته بی بی سی، علاوه بر اینها، مخالفان می‌گویند که مادورو در سال 2018 در یک انتخابات غیررقابتی و ناعادلانه پیروز شده است. مخالفان این انتخابات را تحریم کرده بودند و سازمان‌های بین‌المللی نیز سلامت آن را تایید نکردند.
در واقع بسیاری از کشورهایی که در حال حاضر از ادعای ریاست جمهوری خوآن گوآیدو حمایت کرده‌اند، همان کشورهایی هستند که نتیجه انتخابات سال ۲۰۱۸ را زیر سئوال برده بودند و برخی‌شان از مادورو خواسته بودند تا از قدرت کناره‌گیری کند.
یکی از دلایلی که کشورهای مختلف منطقه به شکل فعالانه‌ای درباره مسایل داخلی ونزوئلا اظهارنظر می‌کنند یا از سیاست‌های دولت این کشور حمایت یا انتقاد می‌کنند بحرانی است که در سال‌های اخیر به دلیل مهاجرت سه میلیون ونزوئلایی، ابعاد منطقه‌ای یافته است.
این مهاجران در حال حاضر در سراسر منطقه پراکنده‌اند و بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین با تعداد قابل توجهی ونزوئلایی آواره روبه‌رو هستند.
این روزها برای ونزوئلا روزهایی سرنوشت ساز است. این کشور سالهاست که در بحران عمیق سیاسی اقتصادی فرورفته و شکاف‌های قابل توجهی میان نخبگان، طبقه متوسط و شهروندان کم درآمد در این کشور وجود دارد.
در عین حال در بحران اخیر، به رغم اینکه نیکلاس مادورو با چالشی جدی روبه‌رو شده، اما طرفدارانش می‌گویند که اقدامات مخالفان قانونی نیست.
این میان، نقش ارتش و پلیس این کشور که می‌تواند سرنوشت قدرت سیاسی را تعیین کند نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. تا این لحظه، ارتش پشت مادورو را خالی نکرده است. این بدین معناست که او عملا قدرت را در ونزوئلا در دست دارد و ادعای ریاست جمهوری خوآن گوآیدو از یک ادعای لفظی فراتر نرفته است.
حتی مساله حمایت‌های بین‌المللی لزوما نقشی تعیین‌کننده پیدا نکرده، چون هر دو طرف از سوی برخی کشورهای جهان حمایت می‌شوند.
مواضع کشورهای دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل هم تعیین کننده نیست چرا که روسیه و چین طرفدار مادورو و آمریکا و بریتانیا و فرانسه حامی گوآیدو هستند.
ضمن اینکه تحولات سیاسی و تجربه‌های پیشین - مانند کودتای شکست خورده سال ۲۰۰۲ علیه هوگو چاوز - نشان می‌دهند که صحنه سیاست داخلی ونزوئلا، عرصه رقابتی تنگاتنگ و بی‌ثبات‌کننده است و برنده و بازیگر تغییر می‌کنند. در روزهای پیش رو تصمیمات افراد بسیاری می‌تواند مسیر این بحران را تغییر بدهد؛ از فرماندهان ارتش و سیاستمداران عالی‌رتبه گرفته تا چهره‌های قدرتمند بین‌المللی و نهادهای مرتبط.
او همچنین گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول را رد می‌کند و این نهاد را ابزار دست سیاست‌های واشنگتن توصیف می‌کند.
مخالفان می‌گویند که دولت از اداره کشور عاجز است و سرمایه کشور را در پروژه‌های عوام‌فریبانه و بیشتر با هدف خریدن آرای فقرا هزینه می‌کند.
فروپاشی اقتصادی ونزوئلا که در چهار سال اخیر بسیار شدت گرفته موجب شده تا این کشور با مشکلاتی بنیادین نظیر کمبود غذا و دارو روبه‌رو شود.
همزمان دولت این کشور متهم است که به اصول دموکراسی پایبند نیست و مخالفانش را سرکوب می‌کند. رهبران مخالف مادورو در ونزوئلا عموما یا در زندان هستند یا در حبس خانگی.
رسانه‌های مخالفان نیز به شکل سیستماتیک با محدودیت‌های فزاینده‌ای روبه‌رو هستند. بر اساس اعلام سازمان گزارشگران بدون مرز، این کشور در دسته کشورهایی قرار دارد که از آزادی رسانه‌ها در آن خبری نیست و حکومت مادورو به هیچ وجه رسانه‌های مستقل را تحمل نمی‌کند. این سازمان وضعیت ونزوئلا در سال‌های اخیر را به یک "جنگ رسانه‌ای" شبیه دانسته است.
به نوشته بی بی سی، علاوه بر اینها، مخالفان می‌گویند که مادورو در سال 2018 در یک انتخابات غیررقابتی و ناعادلانه پیروز شده است. مخالفان این انتخابات را تحریم کرده بودند و سازمان‌های بین‌المللی نیز سلامت آن را تایید نکردند.
در واقع بسیاری از کشورهایی که در حال حاضر از ادعای ریاست جمهوری خوآن گوآیدو حمایت کرده‌اند، همان کشورهایی هستند که نتیجه انتخابات سال ۲۰۱۸ را زیر سئوال برده بودند و برخی‌شان از مادورو خواسته بودند تا از قدرت کناره‌گیری کند.
یکی از دلایلی که کشورهای مختلف منطقه به شکل فعالانه‌ای درباره مسایل داخلی ونزوئلا اظهارنظر می‌کنند یا از سیاست‌های دولت این کشور حمایت یا انتقاد می‌کنند بحرانی است که در سال‌های اخیر به دلیل مهاجرت سه میلیون ونزوئلایی، ابعاد منطقه‌ای یافته است.
این مهاجران در حال حاضر در سراسر منطقه پراکنده‌اند و بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین با تعداد قابل توجهی ونزوئلایی آواره روبه‌رو هستند.
این روزها برای ونزوئلا روزهایی سرنوشت ساز است. این کشور سالهاست که در بحران عمیق سیاسی اقتصادی فرورفته و شکاف‌های قابل توجهی میان نخبگان، طبقه متوسط و شهروندان کم درآمد در این کشور وجود دارد.
در عین حال در بحران اخیر، به رغم اینکه نیکلاس مادورو با چالشی جدی روبه‌رو شده، اما طرفدارانش می‌گویند که اقدامات مخالفان قانونی نیست.
این میان، نقش ارتش و پلیس این کشور که می‌تواند سرنوشت قدرت سیاسی را تعیین کند نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. تا این لحظه، ارتش پشت مادورو را خالی نکرده است. این بدین معناست که او عملا قدرت را در ونزوئلا در دست دارد و ادعای ریاست جمهوری خوآن گوآیدو از یک ادعای لفظی فراتر نرفته است.
حتی مساله حمایت‌های بین‌المللی لزوما نقشی تعیین‌کننده پیدا نکرده، چون هر دو طرف از سوی برخی کشورهای جهان حمایت می‌شوند.
مواضع کشورهای دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل هم تعیین کننده نیست چرا که روسیه و چین طرفدار مادورو و آمریکا و بریتانیا و فرانسه حامی گوآیدو هستند.
ضمن اینکه تحولات سیاسی و تجربه‌های پیشین - مانند کودتای شکست خورده سال ۲۰۰۲ علیه هوگو چاوز - نشان می‌دهند که صحنه سیاست داخلی ونزوئلا، عرصه رقابتی تنگاتنگ و بی‌ثبات‌کننده است و برنده و بازیگر تغییر می‌کنند. در روزهای پیش رو تصمیمات افراد بسیاری می‌تواند مسیر این بحران را تغییر بدهد؛ از فرماندهان ارتش و سیاستمداران عالی‌رتبه گرفته تا چهره‌های قدرتمند بین‌المللی و نهادهای مرتبط.
نظر شما