ترامپ و اردوغان به تفاهم رسیدند؟
افشار سلیمانی| دو روز پیش، زمانی که رییس‌جمهور ایالات‌متحده امریکا، دونالد ترامپ با انتشار پیامی در شبکه‌های اجتماعی، ترکیه را تهدید به «نابودی اقتصادی» کرد، مشخص بود که چنین تهدیدی از حد حرف فراتر نمی‌رود و برخلاف ظاهر قاطعانه و تند این اظهارنظر، به دلیل کم و کیف مناسبات میان آنکارا و واشنگتن، می‌شد اطمینان داشت که این تهدید عملی نخواهد شد.
افشار سلیمانی| دو روز پیش، زمانی که رییس‌جمهور ایالات‌متحده امریکا، دونالد ترامپ با انتشار پیامی در شبکه‌های اجتماعی، ترکیه را تهدید به «نابودی اقتصادی» کرد، مشخص بود که چنین تهدیدی از حد حرف فراتر نمی‌رود و برخلاف ظاهر قاطعانه و تند این اظهارنظر، به دلیل کم و کیف مناسبات میان آنکارا و واشنگتن، می‌شد اطمینان داشت که این تهدید عملی نخواهد شد.
به گزارش صدای ایران از اعتماد، ترامپ و اردوغان، هر دو در شرایطی قرار دارند که برای رسیدن به اهداف خود نیازمند همکاری نزدیک هستند. رجب طیب اردوغان در شرایطی که حزبش با ریزش آرا مواجه شده است، سه ماه دیگر باید در انتخابات شهرداری‌های ترکیه با رقبای قدرتمند خود در سراسر ترکیه رقابت کند، مشکلات اقتصادی و سقوط ارزش لیر که از یک سال پیش آغاز شده بود، هر چند تا حدی کنترل شده است، اما در شرایط شکننده‌ای قرار دارد. همزمان در واشنگتن دونالد ترامپ مصمم به اجرای وعده انتخاباتی خود برای کاهش هزینه‌های نظامی در خارج از مرزهای ایالات‌متحده امریکاست، خروج نظامیان امریکایی از سوریه و اعلام شکست کامل داعش، یک دستاورد مهم برای او محسوب می‌شود که حاضر نیست
به سادگی از آن بگذرد. آنچه اردوغان از آن با عنوان «تفاهم تاریخی» میان خودش و ترامپ یاد می‌کند، براساس منافع مشترک هر دو سیاستمدار است. در کنار نیازهای مشترک دو رهبر برای رسیدن به توافق، مساله اتحاد استراتژیک میان آنکارا و واشنگتن نیز قابل چشم‌پوشی نیست. ترکیه به عنوان میزبان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های ناتو در شرق، عضو ناتو و متحد امریکا در مرزهای سوریه، ایران، عراق و روسیه جایگاه مهمی در سیاست خارجی واشنگتن دارد. هرگونه اخلالی در روابط ترکیه با ناتو یا تنش در روابط با امریکا، می‌تواند به شدت بر توازن امنیتی و ژئوپلیتیک منطقه تاثیرگذار باشد.
در نتیجه امریکایی‌ها علاقه‌مند نیستند که بیش از حد آنکارا را از رفتار خود دلگیر کنند. تصمیم دونالد ترامپ به خروج نیروهای نظامی امریکا از سوریه، باعث تحلیل‌هایی شتابزده شده است. گروهی تصور می‌کردند که خروج امریکا بلافاصله با حضور نیروهای نظامی ترکیه در خاک سوریه جبران می‌شود، گروهی دیگر تحلیل می‌کردند که امریکا در حال تحویل دادن سوریه به روسیه و ایران است. اما واقعیت این است که تحولات در سوریه به این سرعت اتفاق نمی‌افتد، تا اجرای کامل تصمیم ترامپ برای خروج کامل نیروهای امریکایی از خاک سوریه راه طولانی باقی‌مانده است و این راه با پستی‌ها و بلندهای بسیاری همراه است. قرار نیست که در یک لحظه کلیه نظامیان امریکایی سوریه را رها کنند و از این کشور خارج شوند. حتی اگر این عزم در امریکا وجود داشته باشد که به صورت فوری و به اضطرار خاک سوریه را ترک کند، واقعیت‌های میدانی باعث می‌شود که توان کافی برای اجرای چنین تصمیمی نداشته باشد. اجرای این فرمان نیازمند رایزنی‌ها و گفت‌وگوهای طولانی‌مدت، تفاهم و توافق با بازیگران دیگر و تضمین امنیت شمال‌شرق سوریه و کردهاست. اتفاق‌هایی از قبیل اعلام ناگهانی «خروج فوری و کامل نیروهای امریکایی»، تهدید به «نابودی اقتصاد ترکیه» و «جایگزینی ارتش ترکیه به جای امریکا»، در واقع اقدام‌هایی تاکتیکی هستند که با واقعیت‌های اجرایی انطباق ندارند. یکی دیگر از اهداف امریکا در سوریه، حذف تدریجی ایران از معادلات سوریه است.
قطعا ترامپ علاقه‌مند است که با جلب‌نظر اردوغان و پوتین، بتواند از اهرم‌های روسیه و ترکیه برای کاهش نفوذ ایران در سوریه استفاده کند. برای رسیدن به چنین مقصودی امریکا مجبور است که بخشی از نگرانی‌های امنیتی ترکیه و روسیه را تامین کند تا بتواند آنها را به همکاری با امریکا در مقابله با ایران تطمیع کند. مهم‌ترین نگرانی ترکیه در مورد مرزهای شمالی سوریه، استقرار گروه‌های مسلح کرد در مرزهای جنوبی این کشور است.
واقعیت این است که این مساله یک نگرانی فوری و اضطراری برای ترکیه نیست، همه می‌دانند که گروه‌های شبه‌نظامی کرد علاقه‌ای به تجاوز به خاک ترکیه یا انجام عملیات در خاک این کشور ندارند، نگرانی ترکیه یک نگرانی بلندمدت در مورد شبکه‌سازی، اثرگذاری اجتماعی و سیاسی و نفوذ تدریجی نیروهای کرد از جنوب به این کشور است. کردهای سوریه در شرایط سختی قرار دارند، از یک‌سو علاقه‌مند به استمرار پشتیبانی از سوی امریکا هستند، از سوی دیگر خواهان گفت‌وگو و مصالحه با دولت مرکزی سوریه و همزمان نگران فشارها و احتمال حمله نظامی ترکیه به خود هستند.
امریکا در شرایط کنونی قدرتمندترین بازیگری است که می‌تواند برای آینده کردها در شمال‌شرقی سوریه تصمیم‌گیری کند. امریکایی‌ها بیش از هر چیز علاقه‌مند هستند که کردها در دامان روسیه یا دولت مرکزی سوریه قرار نگیرند، در این شرایط، اگر نگرانی‌های امنیتی ترکیه در مورد کردها تامین شود، واشنگتن قطعا بیش از هر بازیگر دیگری علاقه‌مند است که از همکاری ترکیه در این منطقه بهره‌مند شود. پیشنهاد مورد توافق آنکارا و واشنگتن برای حل و فصل نگرانی امنیتی ترکیه، ایجاد یک منطقه حائل میان ترکیه و سوریه است. البته کیفیت ایجاد چنین منطقه حائلی به صورت فوری قابل حل نیست. مشخص نیست چه کسی قرار است تضمین‌کننده امنیت این منطقه حائل باشد، آیا قرار است چنین منطقه‌ای کاملا غیرنظامی تلقی شود یا اینکه فقط قرار است نیروهای شبه‌نظامی کرد از آن تخلیه شوند. اگر قرار باشد در مرزهای ترکیه نیروی نظامی جدیدی مستقر شود، ماهیت و ترکیب این نیروی نظامی چگونه است؟ نظر دمشق و مسکو درمورد ایجاد منطقه حائل چیست؟ همه اینها سوال‌هایی است که نیازمند رایزنی‌های بسیار و گفت‌وگوهای بلندمدت است. همان‌گونه که بالاتر اشاره کردم، در موضوع سوریه نباید گرفتار ارزیابی‌های شتابزده و از موضع‌گیری‌های تاکتیکی هیجان‌زده شد. مساله خروج نیروهای نظامی امریکا از سوریه، یک مساله بلندمدت است که طی هفته‌ها و ماه‌های آینده گمانه‌زنی و بحث در مورد آن ادامه پیدا می‌کند و هر راه‌حلی برای شمال‌شرقی سوریه، نیازمند مشارکت بازیگران مختلفی است که هر یک منافع متفاوتی در این کشور دارند. برای تامین نظر همه بازیگران و رسیدن به یک راه‌حل مرضی‌الطرفین، وقت زیادی لازم است که تصور نمی‌کنم با یک توییت یا یک تماس تلفنی تغییری در نتایج نهایی آن ایجاد شود.
به گزارش صدای ایران از اعتماد، ترامپ و اردوغان، هر دو در شرایطی قرار دارند که برای رسیدن به اهداف خود نیازمند همکاری نزدیک هستند. رجب طیب اردوغان در شرایطی که حزبش با ریزش آرا مواجه شده است، سه ماه دیگر باید در انتخابات شهرداری‌های ترکیه با رقبای قدرتمند خود در سراسر ترکیه رقابت کند، مشکلات اقتصادی و سقوط ارزش لیر که از یک سال پیش آغاز شده بود، هر چند تا حدی کنترل شده است، اما در شرایط شکننده‌ای قرار دارد. همزمان در واشنگتن دونالد ترامپ مصمم به اجرای وعده انتخاباتی خود برای کاهش هزینه‌های نظامی در خارج از مرزهای ایالات‌متحده امریکاست، خروج نظامیان امریکایی از سوریه و اعلام شکست کامل داعش، یک دستاورد مهم برای او محسوب می‌شود که حاضر نیست
به سادگی از آن بگذرد. آنچه اردوغان از آن با عنوان «تفاهم تاریخی» میان خودش و ترامپ یاد می‌کند، براساس منافع مشترک هر دو سیاستمدار است. در کنار نیازهای مشترک دو رهبر برای رسیدن به توافق، مساله اتحاد استراتژیک میان آنکارا و واشنگتن نیز قابل چشم‌پوشی نیست. ترکیه به عنوان میزبان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های ناتو در شرق، عضو ناتو و متحد امریکا در مرزهای سوریه، ایران، عراق و روسیه جایگاه مهمی در سیاست خارجی واشنگتن دارد. هرگونه اخلالی در روابط ترکیه با ناتو یا تنش در روابط با امریکا، می‌تواند به شدت بر توازن امنیتی و ژئوپلیتیک منطقه تاثیرگذار باشد.
در نتیجه امریکایی‌ها علاقه‌مند نیستند که بیش از حد آنکارا را از رفتار خود دلگیر کنند. تصمیم دونالد ترامپ به خروج نیروهای نظامی امریکا از سوریه، باعث تحلیل‌هایی شتابزده شده است. گروهی تصور می‌کردند که خروج امریکا بلافاصله با حضور نیروهای نظامی ترکیه در خاک سوریه جبران می‌شود، گروهی دیگر تحلیل می‌کردند که امریکا در حال تحویل دادن سوریه به روسیه و ایران است. اما واقعیت این است که تحولات در سوریه به این سرعت اتفاق نمی‌افتد، تا اجرای کامل تصمیم ترامپ برای خروج کامل نیروهای امریکایی از خاک سوریه راه طولانی باقی‌مانده است و این راه با پستی‌ها و بلندهای بسیاری همراه است. قرار نیست که در یک لحظه کلیه نظامیان امریکایی سوریه را رها کنند و از این کشور خارج شوند. حتی اگر این عزم در امریکا وجود داشته باشد که به صورت فوری و به اضطرار خاک سوریه را ترک کند، واقعیت‌های میدانی باعث می‌شود که توان کافی برای اجرای چنین تصمیمی نداشته باشد. اجرای این فرمان نیازمند رایزنی‌ها و گفت‌وگوهای طولانی‌مدت، تفاهم و توافق با بازیگران دیگر و تضمین امنیت شمال‌شرق سوریه و کردهاست. اتفاق‌هایی از قبیل اعلام ناگهانی «خروج فوری و کامل نیروهای امریکایی»، تهدید به «نابودی اقتصاد ترکیه» و «جایگزینی ارتش ترکیه به جای امریکا»، در واقع اقدام‌هایی تاکتیکی هستند که با واقعیت‌های اجرایی انطباق ندارند. یکی دیگر از اهداف امریکا در سوریه، حذف تدریجی ایران از معادلات سوریه است.
قطعا ترامپ علاقه‌مند است که با جلب‌نظر اردوغان و پوتین، بتواند از اهرم‌های روسیه و ترکیه برای کاهش نفوذ ایران در سوریه استفاده کند. برای رسیدن به چنین مقصودی امریکا مجبور است که بخشی از نگرانی‌های امنیتی ترکیه و روسیه را تامین کند تا بتواند آنها را به همکاری با امریکا در مقابله با ایران تطمیع کند. مهم‌ترین نگرانی ترکیه در مورد مرزهای شمالی سوریه، استقرار گروه‌های مسلح کرد در مرزهای جنوبی این کشور است.
واقعیت این است که این مساله یک نگرانی فوری و اضطراری برای ترکیه نیست، همه می‌دانند که گروه‌های شبه‌نظامی کرد علاقه‌ای به تجاوز به خاک ترکیه یا انجام عملیات در خاک این کشور ندارند، نگرانی ترکیه یک نگرانی بلندمدت در مورد شبکه‌سازی، اثرگذاری اجتماعی و سیاسی و نفوذ تدریجی نیروهای کرد از جنوب به این کشور است. کردهای سوریه در شرایط سختی قرار دارند، از یک‌سو علاقه‌مند به استمرار پشتیبانی از سوی امریکا هستند، از سوی دیگر خواهان گفت‌وگو و مصالحه با دولت مرکزی سوریه و همزمان نگران فشارها و احتمال حمله نظامی ترکیه به خود هستند.
امریکا در شرایط کنونی قدرتمندترین بازیگری است که می‌تواند برای آینده کردها در شمال‌شرقی سوریه تصمیم‌گیری کند. امریکایی‌ها بیش از هر چیز علاقه‌مند هستند که کردها در دامان روسیه یا دولت مرکزی سوریه قرار نگیرند، در این شرایط، اگر نگرانی‌های امنیتی ترکیه در مورد کردها تامین شود، واشنگتن قطعا بیش از هر بازیگر دیگری علاقه‌مند است که از همکاری ترکیه در این منطقه بهره‌مند شود. پیشنهاد مورد توافق آنکارا و واشنگتن برای حل و فصل نگرانی امنیتی ترکیه، ایجاد یک منطقه حائل میان ترکیه و سوریه است. البته کیفیت ایجاد چنین منطقه حائلی به صورت فوری قابل حل نیست. مشخص نیست چه کسی قرار است تضمین‌کننده امنیت این منطقه حائل باشد، آیا قرار است چنین منطقه‌ای کاملا غیرنظامی تلقی شود یا اینکه فقط قرار است نیروهای شبه‌نظامی کرد از آن تخلیه شوند. اگر قرار باشد در مرزهای ترکیه نیروی نظامی جدیدی مستقر شود، ماهیت و ترکیب این نیروی نظامی چگونه است؟ نظر دمشق و مسکو درمورد ایجاد منطقه حائل چیست؟ همه اینها سوال‌هایی است که نیازمند رایزنی‌های بسیار و گفت‌وگوهای بلندمدت است. همان‌گونه که بالاتر اشاره کردم، در موضوع سوریه نباید گرفتار ارزیابی‌های شتابزده و از موضع‌گیری‌های تاکتیکی هیجان‌زده شد. مساله خروج نیروهای نظامی امریکا از سوریه، یک مساله بلندمدت است که طی هفته‌ها و ماه‌های آینده گمانه‌زنی و بحث در مورد آن ادامه پیدا می‌کند و هر راه‌حلی برای شمال‌شرقی سوریه، نیازمند مشارکت بازیگران مختلفی است که هر یک منافع متفاوتی در این کشور دارند. برای تامین نظر همه بازیگران و رسیدن به یک راه‌حل مرضی‌الطرفین، وقت زیادی لازم است که تصور نمی‌کنم با یک توییت یا یک تماس تلفنی تغییری در نتایج نهایی آن ایجاد شود.
نظر شما