دیپلمات‌ ایرانی در گاردین؛ گام‌هایی تا توافق

مسئول بخش مطبوعاتی نمایندگی ایران در سازمان ملل ضمن اشاره به راهبرد شكست خورده امريكا در ممانعت هدفمند از دستيابي جمهوري اسلامي ايران به فن آوري هاي نوين ، تاکید کرد: متخصصين جوان و مستعد ايراني محدوديتهاي غيرقانوني غرب را به فرصت و دستاوردهاي ارزشمندي برای کشورشان تبديل نمودند.

روزنامه گاردین در شماره روز چهارشنبه خود مقاله نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد را به قلم حميد بابائي , رایزن و مسئول جديد بخش مطبوعاتی نمایندگی ایران منتشر کرده که متن کامل این مقاله به قرار زیر است:

کشورهای گروه 1+5 و جمهوری اسلامی ایران ايران آماده مي‌شوند تا دور جديد ديگري از مذاكرات هسته اي را روز 18 فوريه در شهر وين براساس توافق موقت به عمل آمده در ماه نوامبر گذشته موسوم به برنامه عمل مشترك و به اميد رسيدن به توافق جامع ظرف شش ماه آينده آغاز كنند. اشتياق ايران به انجام تحقيقات صلح آميز هسته‌اي به سال 1967 ميلادي باز مي گردد ، زماني كه ايالات متحده امريكا راكتور تحقيقاتي تهران را براي مصارف پزشكي در قالب برنامه "اتم در خدمت صلح" پرزيدنت آيزنهاور به ايران تحويل داد.  بنابراين ايران عملا از 47 سال پيش وارد دوره بكارگيري از اين تكنولوژي بسيار پيشرفته براي مقاصد صلح آميز شده است. سوخت راكتور تحقيقاتي تهران اورانيوم غني شده با غلظت بالاي 93 درصد بود و آن زمان از سوي ايالات متحده در اختيار ايران قرار داده شد. علاوه برآن براساس توصيه موسسه تحقيقاتي استنفورد امريكا و تشويق ايران از سوي آن موسسه براي ساخت راكتور هسته‌اي جهت توليد انرژي برق تا 20 هزار مگاوات بود كه ايران در دهه 70 ميلادي برنامه هسته‌اي خود را آغاز كرد.

بعد از انقلاب اسلامي ايران در 11 فوريه 1979، درخواست ايران براي تهيه سوخت راكتور تحقيقاتي‌اش بارها رد شد چه برسد به اینکه جمهوری اسلامی ایران بخواهد طرحهاي پيشنهاد شده  از سوي موسسه تحقيقاتي استنفورد را پیگیری نماید.  درخواستهاي قانوني و متواضعانه ايران به عنوان يك عضو ان پي تي براي دريافت سوخت مكررا و بطور غير قانوني رد شد. سرانجام در سال 1987 ايران و آرژانتين قراردادي را امضا كردند تا با تغيير هسته راكتور تهران، سوخت اورانيوم با غناي 20 درصد را به جاي اورانيوم غني شده 93 درصدي استفاده كند. اين توافق گرچه پس از مخالفت‌ها و اكراه قدرتهاي بزرگ عملي گردید ليكن انگيزه اولیه دانشمندان جوان ايراني براي تكيه كردن به توانايي‌هاي خودشان شد. در دوم فوريه جاري در يك نشست تخصصي در كنفرانس امنيتي مونيخ، محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران و رئيس تيم مذاكره كننده هسته‌اي روزهاي ناخوشايند آن دوره همراه با برخورد متكبرانه و مخالفتهاي مكرر با درخواستهاي ايران را اينگونه توصيف كرد: «.... جمهوري اسلامي ايران صاحب 10 درصد سهام شركت يوروديف ( فرانسه) است و پول سهام مربوطه را هم بطور كامل پرداخت كرده ولي تاكنون قادر نبوده است حتی يك گرم اورانيوم از شركت يوروديف دريافت كند». ايشان در همان نشست در مورد مخالفت‌هاي دولت امريكا در اين خصوص افزود، «... ما در تهران يك راكتور تحقيقاتي ساخت امريكا داريم و از سال 1991 مجبور بوده ایم برای تامین سوخت آن راکتور از همه كمك بخواهيم. ما کشوری نیستیم که دست نیازش را به هر سو دراز کند. ما هرگز این کار را نخواهیم کرد."  دکتر ظریف با بیان این جملات در آن جمع به روشني تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران در آن زمان هیچ انتخاب دیگری جز تصميم به تکیه نمودن بر توانایی خود براي رسيدن به حقوق مسلم  و تامین نیازهای مشروعش نداشته است. بنابر این اگر بخواهیم سابقه ای منطقی از این موضوع ارائه دهیم باید اذعان کنیم که این داستان با درخواست ایرانی ها برای تامین سوخت راکتور تحقیقاتی شان که سالانه 850 هزار ایزوتوپ هسته ای برای بیماران نیازمند تولید می كند، آغاز شد بدون اینکه حتی فکر تولید داخلی آن در وهله اول به ذهن ما خطور کند و در نهایت ممانعت غرب از تامین سوخت مورد نیاز ایران بود که دستیابی به دانش کاملا بومی تولید اورانیوم غنی شده 20 درصدی برای این راکتور را رقم زد. راکتور تحقیقاتی که امروز زیر نظر بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در حال فعالیت است.

همچنین این روزها راکتور آب سنگین اراک با موجی از انتقادات ، مخالفت ها و بیشتر از آن غلو و تنه زنی هاي مخالفانش روبرو است. قبل از پرداختن به استدلال های مخالفین ، بگذارید نکته ای را روشن سازیم و آن اینکه از نظر ایرانی ها راکتور اراک حقیقتا دستاورد بسیار با ارزشی است گرچه بر اساس مطالعات اولیه در آن زمان ، بهترین انتخاب ایران نبود. در هر صورت چه بپذیریم و چه نپذیریم ، راکتور اراک نتیجه محروم کردن ملتی است از دسترسی به تکنولوژی پیشرفته آن هم برای استفاده کاملا مشروع و صلح آمیز. این راکتور مولود تمام آن محدودیتهایی است که غرب بر ایران تحمیل کرد. طراحي، ساخت و تكميل آن تماما توسط جوانان ايراني انجام شده و خواهد شد. مضافا اينكه راكتور اراك از نوع تحقيقاتي 40 مگاواتي است و برخلاف آنچه در غرب مطرح مي شود ديگر نمي توان آن را با نوع آب سبك جايگزين كرد. اين پيشنهاد "سخاوتمندانه" بايد خيلي پيش از اين به تهران عرضه مي شد چرا كه تاكنون سرمايه گذاري سنگينی روي آن صورت گرفته است.  براي از بين بردن نگراني غرب بايد گفت كه راكتور اراك نهايتا جايگزين راكتور تحقيقاتي و تقريبا 50 ساله تهران بعنوان تنها تامين كننده راديوايزوتوپ براي ايران خواهد شد. علي اكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي ايران در تاريخ 5 فوريه در مصاحبه با شبكه پرس تي وي به درستی اظهار داشت ،" ما در این جا می‌توانیم تغییراتی در طراحی بدهیم به عبارت دیگر در طراحی این راکتور تغییراتی بعمل آوریم تا پلوتونیوم کمتری در آن تولید شود و به این ترتيب از میزان نگرانی‌ها در این زمینه کاسته شود."

 
در جمع بندي این بحث بايد گفت كه قطعا راه حلهايي براي تمامي مسائل و ابهامات مربوط به موضوع هسته اي ايران وجود دارد بشرطي كه اراده سياسي براي حل آنها وجود داشته باشد. در سال 2005  توافق تقريبا حاصل شده بين ايران و سه كشور اروپايي در آخرين لحظه با مخالفت امريكا روبرو شد و به شكست انجاميد. اكنون پس از گذشت يك دهه اگر اراده سياسي وجود داشته باشد ، اين داستان پايان خوشي را براي همه طرفها به ارمغان خواهد آورد.