تلاش آمریکا برای جلب حمایت اروپا در تحریم ایران

به گزارش صدای ایران سارا معصومی در روزنامه اعتماد نوشت؛ مایک پمپئو، وزیر خارجه، جیم متیس، وزیر دفاع، جان بولتون، مشاور امنیت ملی و برایان هوک مسوول پرونده ایران در وزارت‌ خارجه امریکا برای مقابله با تهران و جلب حمایت اروپا بسیج شده‌اند. درست در روزهایی که مقام‌های ایرانی از محمد جواد ظریف، وزیر خارجه تا علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی و سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه می‌گویند کاسه صبر ایران در حال لبریز شدن است و اروپا باید هرچه سریع‌تر جزییات اجرایی شدن ساز و کار مالی ویژه برای بهره‌مندی ایران از توافق هسته‌ای را مشخص کند، واشنگتن‌نشین‌ها بازی جدیدی را آغاز کرده‌اند. تکه‌های این پازل از چندماه قبل با همراهی بازیگران منطقه‌ای و گروهک‌های تروریستی ایرانی که سال‌هاست با دشمنان ایران عهد اخوت بسته‌اند در اروپا کنار هم چیده شد و امروز می‌توان در سخنان چهره‌ای چون برایان هوک درباره ایران رد پای این توطئه‌ها را به خوبی دید.

تیرهایی که به سقف خورد

پس از آنکه اتحادیه اروپا متشکل از 28 کشور در برابر خروج امریکا از توافق هسته‌ای با ایران ایستاد و اعلام کرد که بازماندگان در برجام تلاش می‌کنند با منتفع کردن ایران از فوائد اقتصادی برجام این توافق را زنده نگاه دارند، واشنگتن طراحی برای تغییر ورق‌های بازی در قبال ایران را آغاز کرد. برنامه جدید واشنگتن بر دو حوزه متمرکز شد: فشار اقتصادی بر ایران و تلاش برای جلب همراهی اروپا با تهدید امنیتی نشان دادن ایران.

در راستای تحقق این استراتژی، هیات‌های اقتصادی و سیاسی امریکایی با سفر به بیش از 20 کشور تلاش کردند ارتباط‌های اقتصادی ایران را هدف قرار بدهند و شعار به صفر رساندن فروش نفت این کشور را مطرح کردند. شعاری که چندماه بعد تحت تاثیر نوسان قیمت در بازار جهانی نفت جای خود را به اعطای معافیت به 8 کشور خریدار نفت ایران داد. ترامپ در نخستین روزهای ماه مه از برجام خارج شد و همزمان تیم‌های متفاوت در وزارت خارجه و خزانه‌داری این کشور تهیه لیست تحریمی ایران را آغاز کردند. به گواه کارشناسان ایرانی، تیم ترامپ تمام تلاش خود را برای شناسایی کانال‌هایی که ایران احتمالا می‌تواند برای عبور از تحریم‌ها از آنها استفاده کند به کار گرفت و برهمین اساس زمانی که در ماه نوامبر تحریم‌های هسته‌ای ایران به شمول تحریم‌های نفتی و بانکی بازگشتند همزمان دامنه تحریم‌های غیرهسته‌ای موجود هم وسیع‌تر از پیش شد.

وضع تحریم اقتصادی بر ایران به تنهایی رویای تیم ترامپ درباره ایران را محقق نمی‌کرد. مشاوران اقتصادی رییس‌جمهور امریکا نیز بارها به وی هشدار دادند که تحریم‌های یک‌جانبه امریکا بدون همراهی اقتصادی اروپا به علاوه چین و روسیه نمی‌تواند منجر به پای میز مذاکره نشستن دوباره ایران شود. در نگاه اروپا برجام توافقی بود که از حیث امنیتی برای اروپا حائز اهمیت بود و دقیقا به همین دلیل اروپایی‌ها ترجیح دادند با حفظ فاصله از متحد سنتی دیرین خود کنار ایران بایستند. در چنین شرایطی تنها راه برای واشنگتن این بود که ایران را به تهدیدی امنیتی برای اروپا تبدیل کند.در نتیجه درست در روزهایی که اروپا و ایران مشغول تبیین جزییات ساز و کار مالی ویژه موسوم به SPV بودند، مساله تلاش دیپلمات ایرانی فعال در وین برای بمب‌گذاری در نشست منافقین در پاریس و پس از آن دستگیری یک ایرانی به اتهام تلاش برای عملیات خرابکارانه در دانمکارک مطرح شد. با فضاسازی‌های رسانه‌ای که امریکا و اسراییل انجام دادند این مساله منجر به ترمزی در تلاش‌های بی‌وقفه اروپا برای حفظ و بهبود رابطه اقتصادی با ایران شد. به عنوان نمونه ایران و فرانسه در نتیجه همین روند تا این لحظه سفرای خود را به تهران و پاریس بازنگردانده‌اند. هرچند که به نظر می‌رسد با پیشنهاد ایران برای همکاری همه‌جانبه امنیتی و اطلاعاتی با اروپا برای روشن شدن ابعاد این پرونده، تهران و بروکسل درحال عبور از این پیچ و خم جدید در رابطه هم هستند اما نمی‌توان تاثیر این توطئه بر روابط دو‌جانبه در روزهای حیاتی نیاز برجام را نادیده گرفت.

تلاش برای کمرنگ کردن جنایت سعودی

در چند هفته اخیر هشدارهای ایران درباره خروج از برجام یا از سرگیری بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای مانند غنی‌سازی، زنگ خطر را در اروپا به صدا درآورده است.همزمان درحالی که امریکا قصد داشت به مرور زمان با کنترل بازار نفت تعداد کشورهای معاف از تحریم‌های نفتی ایران را از 8 کشور به تعداد کمتری کاهش دهد، پرونده کشته شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول مطرح شد. درحالی که واشنگتن انتظار داشت پرونده رسوایی جدید محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی ابعاد بین‌المللی چندانی پیدا نکرده و سریع مختومه شود هنوز با گذشت قریب به دو ماه از این داستان، فشارهای سیاسی بر خاندان سعودی کاهش پیدا نکرده است. در این بزنگاه زمانی بود که تحلیلگران بسیاری در داخل اروپا و امریکا با شماتت اتحاد بی‌قید و شرط با عربستان سعودی، علامت سوال‌های بسیاری را درباره این رابطه و برخورد دو‌گانه با ایران و عربستان مطرح کردند. ایجاد فضای منفی پیرامون عربستان سعودی به گواه بسیاری از تحلیلگران به نفع ایران تمام می‌شد و همین مساله به هشداری برای تیم ترامپ تبدیل شد. هرچه رییس‌جمهور امریکا بیشتر تلاش کرد از محمد بن سلمان و خاندان سعودی دفاع کند، وضعیت آنها در پرونده قتل جمال خاشقجی بغرنج‌تر شد و کار به جایی رسید که مجلس سنای امریکا هفته گذشته برای نخستین‌بار رای به بررسی مساله توقف حمایت‌های نظامی امریکا از عربستان در جنگ یمن داد. تنها راه برای نجات اتحاد بی‌‌قید و شرط کاخ سفید با عربستان سعودی، تهدید‌سازی دوباره از ایران بود. درست در روزهایی که سوال افکار عمومی بین‌المللی از ریاض این بود که جسد جمال خاشقجی کجاست و محمد بن سلمان در نشست گروه 20 در آرژانتین یا با برخورد سرد یا تذکرهای رهبران جهان روبه رو شد، برایان هوک نمایش موشکی در واشنگتن به راه انداخته و ایران را متهم به حمایت تسلیحاتی از حزب‌الله لبنان، حوثی‌های یمن و طالبان افغانستان کرد. این نمایش نقطه پایانی بر تلاش‌های تیم ترامپ برای زیرسوال بردن برنامه‌های موشکی ایران نبود و تنها چند روز پس از آن مجددا وزرای خارجه و دفاع و برایان هوک با قرار گرفتن پشت تریبون و طرح ادعای آزمایش موشکی جدید توسط ایران، تلاش کردند روند فشار بر تهران به بهانه برنامه موشکی‌اش را حفظ کنند.

همراهی نسبی سه کشور اروپایی با واشنگتن

درحال حاضر به نظر می‌رسد کاخ سفید که از همراهی اروپا با خود در مساله برجام ناامید شده تلاش می‌کند اجماع مدنظر با متحدان سنتی‌اش علیه ایران را در حوزه موشکی جلب کند. برهمین اساس برایان هوک در تازه‌ترین اظهارات خود در راه بروکسل و پیش از دیدار و رایزنی با اروپایی‌ها درباره ایران به خبرنگاران همراهش می‌گوید که امریکا از اروپا انتظار دارد تحریم‌هایی را علیه ایران به واسطه برنامه موشکی این کشور اعمال کند. تا این مرحله از کار به نظر می‌رسد که سه کشور اروپایی در مساله موشکی با امریکا علیه ایران همصدا شده‌اند و تهران را به نقض قطعنامه 2231 متهم می‌کنند. پاسخ ایران به این اتهام مشخص است و مقام‌های ایرانی ضمن تاکید بر این مساله که توانمندی موشکی ما دفاعی است آن را ناقض قطعنامه 2231 نیز نمی‌دانند. با وجود این به نظر می‌رسد که حضور مایک پمپئو و برایان هوک در اروپا منجر به همراهی فراتر از لفاظی اروپا با امریکا شده و روز گذشته بحث درباره فعالیت موشکی ایران به بخشی از بحث جلسه شورای امنیت پیرامون سوریه تبدیل شد.

گفته می‌شود که فرانسه و بریتانیا دو کشوری هستند که درخواست بحث درباره موضوع موشکی ایران در جلسه شورای امنیت روز گذشته را مطرح کرده‌اند. علاوه بر این دو کشور اروپایی، آلمان نیز آزمایش موشکی اخیر ایران را محکوم کرده است. تروئیکای اروپایی می‌گویند که ایران با آزمایش موشک میان برد با توانایی حمل کلاهک هسته‌ای قطعنامه 2231 را نقض کرده در حالی که ایران می‌گوید در قطعنامه فوق از تهران خواسته شده و فعل دستوری برای ممنوع کردن این قبیل آزمایش‌ها در کار نیست.

برایان هوک و تکذیب گذشته

نکته قابل توجه این است که برایان هوک در حالی ایران را به نقض قطعنامه 2231 متهم می‌کند که شخص وی پیش از این در اظهاراتی در سپتامبر سال جاری یکی از مشکلات قطعنامه 2231 را اتخاذ ادبیاتی مبهم پیرامون ممنوعیت آزمایش موشک‌های بالستیک ایران دانسته و ادعا کرده بود که تیم مذاکره‌کننده ایرانی توانسته با زیرکی ادبیات این قطعنامه را به گونه‌ای تنظیم کند که آزمایش موشک‌های بالستیک نقض آن به حساب نیاید.

یکی دیگر از ادعاهایی که از سوی برایان هوک مطرح شده‌ زیر سوال بردن ماهیت دفاعی برنامه‌ هسته‌ای ایران است. برایان هوک در اظهاراتی تکراری با طرح ادعای فعالیت‌های مخرب منطقه‌ای ایران گفت: در حقیقت نگرانی‌های امنیتی ایران ساخته و پرداخته نظام این کشور است. اقدام ایران در تداوم آزمایش و اشاعه موشک‌های بالستیک نشان می‌دهد توافق هسته‌ای ایران بر خلاف آنچه امید می‌رفت، موجب تعدیل و اصلاح رفتار ایران نشده است. مستثنی کردن پرونده موشک‌ها از توافق هسته‌ای ایران یک اشتباه بود و این یکی از دلایل اصلی خروج ایالات متحده از این توافق به شمار می‌رود.

برایان هوک در حالی ادعای عدم تغییر رفتار ایران را مطرح کرده است که رییس‌جمهور امریکا در چندماه گذشته در اظهاراتی کاملا متناقض با هوک ادعا کرده بود که رفتار ایران در منطقه در نتیجه سخت‌گیری‌های امریکا تغییر کرده است.

تمنای تحریمی امریکا از اروپا

مسوول پرونده ایران در وزارت‌خارجه امریکا در بخش‌های دیگری از سخنانش از نیت اصلی تیم ترامپ از طرح مساله موشکی ایران در روزهایی که اروپا و ایران در حال کار بر روی ساز و کار مالی ویژه هستند، رونمایی کرده و می‌گوید: می‌خواهیم ببینیم آیا اتحادیه اروپا به سمت اتخاذ تحریم‌هایی که برنامه موشکی ایران را هدف قرار می‌دهد گام بر می‌دارد یا خیر.

هوک در ادامه تاکید کرد که امریکا قصد دارد کشورهای اروپایی را متقاعد سازد که برنامه‌هسته‌ای ایران ماهیت دفاعی ندارد. وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه چرا اروپا در برابر همراهی با شما علیه ایران مقاومت می‌کند، با رد پیش فرض این پرسش گفت: ما با تروئیکای اروپایی در خصوص یک مساله اختلاف نظر داریم و آن مساله بر سر توافق هسته‌ای ایران است. ما در ارزیابی تهدیدات مشابه عقاید یکسان و مشابهی داریم.

وی همچنین ابراز امیدواری کرد که در این دور از نشست هیات امریکایی با همتاهای اروپایی در بروکسل، دو طرف به سمت دستیابی به لیستی بروند که در آن افراد و نهادهایی که برنامه موشکی ایران را تسهیل می‌کنند، مورد تحریم قرار بگیرند. ایالات متحده علیه تعدادی از این افراد و نهادها که از برنامه موشکی ایران حمایت می‌کنند تحریم‌هایی وضع کرده است و ما فکر می‌کنیم در صورتی که کشورهای بیشتری بتوانند در این تلاش به ما ملحق شوند، این تحریم‌ها موثرتر واقع خواهند شد.

برایان هوک در بخش دیگری از اظهاراتش کانال ویژه پرداخت مالی به ایران موسوم به اس پی وی را چیزی شبیه سرزمین رویاها خواند و ادعا کرد که تاکنون درخواستی از سوی هیچ یک از شرکت‌های بزرگ و مطرح برای استفاده از این کانال صورت نگرفته است. این ادعای هوک در حالی مطرح شد که اروپا هنوز جزییات اجرایی شدن این ساز و کار مالی را مشخص نکرده و برخی از منابع می‌گویند احتمالا یا آلمان یا فرانسه میزبانی این کانال را برعهده خواهند گرفت.

برایان هوک و مایک پمپئو در حالی دور جدیدی از رایزنی‌ها با مقام‌های اروپایی برای اجرایی کردن سیاست فشار حداکثری بر تهران را دنبال می‌کنند که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسراییل پس از دیدار با پمپو در بروکسل از واکنش امریکا در قبال آزمایش موشکی اخیر ایران قدردانی کرد. در تحولی جداگانه دفتر بنیامین نتانیاهو در بیانیه‌ای با مطرح کردن ادعایی عجیب، تفاوفق هسته‌ای ایران را عامل و مقصر حفر شدن تونل‌های حزب‌الله لبنان دانست. در این بیانیه‌ ادعا شده تونل‌های مرزی حزب‌الله، اثبات دیگری از ستیزه‌جویی ایران است که می‌تواند با میلیاردها دلاری که از طریق توافق هسته‌ای به دست آورده حزب‌الله را تامین مالی کند.