باوند: شرق هیچ کمکی به ایران نکرده است

صدای ایران - یک دیپلمات پیشین ایران معتقد است: «با توجه به اقدامات چین، روسیه و هند در زمینه کاهش خرید نفت از ایران و پرداخت روپیه و کالا به جای دلار و یورو، استراتژی نگاه به شرق نمی تواند به تهران در راستای کاهش فشار تحریم کمک قابل توجهی بکند.»

با بازگشت تحریم های امریکا علیه ایران، یکی از مباحثی که دوباره مورد توجه برخی مقامات تهران قرار گرفته بحث نگاه به شرق است. بر اساس این راهبرد افزایش مبادلات با کشورهای حوزه شرق و تلاش برای جایگزین کردن خلاء های ارتباط با غرب در دستور کار قرار می گیرد. آیا استراتژی نگاه به شرق می تواند تامین کننده منافع ایران باشد؟
دکتر داوود هرمیداس باوند، استاد دانشگاه و دیپلمات پیشین ایران در این باره به پرشیا دایجست گفت: «طبیعتا وقتی ایران با غرب دچار مشکل می شود به سمت شرق متمایل می گردد و این نگاه به شرق عمدتا شامل کشورهای روسیه، چین و هند می شود. اما شواهد نشان داده است این استراتژی کمکی به ایران نکرده است. زیرا برای نمونه در طول سال های گذشته روسیه از ایران استفاده ابزاری کرد. این کشور در بحث فناوری های هسته ای در شورای حکام و شورای امنیت علیه ایران رای داد و امتیازاتی هم دریافت کرد. چین هم به همین صورت رفتار کرد و هند هم با در پیش گرفتن سیاست پرداخت روپیه و کالا به جای دلار بابت خرید نفت از ایران، تلاش دارد از تحریم ها منتفع شود. چنانکه وزیر انرژی این کشور اخیرا اعلام کرد که دهلی نو به دلیل پرداخت روپیه و کالا به جای دلار به ایران، 6 میلیارد دلار سود برده است.»
وی افزود: «نکته دیگر اینکه پیش از قرار گرفتن نام هند و چین در لیست کشورهای مورد استثناء آمریکا در زمینه تحریم نفتی ایران، آنها خود میزان خریدشان را کم کردند. از طرفی نگاه به شرق باعث نشد تا ایران بتواند به عضویت سازمان شانگهای در بیاید. لذا استراتژی مذکور جنبه نسبی دارد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «پس از اعمال تحریم های آمریکا که علاوه بر نفت شامل صنایع هواپیمایی، کشتیرانی، بیمه و بانک نیز می شود، ایران با واکنش مثبتی از سوی شرق مواجه نشد و کشورهای این حوزه کار قابل توجهی برای جبران این وضعیت نکردند. کره جنوبی و ژاپن هم به عنوان کشورهای این حوزه در همین رهگذر عمل کردند. بنابراین در پیش گرفتن استراتژی نگاه به شرق تغییری در وضعیت ایران ایجاد نمی کند.»
هرمیداس باوند درباره استفاده از شرق برای حرکت از سیاست خارجی امنیت محور ایران به سمت سیاست توسعه محور اظهار داشت: «حتی زمانی که رویکرد سیاست خارجی ایران امنیت محور بوده، این کشور با روسیه و چین همکاری امنیتی چندانی نداشت. در حال حاضر هم نگاه به شرق در صورتی می تواند به حرکت توسعه محور ایران کمک کند که بابت خرید نفت دلار و یورو پرداخت شود تا این کشور بتواند نیازهای متنوع خود را رفع کند، در غیر این صورت با دریافت روپیه و کالا کاری از پیش نمی رود.»
وی افزود: «اگرچه گفته می شود ایران در حوزه دارو و غذا تحریم نیست، اما به دلیل عدم امکان تبادل مالی، مشکلاتی در این حوزه وجود دارد. این در حالی است که داروهای چینی جز در زمینه قرص های معمولی چندان مورد پذیرش نیستند. بر این اساس شرق نه در بحث های امنیت محور و نه موضوعات توسعه محور کمکی به ایران نکرده است.»