تصمیمات دیوان لاهه باید اجرا شوند

یورونیوز نوشت: دیوان بین المللی دادگستری، ارگان اصلی سازمان ملل متحد به تازگی رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا در مورد انسداد اموال بانک مرکزی را آغاز کرده است.

در نخستین مرحله از رسیدگی، دیوان ایرادات مقدماتی و شکلی را بررسی می‌کند. در این هفته نمایندگان هیات آمریکایی و ایرانی هرکدام در ۲ نوبت دفاعیات خود را ارائه می‌کنند.

در صورتی که قضات، صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری برای رسیدگی را احراز کنند، بررسی ماهوی پرونده آغاز خواهد شد.

خبرنگار یورونیوز درباره روند پیشرفت دادگاه با ژان رمی دومستر، یکی از وکلای هیات نمایندگی ایران در دیوان بین المللی دادگستری گفتگو کرده است.

این وکیل فرانسوی به دلیل حساسیت پرونده به برخی از پرسش‌ها پاسخ نداد.

روند دادرسی چگونه است و دیوان به چه ترتیب به شکایت ایران رسیدگی می‌کند؟

ما در مرحله اول دادرسی هستیم. در واقع ابتدا باید صلاحیت این دادگاه برای بررسی شکایت ایران علیه ایالات متحده مورد تایید قرار بگیرد. معاهده‌ای بین ایران و آمریکا وجود دارد، پیمان مودت، که آمریکا در روزهای گذشته از این پیمان خارج شد، بر اساس این معاهده شرکت‌های ایرانی در آمریکا از لحاظ حقوقی مورد حفاظت قرار می‌گرفتند. آنچه که در این دادگاه از سوی ایرانی‌ها مطرح شده این است که آمریکا برای «اشخاص حقوقی ایران» احترامی قائل نشده است (اموال منقول و غیرمنقول این شرکت‌ها توسط آمریکا مسدود و توقیف شده‌اند). امروز در دیوان بین المللی دادگستری تنها در مرحله تایید صلاحیت قرار داریم و بار دیگر تکرار می کنم که دادگاه باید تصمیم بگیرد که آیا امکان رسیدگی به شکایت ایران را دارد یا خیر؟ این تصمیم در ماه‌های آینده گرفته خواهد شد. سپس به اصل دعوا پرداخته می شود. در واقع آن زمان است که بررسی می شود آیا اقدامات آمریکا حقوق ایران را در زیرپا گذاشته و می گذارد یا نه؟

شکایت ایران از آمریکا در این دادگاه بر چه پایه‌هایی استوار است؟

دادگاه‌های آمریکا، ایران را به پرداخت ۶۰ میلیارد دلار غرامت و بهره محکوم کرده‌اند و از این طریق ایالات متحده اموال ایران را مسدود کرده است. موضوع این دادگاه با دادگاه پیشین که در آن ایران از وضع دوباره تحریم‌ها شکایت کرده بود کاملا متفاوت است. تحریم‌هایی که از هشتم ماه مه دوباره علیه ایران وضع شدند، و ایران شکایتی را مطرح کرد و از دیوان خواست شکایت را بررسی کند. در واقع در آن پرونده ایران از دیوان بین المللی دادگستری خواست تا به دلیل عواقب غیر قابل جبران وضع تحریم‌ها دستور موقت صادر کند.

شکایت پرونده قبلی در ماه اوت تقدیم شد. اما به دلیل فوریتی که وجود داشت جلسه رسیدگی به صورت اضطراری برگزار شد، در این شکایت دادگاه هفته گذشته دستوری را به نفع ایران صادر کرد. دادگاه از دولت آمریکا خواست تا تحریم‌هایی که مربوط به نیازهای غذایی، دارویی و امنیت حمل و نقل هوایی می شود را هرچه زودتر لغو کند.

در هفته‌های گذشته وزیر خارجه آمریکا دستور دیوان بین المللی دادگستری را زیر سوال برد، به نوعی آقای پمپئو از این طریق مشروعیت دیوان بین المللی دادگستری را به زیرسوال برد. به نظر شما اگر دادگاه حکم جدیدی علیه آمریکا صادر کند آیا این کشور اختیار آن را اجرا نکند؟

بی تردید فراتر از اعلام یک حکم، اجرای آن است. اگر کشوری بخواهد احکام دیوان بین المللی دادگستری را اجرا نکند، امری که تقریبا هیچگاه یا به ندرت شاهدش بوده‌ایم، شورای امنیت سازمان ملل حق دارد حکمی جدید صادر کند و از آن کشور بخواهد تا حکم دیوان بین المللی دادگستری را به اجرا درآورد. اما در این مورد بدلیل اینکه آمریکا عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است همواره می تواند دستور جلسه علیه خود را وتو کند. با این حال باید گفت که تصمیم‌های دیوان بین المللی دادگستری همگی ناگزیر باید توسط کشورها اجرا شوند و تنها در موارد نادر شاهد عدم اجرایی شدن آن توسط برخی کشورها بوده‌ایم.