خطر در کمین 90 درصد شهروندان

در هفته‌ای که گذشت در میان اخبار حوادثی که در رسانه‌ها منتشر شد، کم نبودند اخباری که از وقوع حوادث طبیعی مانند سیل یا زلزله گزارش می‌دادند. در هفته گذشته هم مانند بسیاری از هفته‌ها و ماه‌های سال شاهد خسارت‌های مالی و جانی که هموطنانمان به دلیل وقوع بلایای طبیعی به آن دچار شدند، بودیم. شاید مهم‌ترین اخبار مربوط به زلزله‌ای بود که در جنوب غرب کشورمان اتفاق افتاد و ایلام، کرمانشاه و خوزستان را لرزاند. منطقه مورموری واقع در آبدانان ایلام 533 بار لرزید و با وجود اینکه این لرزش‌ها تلفات جانی در پی نداشت اما خسارت مالی سنگینی بر ساکنان این منطقه تحمیل کرد. البته وقوع اتفاقات طبیعی این چنینی در کشورمان امری طبیعی است چرا که بنابر تحقیقات صورت‌گرفته، ایران یکی از مستعدترین کشورهای جهان در وقوع حوادث و بلایای طبیعی است و طبق آمار، 90 درصد جمعیت کشورمان در معرض خطرات ناشی از وقوع زلزله و سیل قرار دارند. در حوزه حوادث طبیعی، ایران با چیزی بالغ بر 120 هزار نفر فوت شده و خساراتی افزون بر میلیاردها ریال در کمتر از یک قرن گذشته، یكی از كشورهایی به شمار می‌آید كه آمار بالایی در بروز حوادث طبیعی به خود اختصاص داده است. 

پهناوربودن سرزمین ایران و ویژگی‌های خاص جغرافیایی، اقلیمی و زیست‌محیطی آن سبب شده كه از 41 نوع حادثه طبیعی شناخته‌شده درجهان، 31 نوع آن در ایران امكان وقوع داشته باشد كه سیل و زمین‌لرزه دراین میان بیشترین سهم را به خود اختصاص داده به نحوی كه، هر از گاهی یكی از این دو سانحه طبیعی بخشی از كشور را تخریب كرده و خسارات زیادی را به کشور وارد می‌کند. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران که وقوع بلایا و حوادث طبیعی را در آن میسر کرده و ایران را در زمره 10 کشور بلاخیز دنیا قرار داده است، به نظر می‌رسد آمادگی شهروندان در برابر بلایای طبیعی امری ضروری باشد. البته در چند سال اخیر نهادهایی مانند بهزیستی و هلال‌احمر به‌عنوان نهادهای متولی این موضوع به منظور ارتقای آگاهی شهروندان درباره چگونگی مواجهه با بلایای طبیعی و حوادث و همچنین به منظور آمادگی در برابر هرگونه حادثه و آموزش مدیریت بحران در رابطه با بلایای طبیعی، اقداماتی از قبیل برپایی مانور زلزله انجام داده اند که بنابر نظر کارشناسان این آموزش‌ها و برگزاری مانورها در کاهش خسارات و تلفات ناشی از بلایای طبیعی موثر بوده است. بر این اساس روز گذشته خبری مبنی بر اینکه رئیس سازمان امداد ونجات جمعیت هلال‌احمر، آمادگی دائمی روستاییان در برابر بلایای طبیعی را ضروری دانسته است منتشر شد.

پیر‌حسین کولیوند گفته بود: با انجام تمرین‌های مختلف می‌توان این آمادگی را ارزیابی و راهکارهای نوینی برای تقویت امور ارائه داد. او گسترش فعالیت‌های پیشگیری از سوانح را مستلزم آگاهی و همکاری تمام افراد جامعه دانسته و گفته بود: در آموزش همگانی مربوط به بلایای طبیعی، روستاییان باید در سنین مختلف آموزش‌های فردی رویارویی با شرایط اضطراری و بحرانی ناشی از بلایای طبیعی را فرا گیرند و تحقق این مهم نیازمند برخورداری از برنامه و طرح‌های مناسب بر پایه مطالعات کارشناسی است. ایمنی روستاها در مقابل سوانح طبیعی به‌ویژه سیل و زلزله نقش مهمی در توسعه پایدار دارد.

به گزارش ایرنا، این مقام مسئول توضیح داده بود: وقوع سوانح طبیعی مختلف از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در توسعه و ثبات جوامع شهری و روستایی است که برای جلوگیری از بروز آسیب‌های جانی و مالی اینگونه حوادث باید به صورت علمی و اصولی با این سوانح مقابله کرد. در این جهت سازمان‌های دخیل در امر مدیریت بحران و سوانح باید به روستاها به‌عنوان کانون‌های اقتصادی که نقش مهمی در توسعه پایدار جوامع دارند توجه ویژه و بیشتری داشته باشند. با توجه به مباحث گفته‌شده و همچنین این موضوع که 90 درصد از جمعیت کشور در شهرهایی قرار دارند که در زمان وقوع هر یک از حوادث و سوانح بیشترین آسیب را می‌بینند بنابراین، علاوه بر ایمن‌سازی خدمات تأسیسات و ساختمان‌های شهر، باید شهرها و شهروندان با شیوه‌های ارتقای آمادگی از جمله مانورهای مقابله با بحران در مقابل بلایای طبیعی و حوادث آشنا شده و با ارائه آموزش‌های کاربردی به شهروندان تلفات ناشی از بلایای طبیعی را به حداقل رساند. علاوه بر این شهروندان باید اعتقاد پیدا کنند که با فراگیری آموزش‌های مناسب، می‌توانند خود را سازماندهی و در مقابل بلایای طبیعی، پیشگیری و خودامدادی کنند. برای رسیدن به این مهم باید با کمک تبلیغات و آموزش سطح آگاهی مردم را نسبت به ریسک‌های بلایای طبیعی بالا برده و همچنین آنها را در مورد اقدامات و آمادگی و ایمن سازی در مقابله با بلایای طبیعی آموزش و مشارکت دهیم که در این بین انجام مانورهای شهری از اهمیت خاصی برخوردار است.

سخنگوی سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر در گفت‌وگو با  آرمان در رابطه با آموزش شهروندان برای مقابله با بلایای طبیعی می‌گوید: این آموزش‌ها روش‌های مختلفی دارد که یکی از این آموزش‌ها می‌تواند از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی صورت گیرد اما بخشی از آموزش‌ها که همان آموزش مهارت‌هاست باید به صورت فردی انجام شود. البته ما در هر دو حوزه پیش‌بینی‌هایی صورت داده و اقداماتی انجام داده‌ایم. حسین درخشان می‌افزاید: در حوزه فضای مجازی با راه‌اندازی سایت ماه نو سعی کردیم در قالب شبکه‌های اجتماعی در سطح وسیع اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی کرده و نحوه برخورد با بلایای طبیعی را به شهروندان یادآوری کنیم. همچنین با برگزاری دوره‌های آموزشی کمک‌های اولیه در سطح رایگان در حوزه آموزش مهارت‌های فردی نیز ورود پیدا کرده‌ایم. او ضمن تاکید بر نقش اصلی شهروندان در ارائه این آموزش‌ها تصریح می‌کند: اصل این آموزش‌ها بر اساس مشارکت‌های مردمی است و این مردم هستند که می‌توانند این اصول را آموزش دیده و به سایر شهروندان اطلاع‌رسانی کرده  یا در موقع لزوم آنها را اجرایی کنند. از این رو از تمامی شهروندان تقاضا دارم که به صورت داوطلبانه مراجعه کرده و این مهارت‌ها را فرا بگیرند.

  

یک جامعه‌شناس نیز در گفت‌و‌گو با آرمان در رابطه با نقش مشارکت‌های مردمی در مقابله با بلایای طبیعی می‌گوید: به طور کلی مشارکت‌های مردمی در همه امور اصل و اساس یک جامعه و شاخص مهمی است چراکه مشاركت جامعه در مقابله با بلایای طبیعی یكی از اركان مهم مدیریت بحران به شمار می‌آید. امان‌ا... قرایی‌مقدم می‌افزاید: گروه‌های مردمی می‌توانند به‌عنوان بستر مناسبی مطرح شوند که در زمینه پیشگیری، كاهش اثرات زیانبار بلایای طبیعی، كسب آمادگی قبل از وقوع حادثه، مشاركت در عملیات جست‌وجو، امداد، نجات و پشتیبانی و همچنین در مرحله وقوع و بازیابی و بازگشت به وضعیت اولیه روحی و روانی و اجتماعی پس از وقوع بلایا مورد استفاده قرار گیرند. البته لازمه مشارکت مردم، تغییر نوع نگاه مدیران به مقوله نقش و نوع مشاركت مردم در مقابله با بلایای طبیعی است.