چگونه از پوست خود در مقابل نور خورشید مراقبت کنیم؟

 تابستان به اوج رسیده و گرما امان همه را بریده است، اما گرما تنها سوغات تابستان از جانب خورشید نیست. با افزایش شدت تابش خورشید میزان اشعه ماوراءبنفش خورشید هم افزایش پیدا می‌کند.

به گزارش صدای ایران اما این اتفاق در ایران چندان جدی گرفته نمی‌شود. عموم مردم چیز کمی از تاثیرات بالقوه خطرناک اشعه UV آفتاب می‌دانند. سال گذشته علی گورانی معاون سازمان بهداشت گفته بود که مردم در این زمنه چیز کمی می‌دانند و دستگاه‌های متولی هم اموزش در این زمینه را رها کرده‌اند. به همین بهانه به سراغ تاثیر آفتاب بر سلامت انسان رفته‌ایم و قبل از آن می‌خواهیم به شما کمی درباره دشمن سلامتی که همراه آفتاب است بگوییم؛ اشعه UV.

آفتاب حیات بخش ما است و ما زندگی و حیاتمان را مدیون آفتابیم. همین‌طور تابش آفتاب به پوست ما باعث تولید ویتامین D دربدن ما می‌شود، که برای حیات ضروریاست. اما همین آفتاب در خودش چیزی دارد که می‌تواند باعث دردسر ما شود.

اشعه UV یا ماوراءبنفش بخشی از طیف الکترومغناطیس است که بین طول‌موج‌های 100 تا 400 نانومتر که کوتاه‌تر از نور مرئی (400 تا 700 نانومتر) است تابیده می‌شود. منشأ این پرتو‌ها روی زمین طیف الکترومغناطیس تابیده‌شده از سوی خورشید است. پرتو فرابنفش به سه دسته A با طول‌موج ۳۱۵ تا ۴۰۰ نانومتر، B با طول‌موج ۲۸۰ تا ۳۱۵ نانومتر و C با طول‌موج ۱۰۰ تا ۲۸۰ نانومتر تقسیم می‌شود. جو زمین تقریبا تمام امواج C را جذب می‌کند و پرتو فرابنفشی که به زمین می‌رسد بیشتر از نوع A و کمی هم از نوع B تشکیل‌شده است. بر اساس قوانین فیزیکی هر چه طول‌موج امواج کوتاه‌تر باشد انرژی بیشتری هم با خودشان حمل می‌کنند بنابراین لایه‌های بالایی جو زمین خطر‌ناک‌ترین قسمت‌های اشعه ماوراءبنفش را جذب می‌کند. اما این موضوع به این معنا نیست که اشعه رسیده به زمین خطرناک نیست. بخش مهمی از اشعه رسیده به زمین بسیار پرانرژی است و می‌تواند باعث تغییر در سلول‌های پوست و دیگر قسمت‌های بدن ما شود. این تغییر منشأ بیماری‌های مختلفی در بدن ما خواهد بود.

بر اساس قوانین فیزیکی هر چه طول‌موج امواج کوتاه‌تر باشد انرژی بیشتری هم با خودشان حمل می‌کنند بنابراین لایه‌های بالایی جو زمین خطر‌ناک‌ترین قسمت‌های اشعه ماوراءبنفش را جذب می‌کند. اما این موضوع به این معنا نیست که اشعه رسیده به زمین خطرناک نیست. 

قرار گرفتن طولانی‌مدت در زیر آفتاب تند می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلفی پوستی و چشمی در انسان شده و سیستم ایمنی بدن انسان را تضعیف کند. آفتاب‌سوختگی یکی از شناخته‌شده‌ترین تأثیرات قرار گرفتن طولانی‌مدت در زیر آفتاب است. در محدوده‌های زمانی طولانی‌تر قرار گرفتن زیر آفتاب باعث تغییرات برگشت‌ناپذیر و از بین برنده پوستی می‌شود. فیبری شدن بافت پوست و رگ‌های خون باعث پیری زودرس پوستی، فوتودرماتسیس و ضایعات پیش سرطانی می‌شود. انواع سرطان‌های پوستی بدخیم و خوش‌خیم از دیگر نتایج قرار گرفتن طولانی‌مدت و بدون پوشش در زیر آفتاب هستند. واکنش‌های التهابی چشم و آب‌مروارید از دیگر تأثیرات اشعه ماوراءبنفش خورشید روی سلامتی انسان هستند. آن‌طور که مرکز تحقیقات انستیتو سرطان بیمارستان امام خمینی گفته است در ایران سرطان پوست شایع‌ترین سرطان است اما به دلیل اینکه نسبت به دیگر سرطان‌های خوش‌خیم‌تر است معمولا در نظر گرفته نمی‌شود. مطابق آمارهای سازمان بهداشت جهانی سالانه چیزی بنی 12 تا 15 میلیون نفر در سراسر جهان براثر آب‌مروارید کور می‌شوند. این آمارهای نشان می‌دهد باید مراقبت از پوست و چشممان را جدی‌تر بگیریم.

آن‌طور که مرکز تحقیقات انستیتو سرطان بیمارستان امام خمینی گفته است در ایران سرطان پوست شایع‌ترین سرطان است اما به دلیل اینکه نسبت به دیگر سرطان‌های خوش‌خیم‌تر است معمولا در نظر گرفته نمی‌شود.

تمام بیماری‌هایی که در قسمت قبلی به آن‌ها اشاره کردیم با تمهیداتی قابل‌پیشگیری هستند. مهم‌ترین نکته این است که در ساعت‌های نزدیک به ظهر و زمانی که سایه شما از خودتان کوتاه‌تر است بدون دلیل زیر آفتاب قرار نگیریم. حتی کشاورزان قدیمی و کسانی که مجبور به کار در زیر آفتاب بودند هم ساعت ظهر را زیر سایه درختان و یا کلبه‌های کوچک موقت سپری می‌کردند. بااین‌حال پوست اکثر ما به دلیل قرار نگرفتن طولانی‌مدت زیر آفتاب در مقابل آفتاب حساس‌تر است و ممکن است حتی براثر بازتاب نور خورشید از روی زمین، شن آب و یا حتی برف دچار مشکل شود. پیراهن‌های آستین‌بلند، کلاه‌های لبه‌دار، عینک و کرم ضد آفتاب مهم‌ترین وسایل پیگیری در مقابل اشعه ماوراءبنفش خورشید هستند. کرم‌های ضد آفتاب با طیف وسیع‌ که از هر دو پرتو ماوراءبنفش A و B را پوشش می‌دهد با درجه محافظت (SPF) سی به بالا مناسب‌ترین کرم‌های ضد آفتاب محسوب هستند. عینک آفتابی مناسب، عینکی است که کناره‌های چشم را محافظت کند، محافظت صد در صد در مقابل پرتو ماوراءبنفش بدهد و UV ۴۰۰ باشد. عینک‌هایی که نشان استاندارد اتحادیه اروپا (CE) یا آمریکا (ANSI) دارند عینک‌های قابل‌اعتمادی هستند.

به نقل از سینا پرس، وزارت بهداشت با کمک کمک سازمان انرژی اتمی ۳۲ دستگاه سنجش پرتوگیری امواج فرابنفش خورشیدی در کشور نصب کرده است وقرار بود ایندکس UV به‌عنوان یک شاخص در اعلام هواشناسی برای عموم مردم اطلاع‌رسانی شود. برای آگاهی بیشتر در مورد مقیاس تابش این پرتو خوب است بدانید معمولا این شدت این پرتو‌ها با یک درجه‌بندی 5 قسمتی بیان می‌شود. در این مقیاس سبز(0تا2) به معنای کم، زرد (3 تا 5)متوسط، نارنجی(6 تا 7) شدید، قرمز (8 تا 11)خیلی شدید و بنفش (11 به بالا) خطرناک است. بیشتر مناطق کشور ما از اواخر بهار و اوایل تابستان در محدوده نارنجی و قرمز قرار دارند و بهتر است در این مواقع سال بدون پوشش مناسب دست، چشم و صورت در ساعت بین 10 تا 4 بعد از شهر از خانه خارج نشویم. در این شرایط حتما از کرم ضد آفتاب با SPF بالای 3 استفاده کرده و آن را هر دو ساعت یک‌بار تجدید کنید. استفاده از کلاه و عینک UV در این شرایط بسیار توصیه می‌شود.