میزان شانس عارف برای پیروزی بر لاریجانی

فراکسیون‌های سه گانه مجلس به نتیجه نرسیدند و محمدرضا عارف نامزد ریاست مجلس شد. بعد از اولین انتخابات هیات رئیسه دائمی مجلس دهم - که چند روز بعد از انتخابات هیات رئیسه موقت برگزار شد - و علی مطهری توانست نایب رئیس دوم مجلس شود، برای مصاحبه نزد چند تن از نمایندگان مجلس رفتم. آن روز محمدرضا عارف حاضر نشد برای دومین بار با علی لاریجانی وارد رقابت شود. تصور بعضی‌ها این بود که او دیگر نامزد هیات رئیسه نمی‌شود و در جایگاه رهبر یک فراکسیون پارلمانی نقش تاریخی و چهار ساله ایفا می‌کند. یکی از نمایندگان نزدیک به لاریجانی لبخند زد و گفت: حالا بگذار یکی دو سال بگذرد .... سکوت دو ساله عارف هم این تصور را به وجود آورد که عارف می‌خواهد تا آخر مجلس دهم یک نماینده معمولی باشد و فقط رای دهد. عارف، اما امروز خودش را نامزد سومین دوره ریاست مجلس کرد. خبر نامزدی عارف حالا مرا به یاد لبخند آن نماینده مستقل می‌اندازد. اما آیا محمدرضا عارف و فراکسیون امید قبل از کاندیداتوری به اقدام خود فکر کرده اند یا آنکه پیش خود گفته اند: چو فردا شود فکر فردا کنیم؟

چه کسی بازی را به هم زد؟
بحث نامزدی عارف تقریبا از هفته قبل مطرح شد؛ زمانی که یکی دو عضو فراکسیون ولایی (اصولگرا) گفتند دیگر نمی‌خواهند با دو فراکسیون امید و مستقلین مجلس همراه شوند. این طیف سیاسی که در مجلس نهم راهش را از علی لاریجانی جدا کرده بود بعد از انتخابات هفتم اسفند و قرار گرفتن در موضع اقلیت سیاسی به ناچار با لاریجانی ائتلاف کرد. اما حالا در آستانه سومین انتخابات هیات رئیسه مجلس حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس فراکسیون ولایی اخیرا در سخنانی از روش اداره مجلس انتقاد می‌کند و می‌گوید: مجلس باید فراکسیونی اداره شود و خواسته همه فراکسیون‌ها که نماینده‌های مردم هستند، شنیده شود و نه فقط طیفی خاص. نمی‌توان مجلس را با انحصار اداره کرد. فراکسیون امید و فراکسیون ولایی مجلس سهمی در امور اجرایی آن ندارند.

عارف اعلام نامزدی کرد
فراکسیون امید هم وقتی دید ولایی‌ها نمی‌خواهند ائتلاف کنند، به لیست مجزا فکر کرد. آن‌ها قرار بود یکشنبه صبح درباره نامزدی عارف برای ریاست مجلس تصمیم گیری کنند. اما پابرجا بودن گزینه ائتلاف جلسه تصمیم گیری فراکسیون را به صبح امروز موکول کرد. نمایندگان فراکسیون امید با رای خود از عارف خواستند که نامزد رقابت با علی لاریجانی شود. آن‌ها همچنین مسعود پزشکیان و علی مطهری را برای بار دیگر به عنوان نامزد‌های نواب رئیس انتخاب کردند.

بهرام پارسایی سخنگوی فراکسیون امید، اما درباره جمع بندی فراکسیون درباره دیگر کرسی‌های هیات رئیسه مجلس به ایلنا گفت: ابتدا برای معرفی ۶ دبیر و ۳ ناظر رای‌گیری شد، اما درنهایت مجمع عمومی فراکسیون به هیات رییسه اختیار داد که در مورد نحوه معرفی کاندیدا‌های دبیری و کارپردازی بسته به شرایط و اتفاقاتی مانند تعامل با سایر فراکسیون اختیار داده شد. پروانه مافی هم محمدعلی وکیلی، علی اصغر یوسف‌نژاد، عبدالکریم یوسف‌زاده، علیرضا رحیمی، زهرا ساعی و سیدحمید‌زرآبادی را ۶ نامزد دبیری معرفی کرده است.

عارف این بار می‌تواند در رقابت با لاریجانی پیروز شود؟
عارف در حالی آماده رقابت با لاریجانی می‌شود که در انتخابات دو سال گذشته ۱۰۳ آورده بود. علی لاریجانی هم ۱۷۳ رای را از آن خود کرده بود. با این حال در این میان فقط می‌توان رای عارف را رای خالص او به حساب آورد. چرا که رای لاریجانی حاصل همکاری اصولگرای معتدل و تندرو‌ها بود. فاطمه ذوالقدر به فرارو تعداد اعضای فراکسیون امید را بیش از ۱۱۰ نفر اعلام می‌کند. اما فراکسیون امید در یکی از مراحل تصمیم گیری درباره انتخابات هیات رئیسه، بررسی نامزدی عارف را به هیات رئیسه فراکسیون محول کرد. علت این موضوع ساده بود، فراکسیون ضمن آنکه می‌خواست گزینه ائتلاف را بررسی کند، باید دست به محاسبه می‌زد که آیا عارف توان پیروزی در انتخابات را دارد یا آنکه نهایتا با ۱۰۳ رای قبلی خود دوباره در صحن مجلس می‌نشیند. قاعدتا اگر فراکسیون امید به این نتیجه رسیده بود که عارف شکست خواهد خورد، او را نامزد ریاست نمی‌کردند.

کار لاریجانی سخت شده است
وضعیت لاریجانی در مجلس، اما وضعیت چندان مثبتی نیست. نگاهی به تعداد آرای او در سه انتخابات هیات رئیسه قبلی (یک انتخابات موقت و دو انتخابات دائم) می‌تواند نشان از افول اقبال او باشد.

لاریجانی در انتخابات هیات رئیسه دائم اول در حالی که رقیب نداشت ۲۳۷ رای آورد. در حالی که اگر تعداد آرای عارف را به ۱۷۳ رای قبلی او اضافه کنیم او باید ۲۷۶ رای می‌آورد. کل رای دهندگان در هیات رئیسه دوم ۲۷۶ نفر بودند. در این انتخابات مصطفی کواکبیان هم اعلام نامزدی کرده بود که، اما در میانه رای گیری انصراف داد. کواکبیان ۱۱ رای به دست آورده بود. حاصل تفاضل تعداد حاضرین با رای لاریجانی نیز ۳۹ رای است که اگر آن را با ۱۱ رای کواکبیان جمع کنیم عدد ۵۰ به دست می‌آید. در واقع ۵۰ نفر در مجلس بوده اند که حاضر نشدند به علی لاریجانی رای دهند.

در انتخابات هیات رئیسه دوم ۶۴ نفر به لاریجانی رای ندادند
با نگاهی به آرای لاریجانی در سال گذشته یعنی در انتخابات هیات رئیسه دوم موضوع جالب‌تر می‌شود. نه کواکبیان رقیب لاریجانی شده بود و نه عارف. آن روز لاریجانی ۲۰۴ رای به دست آورد. اما تعداد کل آرای ماخوذه ۲۶۸ بود. این بار ۶۴ نفر رئیس سفید را به نوشتن نام لاریجانی ترجیح دادند.

حالا هم با نزدیک شدن به انتخابات هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی انتقاد از عملکرد علی لاریجانی بالا گرفته است و برخی از اعضای فراکسیون امید تاکید دارند او طی دو سال گذشته نتوانسته عملکرد قابل قبولی در این مسند داشته باشد و این مسئله موجب شده است که حضور دوباره او در قامت ریاست مجلس مورد بحث برخی تحلیلگران سیاسی قرار گیرد. اینجا را بخوانید

حاجی بابایی سه بار ۱۲۲ رای آورد
اما ریزش آرای لاریجانی هرچقدر هم که باشد آنقدر نیست که بتوان قاطعانه گفت: فردا با صندلی ریاست مجلس خداحافظی خواهد کرد. اما رقیبی دارد که حالا کار را برای او سخت می‌کند. آنگونه که اعلام شده است حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس فراکسیون مستقلین فردا در برابر لاریجانی و عارف به رقابت می‌پردازد. حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش احمدی‌نژاد در سه انتخابات هیات رئیسه موقت و دائم این مجلس کاندیدا شده بود. آرای او نیز حکایت جالبی دارد. او در انتخابات هیات رئیسه ۱۲۲ رای و در انتخابات سال اول و دوم ۱۲۳ رای به دست آورد. عددی که ممکن است برای هردو رقیب خطرناک باشد. البته این را نیز باید در نظر داشت که خیلی از کسانی که به حاجی بابایی رای داده بودند او را مناسب نایب رئیسی می‌دانستند و احتمالا موافق او برای کرسی ریاست نباشند.

همه این‌ها نشان می‌دهد رقابت بر سر سومین هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی، رقابت نفس گیری شده است. اما فقط یک اتفاق می‌تواند این رقابت نفس گیر را بشکند و آن ائتلاف دوباره فراکسیون ولایی با مستقلین است؛ یعنی حاجی بابایی فردا نامزد ریاست نشود. به این ترتیب علی لاریجانی که هم خود و هم بسیاری از اعضای فراکسیون نزدیک به او در لیست امید قرار گرفته بودند این بار به ولایی‌ها نیاز دارند. عقل سیاسی که حکم می‌کند مستقلین برای تضمین رای لاریجانی تا دقیقه ۹۰ دنبال ولایی‌ها باشند! از آن دقیقه ۹۰‌های معروف سیاسی مثل ثبت نام لحظه آخری آیت الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات ۹۲.

بر سر عارف چه می‌آید؟
اما اگر عارف دوباره رای نیاورد چه سرنوشتی در انتظار او و فراکسیون متبوعش خواهد بود؟ در این باره سراغ فیاض زاهد می‌روم. تحلیل گری که پیش از تشکیل مجلس دهم وقتی با او درباره نامزدی عارف گفتگو کردم، پاسخم را اینگونه داد: «اصلاح طلبان باید با برند «عارف» هوشمندانه برخورد کنند». او می‌گفت: اگر عارف در انتخابات ریاست مجلس از لاریجانی شکست خورد، برای سمت‌هایی مثل نایب رئیسی کاندیدا نشود.

البته یک سال پیش هم در گفت و گوی دیگری پاسخم را اینگونه داد که «من فکر می‌کنم تنها کسی که متوجه این پیام من نشد، خود آقای عارف بود.» فیاض زاهد حالا به فرارو می‌گوید: من فکر می‌کنم آقای عارف می‌داند که در انتخابات هیات رئیسه نمی‌تواند از علی لاریجانی عبور کند. مجموعه عناصر تاثیرگذار بر فرایند هیات رئیسه در بیرون از مجلس، دسته بندی‌ها و وضعیت سیاسی فراکسیون‌های داخل مجلس، رضایت قلبی نمایندگان لیست امید از نوع رویکرد آقای عارف و همچنین عدم همراهی افکار عمومی با رفتار‌های سیاسی دکتر عارف چهار عامل بازدارندگی پیروزی او در برابر لاریجانی است. پیشنهاد من این بود اگر آقای دکتر عارف واقعا اصرار دارد که فراکسیون امید در انتخابات هیات رئیسه کاندیدای ریاست داشته باشد، یکی از نمایندگان برجسته فراکسیون را کاندیدا می‌کرد و عارف در پشت صحنه Play maker (بازی ساز) می‌شدد. آن موقع اگر نامزد ریاست که البته احتمال رای آوری او هم ضعیف بود آرای قابل ملاحظه‌ای به دست می‌آورد آقای عارف با حفظ پرنسیپ خود، تنه سنگینی به لاریجانی می‌زد و نشان می‌داد که چه قدرت بازیگردانی دارد. عدم رای آوردن در ریاست پارلمان هم به آقای عارف آنقدر لطمه نمی‌زد.

حذف مطهری خواب پایداری‌هاست
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به کاندیدا‌های کنونی ریاست مجلس می‌گوید: اکنون طیف تندرو و افراطی جبهه پایداری که اقلیت محض را دارد می‌تواند نقش کلیدی بازی کند. آن‌ها حمیدرضا حاجی بابایی را کاندیدای ریاست مجلس می‌کنند که این هم از قصه‌های روزگار است که شرایط سیاسی مملکت به جایی رسیده که حاجی بابایی سودای کرسی ریاست مجلس را دارد که روزگاری اکبر ناطق نوری، اکبر هاشمی رفسنجانی، مهدی کروبی و حتی علی لاریجانی بر آن نشسته اند. البته از این دار و دسته احمدی نژادی بعید نیست. بالاخره وقتی که لباس ریاست جمهوری در اندازه احمدی نژاد دوخته شد، حاجی بابایی هم حتما خود را در حد ریاست مجلس می‌داند!

فیاض زاهد ادامه می‌دهد: می‌دانیم که حاجی بابایی نامزدی جدی نیست. پایداری‌ها امشب احتمالا به این فرمول می‌رسند که به نفع علی لاریجانی کناره گیری کنند. حاجی بابایی کاندیدای نایب رئیسی اول یا دوم می‌شود. هدف آن‌ها انداختن علی مطهری است. اولویت اول آن‌ها حذف علی مطهری و اولویت دوم حذف پزشکیان است. با این حال حاضرند با پزشکیان کنار بیایند، اما حتما علی مطهری را بیندازند.

اگر مطهری حذف شود همه مسئولیتش با عارف است
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان آنکه به جماعت پایداری نمی‌شود اعتماد کرد می‌گوید: آن‌ها اگر بخواهند بین حذف علی مطهری و اتحاد با لاریجانی یکی را انتخاب کنند، تردید نکنید که به سمت لاریجانی می‌روند. اگر مطهری حذف شود، همه مسئولیت سیاسی و اخلاقی آن متوجه آقای عارف است. با حذف علی مطهری دیگر اعتباری برای لیست امید و این مجلس باقی نمی‌ماند. علی مطهری نمادی از آزادگی، بازتاب افکار عمومی و خودش به تنهایی یک مجلس است. این موضوع می‌تواند در سرنوشت علی مطهری تاثیر بگذارد؛ لذا من حضور دکتر عارف در انتخابات هیات رئیسه‌ای که معلوم است در آن از لاریجانی شکست می‌خورد را تنها یک شوآف سیاسی می‌دانم. شاید ایشان مجددا خود را با هدف انتخابات ریاست جمهوری در معرض افکار عمومی قرار می‌دهد. البته توصیه من به ایشان این است که روش‌ها و کنش‌های دیگری وجود دارد که می‌تواند همچنان او را به عنوان کاندیدای جدی برای ریاست جمهوری مطرح کند.

به عارف گفتم این مجلس هندوانه دربسته است، نامزد نشو، گوش نکرد
فیاض زاهد می‌گوید: مدلی که عارف در پیش گرفته است مرتب از اعتبار سیاسی او کم می‌کند. نمی‌دانم او برای چنین کنش‌های سیاسی با چه کسانی مشورت می‌کند. من سال‌ها پیش به او پیشنهاد کردم وارد انتخابات مجلس نشود. به او گفتم شما برای نمایندگی مجلس، به مجلس نمی‌روید. شما به مجلس می‌روید که بعدا انتخابات ریاست جمهوری را سامان دهید. اما این مجلس هندوانه در بسته‌ای است که می‌تواند به شما آسیب بزند. اما آقای عارف این را نپذیرفتند. اگر یادتان باشد برای انتخابات هیات رئیسه هم که با هم صحبت می‌کردیم، گفتم باید مراقب برند عارف باشیم. از آن روز نه تنها این برند حفظ نشده است بلکه آسیب زیادی به آن وارد شده است. الان هم ایشان در همان مسیری گام برمی دارد که به خودش آسیب خواهد زد.