یک اقتصاددان: دلار ۷ هزار تومانی یا خرج خروج سرمایه از کشور می‌شود یا قاچاق

مجیدرضا حریری، نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید: وضعیت فعلی، وضعیت بلاتکلیفی است یعنی نه آمریکا از برجام خارج می‌شود و نه داخل برجام به وظایف خود عمل می‌کند، بدترین شرایط است.

به گزارش صدای ایران حریری در گفتگو با خبرنگار انتخاب، در تشریح وضعیت فعلی اقتصاد کشور و در پاسخ به این سوال که خروج یا باقی ماندن آمریکا در برجام، چه شرایطی را برای اقتصاد ایران رقم می‌زند؟، گفت: وضعیت فعلی که وضعیت بلاتکلیفی است یعنی نه آمریکا از برجام خارج می‌شود و نه داخل برجام به وظایف خود عمل می‌کند، بدترین شرایط است. اگر مطمئن بودیم آمریکا از برجام خارج شده، تکلیف معین تری داشتیم. اما در حال حاضر طرف‌های خارجی بیشتر در قبال ایران احتیاط می‌کنند.

او ادامه داد: اینکه بگوییم برجام هیچ فایده‌ای برای کشور نداشت، حرف درستی نیست. با برجام، روابط با اروپایی‌ها بهتر شد. با برخی بانک‌ها هرچقدر هم کوچک بوده باشند، توانستیم کار کنیم؛ نفت مان را می‌توانیم به راحتی صادر کنیم و کشتی‌های ما براحتی همه جا می‌روند و فعال هستند.

این عضو اتاق بازرگانی تهران گفت: نمی‌دانم با بیرون رفتن آمریکا از برجام، کل توافق زیر سوال می‌رود یا خیر. اما در هر صورت اتفاقاتی که رخ می‌دهد، اتفاقاتی نیست که ما آن را تجربه کرده باشیم که بتوانیم بر اساس آن بگوییم چه رخ خواهد داد. با این وجود، شرایط قبل از برجام، شرایط بسیار بدی بود وگرنه ما برجام را نمی‌پذیرفتیم. امیدوارم به آن شرایط برنگردیم؛ در آن دوره، اروپا، آمریکا و سازمان علیه ما بودند؛ اکنون دیگر اروپا و سازمان ملل مقابل ما صف کشی ندارند و اگر موضوعی هست در مورد آمریکاست.

حریری با اشاره به برخی اتفاقات خاورمیانه و روابط میان ایران و عربستان گفت: این اتفاقات، موقعیت ما را شکننده کرده و ارتباطات اقتصادی ما را که مهمترین آن‌ها ارتباطات بانکی است، به شدت محدود کرده و تحت فشار قرار داده است و با خروج آمریکا از برجام، ممکن است بیشتر تحت فشارقرار بگیرد.

او گفت: نمی دانم با رفتن آمریکا از برجام، ما هم از آن خارج می‌شویم یا خیر. این سوال به سیاستمداران و تصمیم گیران کشور مربوط است و اظهارنظری درباره آن ندارم؛ اما می‌توانیم بگوییم بازگشت به قبل از برجام، شرایط خوبی نیست. آن شرایط اقتصاد ما را عمیقا آزار می‌داد. اما اینکه چه پیش می‌آید، نمی‌دانم؛ برای پیش بینی این شرایط، باید یا تجربه تاریخی داشته باشیم یا اصول علمی بر شرایط حاکم باشد. اما ما نه تحربه تاریخی آن را داریم و نه رفتار طرف مقابل ما رفتار مبتنی بر علم سیاست است؛ رفتار ترامپ، یک رفتار بی مسئولیت تاریخی است که با پرنسیب‌های سیاسی مطابقت ندارد؛ بنابراین باید امیدوار باشیم که دنیا عاقل‌تر از آن باشد که آن شرایط را دوباره پیش بیاورد؛ زیرا همان طور که به ضرر ما بود، به زیان دیگر کشور‌ها نیز بود.

حریری در بخش دیگری از این گفتگو در پاسخ به این سوال که با گذشت یک ماه از اعلام قیمت ۴۲۰۰ تومانی برای دلار، آیا می‌توان نرخ برابری ریال برابر دلار را همین رقم در نظر گرفت یا خیر، گفت: اینکه بگوییم عدد برابری ریال در مقابل دلار چیست، باید از متر و معیار مشخص اقتصادی استفاده کنیم؛ اتفاقی که افتاده، اتفاق اقتصادی نبوده؛ البته پایه اقتصادی هم داشته و حتما تورم داریم و سرکوب قیمتی که انجام شده، جایی سر باز می‌کند، اما اصل اتفاق، سیاسی بود. یعنی هم سیاست خارجی، ما را تحت فشار قرار داده و هم رقابت سیاسی درون کشور این اتفاق را شکل داد و بازاری را پیش آورد که از پاییز گذشته تا اواخر فروردین شاهد آن بودیم؛ شرایطی که دلار از قیمت ۳۸۰۰ شروع کرد و به قیمت ۵ و ۶ هزار تومان و حتی ۷ هزار تومان فعلی رسید.

او درباره نرخ واقعی برابری ریال در مقابل دلار هم گفت: به نظر من، قیمت ۴۲۰۰ تومان هم برای دلار گران است. متوسط قیمت دلار در سال گذشته، ۳۶۰۰ و ۳۷۰۰ تومان بود. در این سال ما حدود ۹ درصد تورم داشتیم. تورم کشور‌های طرف مقابل هم حدود ۳ درصد بوده. یعنی نهایتا باید دلار ۵ یا ۶ درصد گران می‌شد و به طور مثال به ۳۹۵۰ تومان می‌رسید.

حریری افزود: اگر با متر نقدینگی ۱۵۰۰ میلیارد تومانی که وجود دارد، برابری ریال در مقابل دلار را بسنجیم، یک جواب دیگر می‌گیریم. اگر هم با این بسنجیم که موضوع کاملا سیاسی بوده، باید بگوییم دولت قدم‌های اولیه را برای شفافیت برداشته و به عنوان مثال تراکنش‌های مالی سنگین قیمت در بانک‌ها را پایش و از صاحبانشان، طلبِ مالیات کرده است؛ دارندگان آن پول‌ها وقتی تحت فشار قرار می‌گیرند، سعی می‌کنند این پول‌ها را که منشا بیّن و روشنی ندارند، از کشور خارج کنند. در نتیجه به بازار ارز فشار می‌آید.

او افزود: از طرف دیگر، دولت بساط صندوق‌های اعتباری قرض الحسنه را بست؛ این‌ها کار‌های خوبی بود که دولت انجام داد. اما نحوه این کار این گونه بود که دولت ۲۱ هزار میلیارد تومان پول چاپ کرد و دست طلبکاران این صندوق‌ها داد؛ در نتیجه این ۲۱ هزار میلیارد تومان، دست بدهکار اصلی باقی مانده و هر وقت بتواند می‌تواند در بازار از دولت انتقام بگیرد.

حریری گفت: طبیعتا با این متر و معیار‌ها نتیجه مشخصی نمی‌گیریم. دولت با محاسبات خود که بخشی از آن را نیز اعلام کرده، به عدد ۴۲۰۰ تومان رسیده. اکنون همه باید روی همین قیمت تفاهم و از آن دفاع کنیم؛ هرچند با متر و معیار‌های اقتصادی قابل دفاع نباشد. اما چون موضوع سیاسی و اقتصادی مخلوط شده باید آن را بپذیریم.

او ادامه داد: با این وجود، نقدی که به دولت وارد است این است که اگر نتواند با دلار ۴۲۰۰ تومانی به تقاضا‌های مشروع مردم مانند واردکنندگان، مسافران، بیماران، دانشجویان خارج از کشور، تجار و سایر تقاضا‌های خرد که در بازار وجود دارد، پاسخ دهد، حتما شکست می‌خورد و یک بازار سیاه غیرمتشکل، شکل خواهد گرفت.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین گفت: در مورد اعدادی امروز برای دلار اعلام می‌شود، سوال این است که چه کسی دلار ۷ هزار تومانی می‌خرد؟ طبیعتا واردکننده نمی‌تواند با این ارقام دلار بخرد؛ زیرا هنگام ترخیص بار خود در گمرک باید اثبات کند ارز خود را از بانک و با قیمت ۴۲۰۰ تومان خریده؛ یعنی حدود ۵۳ یا ۵۴ هزار میلیارد دلار تقاضای رسمی برای واردات در هر سال، از این بازار خارج شده و باید در بازار رسمی ۴۲۰۰ تومانی وارد شود.

او ادامه داد: تقاضا‌های عمده در بازار سیاه ۷ هزار تومانی، عموما متعلق به کسانی است که سرمایه خود را از کشور خارج می‌کند یعنی خروج غیرقانونی سرمایه از کشور و یا برای تامین کالای قاچاق صورت می‌گیرد. البته کسی که در جایی از دنیا بدهکار است، خرید اعتباری انجام داده یا برای فرزندش پول می‌فرستد هم در میان این افراد دیده می‌شود، اما این‌ها استثنا هستند و تعداد آن‌ها قابل توجه نیست.

حریری افزود: در نتیجه دولت نباید خیلی گوشش را به این قیمت‌های ۶، ۷ هزار تومانی بدهکار کند، بلکه باید به فکر دو موضوع باشد؛ یکی اینکه تقاضا‌های مشروع مردم را جواب بدهد و دوم اینکه تکیه مسئولان به مردم باشد یعنی حقایق را تشریح کنند. گفتنِ اینکه همه چیز خوب و گل و بلبل است که واقعیت نیست؛ باید مسئولان از برج عاج پایین بیایند و از مردم تقاضای کمک کنند.