محسن حکیم
داعش به زیر زمین رفت / با کردها توافق شد
انتخابات پارلمانی پیش روی عراق و آرایش سیاسی احزاب از آن رو حائز اهمیت است که برای اولین بار پس از اخراج داعش برگزار می شود.
عراق در فضای پسا داعش روند جدیدی را دنبال می کند. این کشور پس از خروج تروریست‌ها در جهت جذب سرمایه گذاری خارجی و همچنین تعامل با دیگر بازیگران منطقه ای و بین المللی به دنبال ایفای نقش حداکثری است. انتخابات پارلمانی پیش روی عراق و آرایش سیاسی احزاب از آن رو حائز اهمیت است که برای اولین بار پس از اخراج داعش برگزار می شود.
به گزارش صدای ایران،با سیدمحسن حکیم، عضو دفتر سیاسی جریان حکمت ملی و مشاور ارشد رئیس جریان حکمت ملی عراق در کافه خبر خبرآنلاین دربارۀ فضای پساداعش در عراق، رقابت ایران و عربستان در این کشور و انتخابات آتی عراق گفت و گو کرده ایم که در ادامه می خوانید:
کنفرانس بازسازی عراق در کویت برگزار شد. در مورد این کنفرانس صحبت کنید. به ابتکار چه کسی برگزار شد؟ کشورهایی مانند عربستان به دنبال نقشی جدید در عراق هستند؟
باید توجه داشت که در مرحله پساداعش، یکی از مهمترین شاخصه‌های پیشرفت جامعه عراق و ایجاد ثبات، امنیت و استقلال در این جامعه، ایجاد خدمات و سازندگی عراق است. با توجه به اینکه شاهد تخریب گسترده مناطق، شهرها و روستاها بسیاری بودیم، عراق نیاز به بازسازی و بازسازماندهی دارد. بعد از سال 1990 که جنگ کویت انجام گرفت تا به امروز، شاهد تخریب زیربناها و زیرساخت‌های عمده و زیربناهای کلیدی عراق بودیم؛ لذا نیاز مبرم و فوری وجود دارد که شاهد فرایند بازسازی عمده در عراق باشیم.
عراق از کشورهای نفت‌خیز جهان است، امروز در حدود پنج میلیون بشکه نفت تولید داریم. بیش از سه و نیم میلیون بشکه از آن تقریبا صادر می‌شود و بقیه استفاده‌های خاص خودشان را دارند و با این وصف باز این بودجه کفاف بازسازی عمده عراق را نمی‌کند. برآوردی که وزارت برنامه‌ریزی عراق داشت، 2/88 میلیارد دلار برای بازسازی عراق لازم است و این حجم پول را خود عراقی‌ها نمی‌توانند از بودجه خودشان تامین کنند. لذا نیازمند به روند سرمایه‌گذاری وسیعی در عراق است تا این پروژه‌های مهم انجام بگیرند. غیر از اینکه با ورود این حجم از سرمایه، باید شاهد تولید کار، اشتغال و تولید داخلی باشیم. این امیدواری وجود دارد که همچنین شاهد کنترل تورم و توسعه اقتصادی نیز در عراق باشیم. بیکاری امروز در عراق یکی از معضل‌های مهم دولت است. با اینکه دولت همیشه سعی کرده که در چارچوب دولت و ساخت خودش این مشکل را حل کند که البته راه درستی هم نیست و نیازمند به ایجاد راهکارهای آلترناتیو در این زمینه است مثلا اینکه باید بخش خصوصی بیشتر فعال شود. ما در حدود پنج میلیون حقوق‌بگیر در عراق داریم؛ بیش از 70 درصد از کل بودجه عراق فقط به حقوق و پرداخت‌های ماهیانه‌ای اختصاص دارد که باید به این پنج میلیون نفر داده شود، ولی علی‌رغم این ما باز شاهد هجوم افراد بیکار یا دانشجویانی هستیم که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده، وارد بازار کار شده و نیاز دارند که حتما مورد توجه قرار بگیرند. لذا با این وضع هیچ راهی نیست جز اینکه ما بتوانیم حجم گسترده سرمایه‌گذاری را ایجاد کنیم.
به نظرتان درک بازیگران مختلف جهانی از خطر داعش می تواند باعث شود عراق حمایت خوبی را در این زمینه داشته باشد و بازسازی آن تسهیل شود؟
بله، غیر از اینکه مبارزه عراق با داعش محدود به عراق نبود، داعش یک تهدید جهانی بود و خطر آن شامل همه کشورهای جهان می‌شود؛ حتی بر اساس اطلاعات سازمان‌های ما در عراق، داعش تلاش گسترده‌ای را انجام می‌دهد که به شرق آسیا و به‌ویژه غرب آفریقا منتقل شود و در آن‌جا در حال تأسیس پایگاه هستند. لذا ما عملا شاهد خواهیم بود که تقریبا همه قاره‌های جهان درگیر خطر داعش خواهند بود. به هر ترتیب عراق تلاش بسیاری نمود که داعش را در خود عراق سرکوب کند با توجه به مرکزیت حضور داعش و البغدادی در عراق و همچنین شورای رهبری یا همان خط اول، دوم و سوم داعش که بیشتر عراقی بودند، ملت عراق تاوان سنگینی را در این زمینه پرداخت کرد. لذا بسیار طبیعی است که توقع ملت عراق این است که جهان در کنار ملت عراق در این دوره پساداعش بایستد و به او در این زمینه کمک کند.
نقش کشورها را در بازسازی عراق چطور می‌بینید ؟ ایران حضور پررنگی در مبارزه با داعش در عراق داشت و در حال حاضر هم در موضوع بازسازی عراق می‌خواهد نقش داشته باشد و آقای ظریف هم در این کنفرانس شرکت کرد. نقش دو کشور ایران و عربستان در این بازسازی چگونه است؟
همواره سیاست دولت آقای عبادی این بوده که بهترین روابط را با سایر همسایه‌های عراق ایجاد کند. قطعا عراق یا امنیت عراق، ثبات، منافع ملی، امنیت ملی، توسعه اقتصادی؛ حتی پروسه همزیستی مصالحت‌آمیز یا آشتی ملی در عراق، نیازمند به حمایت همه کشورهای دولت و برادر و همسایه عراق است. لذا در این زمینه توقعی هم که هست، بستر، فضا و زمینه‌ای در عراق ایجاد شود که مجال حضور همه کشورهای دوست یا برادر و همسایه در این زمینه باشد، همچنان که عراق نیازمند به تکنولوژی کشورهای پیشرفته است، با توجه به اینکه در طول سالیان گذشته، چه در سرنگونی صدام و رژیم بعثی از سال 1990 و تاکنون ما شاهد یک جهش مهم در اقتصاد عراق نبودیم. کمبودهای مهمی در این زمینه وجودد اشت.
یکی از آنها کمبود برق بود، این مزید بر علت بود، چون صنایع سنگین نیازمند به برق هستند؛ تا برق نباشد، صنایع سنگین به‌صرفه نیست. در حال حاضر جهش مهمی را در تولید برق عراق تا سقف 16 هزار مگاوات داشتیم، می توانیم افزایش چشمگیری را در این زمینه شاهد باشیم. لذا نیاز است که تمامی کشورها به‌ویژه کشورهایی که ما با آنها ارتباط دوستانه و صمیمی و تاریخی و ریشه‌ای داریم، حضور داشته باشند، قطعا همکاری‌های اقتصادی، توسعه اقتصادی می‌تواند نقش موثر و بسزایی را در ایجاد، بهبود و یا نهادمندکردن و حل ریشه‌ای روابط بین کشورها داشته باشد. لذا ما کاملا استقبال می‌کنیم و سعی کردیم که زمینه‌ها را؛ حالا چه زمینه‌های حقوقی، قضایی و چه اجتماعی و معنوی را ایجاد کنیم که سرمایه‌گذاران بتوانند راحت‌تر و با اطمینان و با طمأنینه خاطر بیشتری بیایند و شرکت داشته باشند.
دربارۀ ترمیم روابط اربیل - بغداد یک مقدار توضیح دهید. آیا انتخابات پیش رو می‌تواند زمینه‌ای شود که روابط اربیل - بغداد ترمیم پیدا کند، فضای تنش گذشته کاهش پیدا کند و یک روند دولت - ملت‌سازی در عراق بین قوم‌های مختلف قوت بگیرد و این انتخابات یک نقطه عطف برای عراق باشد؟
بدون تردید ملت کرد و مردم عزیز کرد ما که در عراق هستند و در چارچوب سیستم فدرال که در قانون اساسی مدنظر قرار گرفته شده، دارای حقوق و آزادی‌های خودشان هستند و همواره هم تلاش شده که این حقوق به‌طور کامل در اختیار این دوستان قرار گیرد و این منتی هم بر کسی نیست، این‌ها جزئی از ملت ما هستند و ما و دیگران هم همواره تلاش کردیم که هیچگونه خدای ناکرده تبعیض، تفرقه یا تمیزی بین هیچ یک از طبقات و شهروندان دولت عراق انجام نگیرد. همه ما به هر ترتیب عراقی هستیم و حق شهروندی در این زمینه، اساس کار و مبنای عمل ما است و این پایه را اگر ما بتوانیم درست بنا کنیم، البته به شرط اینکه همه طرف‌ها هم این معنا را مدنظر قرار دهند، قانون اساسی محور فعالیت‌های ما خواهد بود. فصل‌الخطاب ما قانون اساسی باید باشد.
حالا اگر هم دیدگاهی، اجتهادی، قرائتی، برداشتی هم باشد، باید در چارچوب قانون اساسی باشد. مرجعیت دینی هم در این زمینه تاکیدات خودش را داشته‌اند و تاکید فرمودند که باید قانون اساسی نصاً و روحاً به اصطلاح باید حتما انجام بگیرد و مدنظر قرار بگیرد. بعد از اینکه موضوع همه‌پرسی استقلال که موضع تمامی گروه‌های سیاسی عراق نسبت به آن واضح و روشن است، یک نوع اختلافی در مورد اجرای قانون اساسی بین دولت مرکزی و دولت اقلیم کردستان انجام گرفت. پنج یا شش کمیته در این زمینه تشکیل شد و بحث‌های تفصیلی نسبت به این موضوع انجام گرفت و قانون اساسی به‌عنوان محور فعالیت‌ها مدنظر قرار گرفته شد؛ در زمینه مرزها، فرودگاه‌ها، نفت و چگونگی کارکرد، پالایشگاه‌هایی که در منطقه وجود دارد و چگونگی کار آن؛ حقوق کارمندان کرد و مسائل اینچنینی و خیلی از مسائل دیگر و یا حتی قراردادهای نفتی، بحث و تبادل نظر شد و توافقات اولیه‌ای از سوی هر دو طرف اعلام شد و منتظر هستیم که این روند در راستای خودش انجام بگیرد و شاهد اجرای این توافقات بین دولت مرکزی و دولت اقلیم کردستان باشیم.
سفر نیچروان بارزانی به ایران چطور در بین گروه‌های عراقی ارزیابی شد؟ رویکرد سازنده ای نسبت به این سفر وجود داشت؟
ارتباط جمهوری اسلامی ایران با ملت عراق و ازجمله برادران کردمان، یک ارتباط تاریخی است؛ ارتباط جدیدی نیست که طور دیگری تفسیر شود. بسیار طبیعی است که رهبران کرد به جمهوری اسلامی سفر کنند و این سفرها همواره بوده است؛ چه در زمان رژیم شاه و چه در زمان نظام جمهوری اسلامی؛ چه قبل از سرنگونی صدام به‌عنوان معارضه عراقی، چه بعد از سرنگونی صدام به‌عنوان اقلیم کردستان، چون الان اقلیم کردستان به‌عنوان یک واژه و یا به‌عنوان یک واقعیت سیاسی در قانون اساسی مدنظر قرار گرفته شده است. لذا این مسئله همواره بوده و امیدوار هستیم که این سفرها و سفرهای دیگر و این دیدارهایی که انجام می‌گیرد، یک ترجیعی، ترغیبی، کمکی برای تفاهمات درست بین دولت مرکزی و دولت اقلیم باشد.
در مورد انتخابات بفرمایید. آخرین آرایش سیاسی در انتخابات به چه شکلی است؟ از دیدارهای آقای سید عمار حکیم بفرمایید که در چه مسیری پیش می‌رود؟ برنامه جریان حکمت بر چه روالی پیش می‌رود و در انتخابات چه چیزهایی را دنبال می‌کند و خواهد کرد؟
انتخابات مهمی پیش رو داریم. این انتخابات، روندی برای ایجاد ثبات پایدار، امنیت پایدار، استقرار دائمی در عراق است و بعد از اخراج داعش اولین انتخاباتی است که انجام می‌گیرد. قطعا محورهای مهمی در این انتخابات مدنظر گروه‌های مختلف قرار می‌گیرد. اولا تثبیت امنیت، یک امر بسیار مهمی است که بعد از پایان نظامی داعش، نیاز به پایان امنیتی داعش داریم، چون داعش از روی زمین به زیر زمین منتقل شده و اگر با یک جنگ پارتیزانی بخواهد حملاتی را در مناطق دوردست عراق انجام بگیرد؛ این پایگاه‌ها باید کاملا از بین برود و این تفکر هم باید کاملا ریشه‌هایش خشکانده شود. پس اولین مسئله مهم ایجاد امنیت پایدار که مسئله مهمی است. دوم؛ قضیه بازسازی و بازسازماندهی اقتصادی عراق است.
بدون تردید با توجه به حجم وسیع تخریبی که در عراق بوده و هست، نیاز داریم که شاهد فرایند توسعه عراق باشیم تا ان‌شاءالله با این فعالیت‌های اقتصادی، همچنین ایجاد کار و اشتغال، تولید داخلی را شاهد باشیم که جامعه در جهت درست گرایش خودش بتواند حرکت کند.
مسئله سوم، قضیه همزیستی مسالمت‌آمیز اجتماعی است که الحمدلله تاکنون گام‌های مهمی در این زمینه برداشته شده؛ تلاش می‌کنیم که با مطرح‌کردن و همچنین تمرکز بر روی عنوان‌های ملی و نه طایفه‌ای، قومی، نژادی یا مسائل دیگر بتوانیم جامعه عراق را پیش از گذشته به همدیگر وصل کنیم و در این زمینه مستحکم‌تر کنیم.
موضوع بعدی، بهبود روابط عراق با سایر کشورهاست؛ عراق جزئی از امنیت و پیکره منطقه و جهان است. امنیت عراق، امنیت جهان است، تاثیرگذاری‌ای که امنیت عراق بر امنیت جهان دارد، حاکی از جایگاه ویژه ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک و موقعیت سوق‌الجیشی‌ای است که این کشور در جهان و منطقه دارد. همچنین نفت عراق از نکات بارز این کشور است؛ تولید نفت عراق به پنج میلیون بشکه در روز رسیده و امروز عراق دومین تولیدکننده نفت اوپک، بلکه حتی صادرکننده در اوپک است. این بازار مهمی است که عراق توانسته آن را ایجاد کند و حضور داشته باشد. به هر ترتیب موقعیت عراق، موقعیت مهم و راهبردی است؛ باید از این موقعیت استفاده کند. از تنش‌ها، چالش‌ها و درگیری‌هایی که ما امروز در منطقه داریم؛ همیشه عراق تلاش کرده که پلی باشد برای ایجاد این ارتباطات و سیاست‌های راهبردی همواره در این زمینه بوده است؛ چه نسبت به خودش با دیگران و چه نسبت به همسایه‌ها که بتواند عامل موثر و عنصر مشترکی در این زمینه باشد که این مشکلات را ما بتوانیم حل کنیم. برنامه‌هایی که ما برای دولت‌سازی در پیش رو داریم بسیار مهم است.
اما دربارۀ انتخابات باید دید هر یک از این لیست‌های انتخاباتی و یا ائتلاف‌ها، چه برنامه‌ای برای سازندگی و ساخت دولت در عراق دارند. مشکلات اداری، فرهنگی، فکری، علمی در سطح دانشگاه‌ها و مراکز علمی وجود دارد و بررسی‌های بسیاری را در عراق می طلبد. از طرف دیگر آسیب‌های اجتماعی که بیشتر نمود آن را در مرحله پساداعش داشته ایم باید ترمیم گردد. خانواده های بسیاری شهید، زخمی و مجروح داده اند و یا افرادی که آواره شدند، چگونگی بازگشت آنها، تاثیرات حضور داعش بر این مناطق؛ بسیار دقیق باید مورد سازماندهی قرار گیرد و موضوعات موثری است و باید تلاش کنیم که زمینه و بستری برای بازگشت داعش یا با هر اسم دیگری وجود نداشته باشد. جامعه عراق جامعه‌ای است که با هویت ملی واحد و قوی می تواند رو به جلو حرکت کند و موثر باشد؛ چه در سطح داخلی و یا چه در سطح خارجی.
آیا ائتلافی میان سید عمار حکیم و حزب حیدر العبادی صورت گرفت؟
تصمیم این بود که ما با پنج لیست وارد انتخابات شویم. لیست دولت قانون به ریاست جناب آقای مالکی، لیست ائتلاف نصر یا همان پیروزی به ریاست آقای عبادی، لیست ائتلاف فتح به ریاست آقای عامری و لیست حکمت ملی یا همان ائتلاف حکمت ملی به ریاست آقای حکیم و لیست ائتلاف سایرون به ریاست آقای سید مقتدی صدر و یا طیف صدر. البته هر کدام از این‌ها هم‌پیمانان خود را دارند که این پنج ائتلاف مهم در داخل ائتلاف ملی انجام گیرند. این در وهله اول بود.
در وهله دوم، ائتلاف نصر تلاش کرد که با ائتلافات دیگر بتواند به یک جمع‌بندی و یک ائتلاف واحدی برسد. لذا از همه ائتلاف‌های چهارگانه دعوت شد که حضور داشته باشند. برخی مصلحت را در این دیدند که خودشان به‌طور جداگانه در این ائتلافات وارد شوند. ائتلاف فتح و ائتلاف حکمت پذیرفت که در این ائتلاف فراگیر و فراشمول حضور داشته باشد. اما پس از بررسی‌های فنی انتخاباتی و البته بعضا هم سیاسی، به این نتیجه رسیدند که اگر هر کدام در ائتلاف خاص خودشان باشند و بعد از انتخابات، بعد از وزن‌کشی، بعد از اینکه هر کس از این ائتلافات، جایگاه مردمی و پایگاه خودش را بتواند بسنجد، بعد از آن می‌آیند و برای تشکیل دولت با همدیگر ائتلاف کنند، در واقع بهتر می تواند باشد.
تلاشی که ما می‌کنیم، در چند محور است. اولا اینکه برنامه‌ها مدنظر قرار بگیرد، یعنی هر ائتلاف مسائل خود را با مردم در میان بگذراند؛ البته عیبی هم ندارد که برخی از موضوعات مشترک باشد، ولی به هر ترتیب مبنا، مبنای برنامه باشد، نه شعار. برنامه واقعی و کارکردی و عملی که با توجه به شرایط عراق قابلیت اجرا داشته باشد. دوم اینکه بر اثبات خود تا نفی دیگران تأکید شود. لذا در این زمینه، یعنی رقابت خدای ناکرده به این مرحله کشیده نشود که همدیگر را زخمی کنند و بر علیه همدیگر حرف بزنند. بیایند برنامه‌های خودشان را بگویند، توضیح دهند؛ خود مردم هم می‌شنوند و می‌توانند نظر و رأی دهند.
در این زمینه پیشنهاد شد که یک میثاق اخلاقی بین همه گروه‌ها امضاء شود، شخص آقای حکیم در این زمینه سردمدار و پیش‌قدم بود که این کار را بتواند انجام دهد، چون به هر ترتیب بعد از انتخابات باید با همدیگر بنشینیم رودرروی هم و بتوانیم دولت آینده عراق را تشکیل دهیم و به آن شکل دهیم. سوم اینکه این بحث‌های طایفه‌ای و قومی و نژادی را هر چقدر بتوانیم کم کنیم؛ تاکید بر هویت ملی عراق انجام شود تا دشمنان این ملت، این فرصت را پیدا نکنند که با استفاده از تاکیدات قومی و طایفه‌ای و نژادی و... بیایند و ایجاد اختلاف و فتنه در داخل عراق کنند و مجددا ما را به وضعیت سابق برگردانند. این سه عنصر مهمی است که ما می‌توانیم با تاکید بر این‌ها پیش ببریم.
جریان حکمت به شکل خاص چه روندی را پیش می برد؟ برنامه های مدونی در این زمینه دارد؟
جریان حکمت یک برنامه کاملی نسبت به اداره دولت عراق و همچنین توسعه و سازندگی آن دارد و شعارهایی هم که در این زمینه یا مبنای کاری که در این زمینه دارد، نسبت به ایجاد فرصت‌های وسیعی برای جوانان، تمکین و بازیابی جایگاه زنان ، تاکید بر هویت ملی و همچنین سازندگی. این چهار عنصر مهم است که مدنظر جریان حکمت است که برنامه عملیاتی خودش را ا در میتینگ‌هاب انتخاباتی و فعالیت‌های انتخاباتی عرضه خواهد کرد.
کنفرانس بازسازی عراق در کویت برگزار شد. در مورد این کنفرانس صحبت کنید. به ابتکار چه کسی برگزار شد؟ کشورهایی مانند عربستان به دنبال نقشی جدید در عراق هستند؟
باید توجه داشت که در مرحله پساداعش، یکی از مهمترین شاخصه‌های پیشرفت جامعه عراق و ایجاد ثبات، امنیت و استقلال در این جامعه، ایجاد خدمات و سازندگی عراق است. با توجه به اینکه شاهد تخریب گسترده مناطق، شهرها و روستاها بسیاری بودیم، عراق نیاز به بازسازی و بازسازماندهی دارد. بعد از سال 1990 که جنگ کویت انجام گرفت تا به امروز، شاهد تخریب زیربناها و زیرساخت‌های عمده و زیربناهای کلیدی عراق بودیم؛ لذا نیاز مبرم و فوری وجود دارد که شاهد فرایند بازسازی عمده در عراق باشیم.
عراق از کشورهای نفت‌خیز جهان است، امروز در حدود پنج میلیون بشکه نفت تولید داریم. بیش از سه و نیم میلیون بشکه از آن تقریبا صادر می‌شود و بقیه استفاده‌های خاص خودشان را دارند و با این وصف باز این بودجه کفاف بازسازی عمده عراق را نمی‌کند. برآوردی که وزارت برنامه‌ریزی عراق داشت، 2/88 میلیارد دلار برای بازسازی عراق لازم است و این حجم پول را خود عراقی‌ها نمی‌توانند از بودجه خودشان تامین کنند. لذا نیازمند به روند سرمایه‌گذاری وسیعی در عراق است تا این پروژه‌های مهم انجام بگیرند. غیر از اینکه با ورود این حجم از سرمایه، باید شاهد تولید کار، اشتغال و تولید داخلی باشیم. این امیدواری وجود دارد که همچنین شاهد کنترل تورم و توسعه اقتصادی نیز در عراق باشیم. بیکاری امروز در عراق یکی از معضل‌های مهم دولت است. با اینکه دولت همیشه سعی کرده که در چارچوب دولت و ساخت خودش این مشکل را حل کند که البته راه درستی هم نیست و نیازمند به ایجاد راهکارهای آلترناتیو در این زمینه است مثلا اینکه باید بخش خصوصی بیشتر فعال شود. ما در حدود پنج میلیون حقوق‌بگیر در عراق داریم؛ بیش از 70 درصد از کل بودجه عراق فقط به حقوق و پرداخت‌های ماهیانه‌ای اختصاص دارد که باید به این پنج میلیون نفر داده شود، ولی علی‌رغم این ما باز شاهد هجوم افراد بیکار یا دانشجویانی هستیم که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده، وارد بازار کار شده و نیاز دارند که حتما مورد توجه قرار بگیرند. لذا با این وضع هیچ راهی نیست جز اینکه ما بتوانیم حجم گسترده سرمایه‌گذاری را ایجاد کنیم.
به نظرتان درک بازیگران مختلف جهانی از خطر داعش می تواند باعث شود عراق حمایت خوبی را در این زمینه داشته باشد و بازسازی آن تسهیل شود؟
بله، غیر از اینکه مبارزه عراق با داعش محدود به عراق نبود، داعش یک تهدید جهانی بود و خطر آن شامل همه کشورهای جهان می‌شود؛ حتی بر اساس اطلاعات سازمان‌های ما در عراق، داعش تلاش گسترده‌ای را انجام می‌دهد که به شرق آسیا و به‌ویژه غرب آفریقا منتقل شود و در آن‌جا در حال تأسیس پایگاه هستند. لذا ما عملا شاهد خواهیم بود که تقریبا همه قاره‌های جهان درگیر خطر داعش خواهند بود. به هر ترتیب عراق تلاش بسیاری نمود که داعش را در خود عراق سرکوب کند با توجه به مرکزیت حضور داعش و البغدادی در عراق و همچنین شورای رهبری یا همان خط اول، دوم و سوم داعش که بیشتر عراقی بودند، ملت عراق تاوان سنگینی را در این زمینه پرداخت کرد. لذا بسیار طبیعی است که توقع ملت عراق این است که جهان در کنار ملت عراق در این دوره پساداعش بایستد و به او در این زمینه کمک کند.
نقش کشورها را در بازسازی عراق چطور می‌بینید ؟ ایران حضور پررنگی در مبارزه با داعش در عراق داشت و در حال حاضر هم در موضوع بازسازی عراق می‌خواهد نقش داشته باشد و آقای ظریف هم در این کنفرانس شرکت کرد. نقش دو کشور ایران و عربستان در این بازسازی چگونه است؟
همواره سیاست دولت آقای عبادی این بوده که بهترین روابط را با سایر همسایه‌های عراق ایجاد کند. قطعا عراق یا امنیت عراق، ثبات، منافع ملی، امنیت ملی، توسعه اقتصادی؛ حتی پروسه همزیستی مصالحت‌آمیز یا آشتی ملی در عراق، نیازمند به حمایت همه کشورهای دولت و برادر و همسایه عراق است. لذا در این زمینه توقعی هم که هست، بستر، فضا و زمینه‌ای در عراق ایجاد شود که مجال حضور همه کشورهای دوست یا برادر و همسایه در این زمینه باشد، همچنان که عراق نیازمند به تکنولوژی کشورهای پیشرفته است، با توجه به اینکه در طول سالیان گذشته، چه در سرنگونی صدام و رژیم بعثی از سال 1990 و تاکنون ما شاهد یک جهش مهم در اقتصاد عراق نبودیم. کمبودهای مهمی در این زمینه وجودد اشت.
یکی از آنها کمبود برق بود، این مزید بر علت بود، چون صنایع سنگین نیازمند به برق هستند؛ تا برق نباشد، صنایع سنگین به‌صرفه نیست. در حال حاضر جهش مهمی را در تولید برق عراق تا سقف 16 هزار مگاوات داشتیم، می توانیم افزایش چشمگیری را در این زمینه شاهد باشیم. لذا نیاز است که تمامی کشورها به‌ویژه کشورهایی که ما با آنها ارتباط دوستانه و صمیمی و تاریخی و ریشه‌ای داریم، حضور داشته باشند، قطعا همکاری‌های اقتصادی، توسعه اقتصادی می‌تواند نقش موثر و بسزایی را در ایجاد، بهبود و یا نهادمندکردن و حل ریشه‌ای روابط بین کشورها داشته باشد. لذا ما کاملا استقبال می‌کنیم و سعی کردیم که زمینه‌ها را؛ حالا چه زمینه‌های حقوقی، قضایی و چه اجتماعی و معنوی را ایجاد کنیم که سرمایه‌گذاران بتوانند راحت‌تر و با اطمینان و با طمأنینه خاطر بیشتری بیایند و شرکت داشته باشند.
دربارۀ ترمیم روابط اربیل - بغداد یک مقدار توضیح دهید. آیا انتخابات پیش رو می‌تواند زمینه‌ای شود که روابط اربیل - بغداد ترمیم پیدا کند، فضای تنش گذشته کاهش پیدا کند و یک روند دولت - ملت‌سازی در عراق بین قوم‌های مختلف قوت بگیرد و این انتخابات یک نقطه عطف برای عراق باشد؟
بدون تردید ملت کرد و مردم عزیز کرد ما که در عراق هستند و در چارچوب سیستم فدرال که در قانون اساسی مدنظر قرار گرفته شده، دارای حقوق و آزادی‌های خودشان هستند و همواره هم تلاش شده که این حقوق به‌طور کامل در اختیار این دوستان قرار گیرد و این منتی هم بر کسی نیست، این‌ها جزئی از ملت ما هستند و ما و دیگران هم همواره تلاش کردیم که هیچگونه خدای ناکرده تبعیض، تفرقه یا تمیزی بین هیچ یک از طبقات و شهروندان دولت عراق انجام نگیرد. همه ما به هر ترتیب عراقی هستیم و حق شهروندی در این زمینه، اساس کار و مبنای عمل ما است و این پایه را اگر ما بتوانیم درست بنا کنیم، البته به شرط اینکه همه طرف‌ها هم این معنا را مدنظر قرار دهند، قانون اساسی محور فعالیت‌های ما خواهد بود. فصل‌الخطاب ما قانون اساسی باید باشد.
حالا اگر هم دیدگاهی، اجتهادی، قرائتی، برداشتی هم باشد، باید در چارچوب قانون اساسی باشد. مرجعیت دینی هم در این زمینه تاکیدات خودش را داشته‌اند و تاکید فرمودند که باید قانون اساسی نصاً و روحاً به اصطلاح باید حتما انجام بگیرد و مدنظر قرار بگیرد. بعد از اینکه موضوع همه‌پرسی استقلال که موضع تمامی گروه‌های سیاسی عراق نسبت به آن واضح و روشن است، یک نوع اختلافی در مورد اجرای قانون اساسی بین دولت مرکزی و دولت اقلیم کردستان انجام گرفت. پنج یا شش کمیته در این زمینه تشکیل شد و بحث‌های تفصیلی نسبت به این موضوع انجام گرفت و قانون اساسی به‌عنوان محور فعالیت‌ها مدنظر قرار گرفته شد؛ در زمینه مرزها، فرودگاه‌ها، نفت و چگونگی کارکرد، پالایشگاه‌هایی که در منطقه وجود دارد و چگونگی کار آن؛ حقوق کارمندان کرد و مسائل اینچنینی و خیلی از مسائل دیگر و یا حتی قراردادهای نفتی، بحث و تبادل نظر شد و توافقات اولیه‌ای از سوی هر دو طرف اعلام شد و منتظر هستیم که این روند در راستای خودش انجام بگیرد و شاهد اجرای این توافقات بین دولت مرکزی و دولت اقلیم کردستان باشیم.
سفر نیچروان بارزانی به ایران چطور در بین گروه‌های عراقی ارزیابی شد؟ رویکرد سازنده ای نسبت به این سفر وجود داشت؟
ارتباط جمهوری اسلامی ایران با ملت عراق و ازجمله برادران کردمان، یک ارتباط تاریخی است؛ ارتباط جدیدی نیست که طور دیگری تفسیر شود. بسیار طبیعی است که رهبران کرد به جمهوری اسلامی سفر کنند و این سفرها همواره بوده است؛ چه در زمان رژیم شاه و چه در زمان نظام جمهوری اسلامی؛ چه قبل از سرنگونی صدام به‌عنوان معارضه عراقی، چه بعد از سرنگونی صدام به‌عنوان اقلیم کردستان، چون الان اقلیم کردستان به‌عنوان یک واژه و یا به‌عنوان یک واقعیت سیاسی در قانون اساسی مدنظر قرار گرفته شده است. لذا این مسئله همواره بوده و امیدوار هستیم که این سفرها و سفرهای دیگر و این دیدارهایی که انجام می‌گیرد، یک ترجیعی، ترغیبی، کمکی برای تفاهمات درست بین دولت مرکزی و دولت اقلیم باشد.
در مورد انتخابات بفرمایید. آخرین آرایش سیاسی در انتخابات به چه شکلی است؟ از دیدارهای آقای سید عمار حکیم بفرمایید که در چه مسیری پیش می‌رود؟ برنامه جریان حکمت بر چه روالی پیش می‌رود و در انتخابات چه چیزهایی را دنبال می‌کند و خواهد کرد؟
انتخابات مهمی پیش رو داریم. این انتخابات، روندی برای ایجاد ثبات پایدار، امنیت پایدار، استقرار دائمی در عراق است و بعد از اخراج داعش اولین انتخاباتی است که انجام می‌گیرد. قطعا محورهای مهمی در این انتخابات مدنظر گروه‌های مختلف قرار می‌گیرد. اولا تثبیت امنیت، یک امر بسیار مهمی است که بعد از پایان نظامی داعش، نیاز به پایان امنیتی داعش داریم، چون داعش از روی زمین به زیر زمین منتقل شده و اگر با یک جنگ پارتیزانی بخواهد حملاتی را در مناطق دوردست عراق انجام بگیرد؛ این پایگاه‌ها باید کاملا از بین برود و این تفکر هم باید کاملا ریشه‌هایش خشکانده شود. پس اولین مسئله مهم ایجاد امنیت پایدار که مسئله مهمی است. دوم؛ قضیه بازسازی و بازسازماندهی اقتصادی عراق است.
بدون تردید با توجه به حجم وسیع تخریبی که در عراق بوده و هست، نیاز داریم که شاهد فرایند توسعه عراق باشیم تا ان‌شاءالله با این فعالیت‌های اقتصادی، همچنین ایجاد کار و اشتغال، تولید داخلی را شاهد باشیم که جامعه در جهت درست گرایش خودش بتواند حرکت کند.
مسئله سوم، قضیه همزیستی مسالمت‌آمیز اجتماعی است که الحمدلله تاکنون گام‌های مهمی در این زمینه برداشته شده؛ تلاش می‌کنیم که با مطرح‌کردن و همچنین تمرکز بر روی عنوان‌های ملی و نه طایفه‌ای، قومی، نژادی یا مسائل دیگر بتوانیم جامعه عراق را پیش از گذشته به همدیگر وصل کنیم و در این زمینه مستحکم‌تر کنیم.
موضوع بعدی، بهبود روابط عراق با سایر کشورهاست؛ عراق جزئی از امنیت و پیکره منطقه و جهان است. امنیت عراق، امنیت جهان است، تاثیرگذاری‌ای که امنیت عراق بر امنیت جهان دارد، حاکی از جایگاه ویژه ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک و موقعیت سوق‌الجیشی‌ای است که این کشور در جهان و منطقه دارد. همچنین نفت عراق از نکات بارز این کشور است؛ تولید نفت عراق به پنج میلیون بشکه در روز رسیده و امروز عراق دومین تولیدکننده نفت اوپک، بلکه حتی صادرکننده در اوپک است. این بازار مهمی است که عراق توانسته آن را ایجاد کند و حضور داشته باشد. به هر ترتیب موقعیت عراق، موقعیت مهم و راهبردی است؛ باید از این موقعیت استفاده کند. از تنش‌ها، چالش‌ها و درگیری‌هایی که ما امروز در منطقه داریم؛ همیشه عراق تلاش کرده که پلی باشد برای ایجاد این ارتباطات و سیاست‌های راهبردی همواره در این زمینه بوده است؛ چه نسبت به خودش با دیگران و چه نسبت به همسایه‌ها که بتواند عامل موثر و عنصر مشترکی در این زمینه باشد که این مشکلات را ما بتوانیم حل کنیم. برنامه‌هایی که ما برای دولت‌سازی در پیش رو داریم بسیار مهم است.
اما دربارۀ انتخابات باید دید هر یک از این لیست‌های انتخاباتی و یا ائتلاف‌ها، چه برنامه‌ای برای سازندگی و ساخت دولت در عراق دارند. مشکلات اداری، فرهنگی، فکری، علمی در سطح دانشگاه‌ها و مراکز علمی وجود دارد و بررسی‌های بسیاری را در عراق می طلبد. از طرف دیگر آسیب‌های اجتماعی که بیشتر نمود آن را در مرحله پساداعش داشته ایم باید ترمیم گردد. خانواده های بسیاری شهید، زخمی و مجروح داده اند و یا افرادی که آواره شدند، چگونگی بازگشت آنها، تاثیرات حضور داعش بر این مناطق؛ بسیار دقیق باید مورد سازماندهی قرار گیرد و موضوعات موثری است و باید تلاش کنیم که زمینه و بستری برای بازگشت داعش یا با هر اسم دیگری وجود نداشته باشد. جامعه عراق جامعه‌ای است که با هویت ملی واحد و قوی می تواند رو به جلو حرکت کند و موثر باشد؛ چه در سطح داخلی و یا چه در سطح خارجی.
آیا ائتلافی میان سید عمار حکیم و حزب حیدر العبادی صورت گرفت؟
تصمیم این بود که ما با پنج لیست وارد انتخابات شویم. لیست دولت قانون به ریاست جناب آقای مالکی، لیست ائتلاف نصر یا همان پیروزی به ریاست آقای عبادی، لیست ائتلاف فتح به ریاست آقای عامری و لیست حکمت ملی یا همان ائتلاف حکمت ملی به ریاست آقای حکیم و لیست ائتلاف سایرون به ریاست آقای سید مقتدی صدر و یا طیف صدر. البته هر کدام از این‌ها هم‌پیمانان خود را دارند که این پنج ائتلاف مهم در داخل ائتلاف ملی انجام گیرند. این در وهله اول بود.
در وهله دوم، ائتلاف نصر تلاش کرد که با ائتلافات دیگر بتواند به یک جمع‌بندی و یک ائتلاف واحدی برسد. لذا از همه ائتلاف‌های چهارگانه دعوت شد که حضور داشته باشند. برخی مصلحت را در این دیدند که خودشان به‌طور جداگانه در این ائتلافات وارد شوند. ائتلاف فتح و ائتلاف حکمت پذیرفت که در این ائتلاف فراگیر و فراشمول حضور داشته باشد. اما پس از بررسی‌های فنی انتخاباتی و البته بعضا هم سیاسی، به این نتیجه رسیدند که اگر هر کدام در ائتلاف خاص خودشان باشند و بعد از انتخابات، بعد از وزن‌کشی، بعد از اینکه هر کس از این ائتلافات، جایگاه مردمی و پایگاه خودش را بتواند بسنجد، بعد از آن می‌آیند و برای تشکیل دولت با همدیگر ائتلاف کنند، در واقع بهتر می تواند باشد.
تلاشی که ما می‌کنیم، در چند محور است. اولا اینکه برنامه‌ها مدنظر قرار بگیرد، یعنی هر ائتلاف مسائل خود را با مردم در میان بگذراند؛ البته عیبی هم ندارد که برخی از موضوعات مشترک باشد، ولی به هر ترتیب مبنا، مبنای برنامه باشد، نه شعار. برنامه واقعی و کارکردی و عملی که با توجه به شرایط عراق قابلیت اجرا داشته باشد. دوم اینکه بر اثبات خود تا نفی دیگران تأکید شود. لذا در این زمینه، یعنی رقابت خدای ناکرده به این مرحله کشیده نشود که همدیگر را زخمی کنند و بر علیه همدیگر حرف بزنند. بیایند برنامه‌های خودشان را بگویند، توضیح دهند؛ خود مردم هم می‌شنوند و می‌توانند نظر و رأی دهند.
در این زمینه پیشنهاد شد که یک میثاق اخلاقی بین همه گروه‌ها امضاء شود، شخص آقای حکیم در این زمینه سردمدار و پیش‌قدم بود که این کار را بتواند انجام دهد، چون به هر ترتیب بعد از انتخابات باید با همدیگر بنشینیم رودرروی هم و بتوانیم دولت آینده عراق را تشکیل دهیم و به آن شکل دهیم. سوم اینکه این بحث‌های طایفه‌ای و قومی و نژادی را هر چقدر بتوانیم کم کنیم؛ تاکید بر هویت ملی عراق انجام شود تا دشمنان این ملت، این فرصت را پیدا نکنند که با استفاده از تاکیدات قومی و طایفه‌ای و نژادی و... بیایند و ایجاد اختلاف و فتنه در داخل عراق کنند و مجددا ما را به وضعیت سابق برگردانند. این سه عنصر مهمی است که ما می‌توانیم با تاکید بر این‌ها پیش ببریم.
جریان حکمت به شکل خاص چه روندی را پیش می برد؟ برنامه های مدونی در این زمینه دارد؟
جریان حکمت یک برنامه کاملی نسبت به اداره دولت عراق و همچنین توسعه و سازندگی آن دارد و شعارهایی هم که در این زمینه یا مبنای کاری که در این زمینه دارد، نسبت به ایجاد فرصت‌های وسیعی برای جوانان، تمکین و بازیابی جایگاه زنان ، تاکید بر هویت ملی و همچنین سازندگی. این چهار عنصر مهم است که مدنظر جریان حکمت است که برنامه عملیاتی خودش را ا در میتینگ‌هاب انتخاباتی و فعالیت‌های انتخاباتی عرضه خواهد کرد.
خبرهای مرتبط
نظر شما