انگیزه های اقتصادی داعش

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی پیرامون انگیزه های اقتصادی داعش نوشت:

نباید سازمان دهندگان و رهبران داعش را افرادی خنگ و عقب مانده تصور نمود، بلکه بخشی قابل توجه از آنها افرادی دارای توانایی سازماندهی هستند که جهت کسب منافع و موقعیت مادی و اجتماعی به این فعالیت روی آورده اند تا از محیط مناسب چنین فعالیتی و نبود محیط مناسب فعالیت اقتصادی برای آنها کمال بهره برداری را کرده باشند. تشکیلات طالبان پاکستان و افغانستان نیز در راستای نفع مادی موجود در تولید و فروش مواد مخدر در اصل یک نظام انگیزشی نیرومند برای سازمان دهندگان اصلی آن ورای خود دارد. 

توضیح دیگر اقتصادی راجع به انگیزه بخشی از جمعیت است که به داعش پیوسته اند، از آن حمایت کرده اند یا حداقل مخالف قدرت گرفتن آنها نیستند. در کشوری مانند عراق که دموکراسی نوپای آن متکی به فعالیت احزابی است که بیشتر ماهیت طایفه ای و مذهبی دارد، به طور طبیعی قدرت همراه با ثروت عظیم نفت بخشی از جامعه عراق را بسیار بهره مند ساخته است و بخشی از آن، از این درآمد رو به تزاید نفت، کم بهره شده است. طبیعی است که بخشی از اعراب سنی که به طور سنتی سهم قابل توجهی در قدرت داشته اند و به ویژه بازماندگان حزب بعث که قدرت و منافع اقتصادی خود را از دست داده اند، امکان این را فراهم آورده اند که رهبران داعش از انگیزه آنها برای راه انداختن جنگ به ظاهر مذهبی بهره مند شوند. بدون وجود این انگیزه اقتصادی امکان چنین پیشروی سریعی فراهم نمی شد. اگر در عراق اقتصاد آزاد و غیر دولتی وجود داشت بدون تردید بسیاری از این سازمان دهندگان داعش و کسانی که به آن پیوسته اند را درگیر فعالیت اقتصادی با کسب سود می کرد و مانع شکل گیری و قدرت گرفتن چنین گروه تروریستی می شد. 

توضیح اقتصادی دیگری که برای قدرت گرفتن گروه داعش به طور خاص و گروه های افراطی مذهبی در حالت عام مطرح است آن است که تعداد زیادی از جنگجویان داعش ظاهرا از کشورهای دیگر و به ویژه کشورهای فقیر اسلامی به آنها پیوسته اند. ضمن اینکه توضیح دیگری در راستای نظریه های کلوب در اقتصاد وجود دارد که چرا چنین افرادی به یک گروه جنگجوی دینی می پیوندند، اما دلیل اصلی پیوستن آنها هم اقتصاد است، گرچه قاعده کلی در مورد رفتار انسان همیشه احتیاج به احتیاط دارد، اما واقعیت دردناک آن است که غالب افرادی که به گروه های شبیه داعش و طالبان پیوسته اند از کشورهای فقیر اسلامی بوده اند یا در کشور خود از نظر اقتصادی ناموفق بوده اند و پیوستن آنها به داعش آنها را از بن بست فقر مادی می رهاند. به عهده گرفتن مسوولیت زندگی و کار و تلاش برای خانواده کار دشواری است و بسیاری از این جنگجویان خود را از این مسوولیت رهانیده اند و در عین حال به منافع مادی نیز دست یافته اند. این موضوع حتی در مورد جنگجویانی که از کشورهای اروپایی به داعش پیوسته اند نیز صادق است.