ربات یا انسان؛ آینده سهم کدام است؟

«آیا ربات در آینده جای انسان را خواهد گرفت؟ آیا بسیاری از شغل‌ها در آینده به علت حضور ربات‌ها از بین خواهند رفت؟ اگر این‌ طور باشد، آینده تحصیلات عالیه به کدام سمت خواهد رفت؟ چگونه می‌توان بشر را برای شغل‌های آینده تربیت کرد؛ شغل‌هایی که با حضور ربات‌ها از بین نروند؟»

به گزارش صدای ایران،رضا سعیدی فیروزآبادی، جراح پیوند عضو هیات‌‌ علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در یادداشتی برای روزنامه شرق نوشت: «در دهه‌های اخیر بشر با شبیه‌سازی ساختار مغز انسان موفق به تولید ربات‌هایی شده است که قادر به انجام برخی کارهای انسان هستند. این ربات‌ها مانند انسان می‌توانند راه بروند، در کارخانه کار کرده و حتی رانندگی کنند. ربات‌های پیشرفته‌تر امروزی حتی قادر به تحلیل عکس‌های پزشکی و داده‌های تحقیقاتی هستند. بنابراین اکنون ممکن است این سؤال پیش آید که آیا ربات در آینده جای انسان را خواهد گرفت؟ آیا بسیاری از شغل‌ها در آینده به علت حضور ربات‌ها از بین خواهند رفت؟ اگر این‌طور باشد، آینده تحصیلات عالیه به کدام سمت خواهد رفت؟ چگونه می‌توان بشر را برای شغل‌های آینده تربیت کرد؛ شغل‌هایی که با حضور ربات‌ها از بین نروند؟

بیش از صد سال پیش با انقلاب صنعتی بسیاری از شغل‌ها در مزارع از بین رفت و کارگران را روانه کارخانه‌ها کرد. با انقلاب در هوش‌ مصنوعی و فناوری ربات‌ها، باز این اتفاق خواهد افتاد و بسیاری از مشاغل کنونی را ربات‌ها انجام خواهند داد. بسیاری از کارهایی که نیاز به «تکرار» دارند در آینده به وسیله ربات‌ها انجام خواهند شد. برای  مثال در بسیاری از کارخانجات ماشین‌سازی ربات‌ها جای انسان را گرفته‌اند یا ربات‌ها قادرند میلیون‌ها محاسبه پیچیده ریاضی را در کسری از ثانیه  انجام دهند.

واقعیت این است که هر روز ربات‌های هوشمندتری ساخته می‌شوند. مطالعات متعدد پیش‌بینی کرده‌اند که بیش از نیمی از شغل‌های فعلی بشر در ٢٠ سال آینده، دیگر وجود نخواهند داشت. البته این پیش‌بینی، خود نویددهنده ایجاد شغل‌های جدید دیگر در آینده است. سیستم‌های آموزشی ما باید نسل جدید را برای این پدیده آماده کنند. باید به این نکته توجه داشت که با وجود این که ربات‌ها به‌ تدریج بهتر و باهوش‌تر می‌شوند ولی انسان، ویژگی‌هایی دارد که ربات هیچ‌گاه به آن نخواهد رسید. باید در آموزش نسل جدید، به‌ ویژه در تحصیلات عالیه بر این ویژگی‌ها تکیه کرد. یکی از این ویژگی‌ها «ابتکار» و «خلاقیت» است. ابتکار و خلاقیت موتور محرکه پیشرفت بشر است. باید آموزش طوری طراحی شود که این ویژگی را پرورش دهد. ربات یک ماشین برنامه‌ریزی‌ شده است که از هرگونه ابتکار و خلاقیت تهی است. بنابراین بشر با داشتن این امتیاز همیشه از ربات‌ها جلوتر است. از دیگر ویژگی‌های بشر می‌توان به روابط و تعامل انسانی اشاره کرد. بسیاری از مشاغل نیاز به این دو خصوصیت دارند که ربات‌ها فاقد آن هستند. تعالی و پیشرفت در روابط انسان چیزی نیست که یک‌شبه در انسان ایجاد شده باشد و نیاز به تمرین و ممارست دارد. سیستم آموزشی آینده‌نگر می‌تواند بذر این ویژگی را در نسل جوان نهادینه کند. مشاغلی که به دو ویژگی «ابتکار» و «روابط انسانی» نیاز داشته باشند، هرگز با ربات‌ها جایگزین نخواهند شد. این فرصتی است برای نسل جدید در انتخاب رشته و شغل آینده. برعکس، مشاغلی که نیاز به «تکرار» دارند، قطعا در آینده به‌ تدریج از بین خواهند رفت زیرا ربات‌ها بهتر از انسان قادر به انجام آنها هستند.

مسئله دیگر این است که با پیشرفت در فناوری، دانش و مشاغل نیز از شکل سنتی و ثابت درآمده و به صورت سیال خواهند بود. بنابراین لازم است که انسان خود را برای آموزش مادام‌العمر آماده کند. آن چه بشر در مدرسه یا دانشگاه می‌آموزد طی سال‌ها و دهه‌های آینده قطعا تغییر می‌کند. بنابراین بشر باید یاد بگیرد که همیشه آموزنده باشد. با پایان دوره تحصیلات کلاسیک در مدرسه یا دانشگاه، آموزش پایان نمی‌پذیرد. این خصوصیت علم و فناوری است که همیشه در حال تغییر است. بنابراین نسل جدید باید خود را برای آن آماده کند و این امر میسر نیست مگر با ایجاد روحیه آموزش مادام‌العمر در افراد. سیستم‌های آموزشی باید این خصیصه را نیز در نسل جدید نهادینه کنند.

جمعیت کره زمین روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. پیشرفت در فناوری بیش‌ از پیش مردم را به هم مرتبط کرده است. این امر خود رقابت شدیدتری را بین انسان‌ها و کشورها ایجاد خواهد کرد. با پیشرفت در فناوری، به‌ ویژه در زمینه کامپیوترها، هوش مصنوعی در ربات‌های جهان به سمت آینده متفاوتی سیر خواهد کرد؛ آینده‌ای که نقش فناوری در آن بیشتر و بیشتر خواهد شد. بسیاری از مشاغل و حرفه‌ها از بین خواهند رفت یا اهمیت خود را از دست خواهند داد. البته این خود، فرصت‌های جدیدی ایجاد خواهد کرد؛ فرصت‌های شغلی به‌ ویژه در زمینه‌هایی که نیاز به «خلاقیت» و «روابط انسانی» دارند که از عهده ربات‌ها ساخته نیست. سیستم آموزشی ما باید در این زمینه برنامه‌ریزی کند. با ورود ربات‌های پیشرفته و نسل جدید قطعا فضای کاری برای بشر تغییر خواهد کرد. این پدیده‌ای است که هم‌اکنون نیز در بسیاری از مشاغل قابل رؤیت است. بسیاری از مشاغل فعلی در آینده از بین ‌خواهند رفت؛ همان‌گونه که بسیاری از مشاغل قرن گذشته اکنون دیگر وجود ندارند. از اکنون باید نسل جدید را برای این تغییرات آماده کرد که فردا دیر است.»