روزگار فرهنگ در دولت اعتدال
یادداشت علی جنتی در یکسالگی دولت
صدای ایران- علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی یادداشتی به مناسبت یکسالگی دولت روحانی نوشت:
آن روزها که هنوز به عمارت بهارستان نیامده بودم، گمان می‌کردم نخستین وظیفه آتی من، عرضه تصویر جذاب و وفادارانه‌ای از ساحت فرهنگ این سرزمین است. امروز که از دوران مسئولیتم یک سال سپری شده، آن گمان نخست در من راسخ‌تر از پیش است.
آنگاه که تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری مبنی بر تقویت فرهنگ ایرانی - اسلامی و استحکام درونی نظام را می‌شنیدم، اشتیاقم دوچندان می‌شد که تدبیری کنم تا ملاط آن استحکام درونی، از جنس فرهنگ باشد.
از روزی که سکان مدیریت اجرایی کشور رسماً به دست کابینه اعتدال افتاد، یک سال می‌گذرد اما از روزی که دکتر حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری منتخب ملت، مرا به دفتر خود فرا خواند و مدیریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به من پیشنهاد داد، نزدیک به 14ماه می‌گذرد.
هم در آن دو ماه که فقط نامزد این سمت بودم و هم در این دوره که رسماً ردای خدمتگزاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به تن کرده‌ام، همواره با این پرسش بنیادین دست و پنجه نرم کرده‌ام که چگونه می‌توان فرهنگ پرمایه ملت متمدن ایران را که درونمایه همه فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است رونق دوباره بخشید و چگونه می‌توان شکوه فرهنگ ایرانی- اسلامی را در چشم جهانیان به رخ کشید و چگونه می‌توان مهر این فرهنگ کهن و ریشه‌دار را در دل جوانان بالنده این کشور تعمیق بخشید.
آن روزها که هنوز به عمارت بهارستان نیامده بودم، گمان می‌کردم نخستین وظیفه آتی من، عرضه تصویر جذاب و وفادارانه‌ای از ساحت فرهنگ این سرزمین است.
امروز که از دوران مسئولیتم یک سال سپری شده، آن گمان نخست در من راسخ‌تر از پیش است. آنگاه که تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری مبنی بر تقویت فرهنگ ایرانی - اسلامی و استحکام درونی نظام را می‌شنیدم، اشتیاقم دوچندان می‌شد که تدبیری کنم تا ملاط آن استحکام درونی، از جنس فرهنگ باشد. سخنان عالمانه و اعلام مواضع شفاف رئیس جمهوری فرهیخته و دانشمند جناب آقای دکتر حسن روحانی، کافی بود تا این ذهنیت را در من به یک باور استوار برساند که مسئولان ارشد نظام، «فرهنگ» را مغز و مضمون هویت ایرانی- اسلامی ملت ما می‌دانند.
توجه به این نکات، از سویی شوق را در من شعله‌ور می‌ساخت و از سوی دیگر دشواری کار را مجسم می‌کرد.
اما عهد من با دکتر روحانی آن بود که از تراکم کار و انبوهی مشکلات یا نامهربانی‌ها و گزافه‌گویی لاف‌زنان و دروغ‌پردازان و خرده‌گیری‌های دوستان هرگز ملول و درمانده نشوم و روی خط نورانی ارزش‌های اصیل دینی و ملی، از مدار اعتدال در عرصه فرهنگ خارج نشوم. اکنون که به ارزیابی شتابزده کارنامه یک‌ساله‌ام نظر می‌کنم، یا از اهل فضل و فرهنگ، ضعف و قوت فعالیت‌های ارشاد را جویا می‌شوم، آنچه درمی‌یابم، آمیزه‌ای از توفیق و ناکامی است، توفیق از اینکه:
الف) نگاه «ارشاد» هیچ گاه از محکمات و مسلمات ارزش‌های دینی، دستورات بیّن قرآنی و روایی، وصایای تابناک امام راحل و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب منحرف نشده است.
ب) در عزم مدیران و همکاران من برای ترسیم چهره‌ای رحمانی، انسانی، عقلانی و جذاب از فرهنگ شکوهمند ایران اسلامی، کمترین خلل و سستی وارد نشده است.
ج) در حد توان و طاقت و امکانات مادی و سرمایه انسانی این وزارتخانه، همگان تلاش کرده‌ایم تا نشاط و پویایی به ساحت فرهنگ بازگردد. رونق نسبی به بازار نشر بازگشته است. خانه سینما گشوده شده وقفل از دروازه سینما برداشته شده است، اهل موسیقی، شور آسمانی خود را بازیافته‌اند و نقاش، نگارگر، نویسنده، خوشنویس، شاعر و ترانه‌سرا و همه کسانی که روزگارشان با فرهنگ و هنر آمیخته است، نه به کمال، لااقل به درجاتی قابل قبول، به آینده خود امیدوار شده‌اند.
د) قاعده‌های خودساخته و تحکمی که خانواده یکدست و یکپارچه اهل هنر و اصحاب فرهنگ را از یکدیگر جدا می‌ساخت و میان آنها خط می‌کشید، نقض و ابطال شد و در این ماجرا سکه شجاعت را باید به نام دکتر روحانی رئیس جمهوری ضرب نمود که تقسیم هنرمندان را با صدای بلند باطل اعلام کرد.
ﻫ) فرهنگ به عنوان سفیر ماندگاری برای ایران بزرگ بدل شد و تولیدات هنری و فرهنگی کشور، در مسیر دیپلماسی فرهنگی عمل کردند و با حضور در محافل و جشنواره‌ها و نشست‌های بین‌المللی به عنوان بازوی توانایی در عرصه دیپلماسی عمومی ظاهر شدند.
و) چرخه زنگار گرفته نشر روان شد؛ صف طویل ناشران که پشت اتاق مدیران ردیف شده بود، جمع شد و اکنون دیگر اثری از آن نیست؛ تکلیف کتاب‌های در محاق مانده و بلاتکلیف تا حد زیادی روشن شد؛ جانی به جامعه مطبوعات کشور تزریق شد و رونق به عناوین مجلات بازگشت.
ز) به سهم خود و در قواره یک وزارتخانه، فرهنگ قرآنی چه در مدارس و چه در نمایشگاه‌ها و چه در بازار نشر شکوفا شد و به ثمر رسید. نمایشگاه قرآن در ماه رمضان گذشته خود بهترین گواه این مدعا است.
اما در کار و بار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مانند هر سازمان و نهاد دیگری فقط توفیق و کامیابی نیست. در کنار آنچه توفیق و کامیابی نامیده شد، مواردی هم به چشم می‌آید که از جنس ناکامی‌هاست:
الف) با وجود آنکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تنها یکی از نهادهای متولی فرهنگ است و تمامی امور فرهنگی کشور طبعاً در اختیارش نیست، اما بسیاری خوش دارند این گونه وانمود کنند که اگر کژی و کاستی در فرهنگ وجود دارد، به سوء مدیریت یا سوء نیت مدیران ارشاد برمی‌گردد. ارشاد البته ضعف‌های احتمالی خود را می‌پذیرد اما برخی از منتقدان نمی‌خواهند بپذیرند که سهم وزارتخانه در عرصه فرهنگ، در مقایسه با خیل عظیم دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی سهمی ناچیز است. این نقیصه را من به پای ضعف اطلاع‌رسانی در خانواده فرهنگ وارشاد اسلامی می‌نویسم.
ب) گرچه شخصاً سالیان متمادی در کشورهای عربی منطقه حضور داشته‌ام و از زیر و بم مناسبات فرهنگی در این کشورها تا حد زیادی آگاهم، اما به دلایل عدیده نتوانستیم در یک سال گذشته، خیمه فرهنگ ایران اسلامی را در کشورهای عربی واسلامی آن‌گونه که شایسته است تقویت کنیم.
ظرفیت‌های فراوانی در فرهنگ ایران وجود دارد که می‌تواند در تناسب با پیوندهای قومی و دینی کشورهای عربی و اسلامی، همکاری‌های دوجانبه و چند جانبه را تقویت کند. رویکرد ما در سال آتی مسئولیت، حرکت به این سمت است.
ج) اگرچه مدیران ارشد این وزارت از مقبولیت تخصصی میان خبرگان حوزه خود برخوردارند اما به حکم آنکه هنوز در نهادهای موازی فرهنگ، جریان‌هایی حضور دارند که همگرایی همه اهل فرهنگ را برنمی‌تابند، تلاش می‌کنند مدیران میانی ارشاد را در تحقق برنامه‌های مصوب، دچار فرسودگی و شکست کنند. ساماندهی و انسجام مدیریتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله عرصه‌هایی است که در دستور کار قرا دارد. به فهرست توفیقات و ناکامی‌ها چه بسا بیش از اینها می‌توان افزود.
اما لازم می‌دانم در این مجال به همه کسانی که با نگاه بدخواهانه به جریان‌سازی‌های نخ نما و دروغ پردازی وتحریف سخنان این و آن تلاش می‌کنند تا چهره خادمان فرهنگ و هنر اصیل را مخدوش جلوه دهند بگویم که ما بر عهد دیرینه خود مبنی بر پایبندی به ارزش‌های اصیل اسلامی وفادار بوده و رهنمودهای حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب در حوزه فرهنگ همواره چراغ راه و مشعل فروزان ما در این مسیر پر خطر و طولانی خواهد بود و این‌گونه اقدامات بیمارگونه تأثیری در اراده فرزندان اصیل انقلاب نخواهد گذاشت و در این زمینه از خداوند قادر متعال برای پیشبرد آرمان‌های مقدس جمهوری اسلامی استعانت می‌جوییم.
*دکتر علی جنتی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
منبع: ویژنامه ایران
آن روزها که هنوز به عمارت بهارستان نیامده بودم، گمان می‌کردم نخستین وظیفه آتی من، عرضه تصویر جذاب و وفادارانه‌ای از ساحت فرهنگ این سرزمین است. امروز که از دوران مسئولیتم یک سال سپری شده، آن گمان نخست در من راسخ‌تر از پیش است.
آنگاه که تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری مبنی بر تقویت فرهنگ ایرانی - اسلامی و استحکام درونی نظام را می‌شنیدم، اشتیاقم دوچندان می‌شد که تدبیری کنم تا ملاط آن استحکام درونی، از جنس فرهنگ باشد.
از روزی که سکان مدیریت اجرایی کشور رسماً به دست کابینه اعتدال افتاد، یک سال می‌گذرد اما از روزی که دکتر حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری منتخب ملت، مرا به دفتر خود فرا خواند و مدیریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به من پیشنهاد داد، نزدیک به 14ماه می‌گذرد.
هم در آن دو ماه که فقط نامزد این سمت بودم و هم در این دوره که رسماً ردای خدمتگزاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به تن کرده‌ام، همواره با این پرسش بنیادین دست و پنجه نرم کرده‌ام که چگونه می‌توان فرهنگ پرمایه ملت متمدن ایران را که درونمایه همه فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است رونق دوباره بخشید و چگونه می‌توان شکوه فرهنگ ایرانی- اسلامی را در چشم جهانیان به رخ کشید و چگونه می‌توان مهر این فرهنگ کهن و ریشه‌دار را در دل جوانان بالنده این کشور تعمیق بخشید.
آن روزها که هنوز به عمارت بهارستان نیامده بودم، گمان می‌کردم نخستین وظیفه آتی من، عرضه تصویر جذاب و وفادارانه‌ای از ساحت فرهنگ این سرزمین است.
امروز که از دوران مسئولیتم یک سال سپری شده، آن گمان نخست در من راسخ‌تر از پیش است. آنگاه که تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری مبنی بر تقویت فرهنگ ایرانی - اسلامی و استحکام درونی نظام را می‌شنیدم، اشتیاقم دوچندان می‌شد که تدبیری کنم تا ملاط آن استحکام درونی، از جنس فرهنگ باشد. سخنان عالمانه و اعلام مواضع شفاف رئیس جمهوری فرهیخته و دانشمند جناب آقای دکتر حسن روحانی، کافی بود تا این ذهنیت را در من به یک باور استوار برساند که مسئولان ارشد نظام، «فرهنگ» را مغز و مضمون هویت ایرانی- اسلامی ملت ما می‌دانند.
توجه به این نکات، از سویی شوق را در من شعله‌ور می‌ساخت و از سوی دیگر دشواری کار را مجسم می‌کرد.
اما عهد من با دکتر روحانی آن بود که از تراکم کار و انبوهی مشکلات یا نامهربانی‌ها و گزافه‌گویی لاف‌زنان و دروغ‌پردازان و خرده‌گیری‌های دوستان هرگز ملول و درمانده نشوم و روی خط نورانی ارزش‌های اصیل دینی و ملی، از مدار اعتدال در عرصه فرهنگ خارج نشوم. اکنون که به ارزیابی شتابزده کارنامه یک‌ساله‌ام نظر می‌کنم، یا از اهل فضل و فرهنگ، ضعف و قوت فعالیت‌های ارشاد را جویا می‌شوم، آنچه درمی‌یابم، آمیزه‌ای از توفیق و ناکامی است، توفیق از اینکه:
الف) نگاه «ارشاد» هیچ گاه از محکمات و مسلمات ارزش‌های دینی، دستورات بیّن قرآنی و روایی، وصایای تابناک امام راحل و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب منحرف نشده است.
ب) در عزم مدیران و همکاران من برای ترسیم چهره‌ای رحمانی، انسانی، عقلانی و جذاب از فرهنگ شکوهمند ایران اسلامی، کمترین خلل و سستی وارد نشده است.
ج) در حد توان و طاقت و امکانات مادی و سرمایه انسانی این وزارتخانه، همگان تلاش کرده‌ایم تا نشاط و پویایی به ساحت فرهنگ بازگردد. رونق نسبی به بازار نشر بازگشته است. خانه سینما گشوده شده وقفل از دروازه سینما برداشته شده است، اهل موسیقی، شور آسمانی خود را بازیافته‌اند و نقاش، نگارگر، نویسنده، خوشنویس، شاعر و ترانه‌سرا و همه کسانی که روزگارشان با فرهنگ و هنر آمیخته است، نه به کمال، لااقل به درجاتی قابل قبول، به آینده خود امیدوار شده‌اند.
د) قاعده‌های خودساخته و تحکمی که خانواده یکدست و یکپارچه اهل هنر و اصحاب فرهنگ را از یکدیگر جدا می‌ساخت و میان آنها خط می‌کشید، نقض و ابطال شد و در این ماجرا سکه شجاعت را باید به نام دکتر روحانی رئیس جمهوری ضرب نمود که تقسیم هنرمندان را با صدای بلند باطل اعلام کرد.
ﻫ) فرهنگ به عنوان سفیر ماندگاری برای ایران بزرگ بدل شد و تولیدات هنری و فرهنگی کشور، در مسیر دیپلماسی فرهنگی عمل کردند و با حضور در محافل و جشنواره‌ها و نشست‌های بین‌المللی به عنوان بازوی توانایی در عرصه دیپلماسی عمومی ظاهر شدند.
و) چرخه زنگار گرفته نشر روان شد؛ صف طویل ناشران که پشت اتاق مدیران ردیف شده بود، جمع شد و اکنون دیگر اثری از آن نیست؛ تکلیف کتاب‌های در محاق مانده و بلاتکلیف تا حد زیادی روشن شد؛ جانی به جامعه مطبوعات کشور تزریق شد و رونق به عناوین مجلات بازگشت.
ز) به سهم خود و در قواره یک وزارتخانه، فرهنگ قرآنی چه در مدارس و چه در نمایشگاه‌ها و چه در بازار نشر شکوفا شد و به ثمر رسید. نمایشگاه قرآن در ماه رمضان گذشته خود بهترین گواه این مدعا است.
اما در کار و بار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مانند هر سازمان و نهاد دیگری فقط توفیق و کامیابی نیست. در کنار آنچه توفیق و کامیابی نامیده شد، مواردی هم به چشم می‌آید که از جنس ناکامی‌هاست:
الف) با وجود آنکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تنها یکی از نهادهای متولی فرهنگ است و تمامی امور فرهنگی کشور طبعاً در اختیارش نیست، اما بسیاری خوش دارند این گونه وانمود کنند که اگر کژی و کاستی در فرهنگ وجود دارد، به سوء مدیریت یا سوء نیت مدیران ارشاد برمی‌گردد. ارشاد البته ضعف‌های احتمالی خود را می‌پذیرد اما برخی از منتقدان نمی‌خواهند بپذیرند که سهم وزارتخانه در عرصه فرهنگ، در مقایسه با خیل عظیم دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی سهمی ناچیز است. این نقیصه را من به پای ضعف اطلاع‌رسانی در خانواده فرهنگ وارشاد اسلامی می‌نویسم.
ب) گرچه شخصاً سالیان متمادی در کشورهای عربی منطقه حضور داشته‌ام و از زیر و بم مناسبات فرهنگی در این کشورها تا حد زیادی آگاهم، اما به دلایل عدیده نتوانستیم در یک سال گذشته، خیمه فرهنگ ایران اسلامی را در کشورهای عربی واسلامی آن‌گونه که شایسته است تقویت کنیم.
ظرفیت‌های فراوانی در فرهنگ ایران وجود دارد که می‌تواند در تناسب با پیوندهای قومی و دینی کشورهای عربی و اسلامی، همکاری‌های دوجانبه و چند جانبه را تقویت کند. رویکرد ما در سال آتی مسئولیت، حرکت به این سمت است.
ج) اگرچه مدیران ارشد این وزارت از مقبولیت تخصصی میان خبرگان حوزه خود برخوردارند اما به حکم آنکه هنوز در نهادهای موازی فرهنگ، جریان‌هایی حضور دارند که همگرایی همه اهل فرهنگ را برنمی‌تابند، تلاش می‌کنند مدیران میانی ارشاد را در تحقق برنامه‌های مصوب، دچار فرسودگی و شکست کنند. ساماندهی و انسجام مدیریتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله عرصه‌هایی است که در دستور کار قرا دارد. به فهرست توفیقات و ناکامی‌ها چه بسا بیش از اینها می‌توان افزود.
اما لازم می‌دانم در این مجال به همه کسانی که با نگاه بدخواهانه به جریان‌سازی‌های نخ نما و دروغ پردازی وتحریف سخنان این و آن تلاش می‌کنند تا چهره خادمان فرهنگ و هنر اصیل را مخدوش جلوه دهند بگویم که ما بر عهد دیرینه خود مبنی بر پایبندی به ارزش‌های اصیل اسلامی وفادار بوده و رهنمودهای حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب در حوزه فرهنگ همواره چراغ راه و مشعل فروزان ما در این مسیر پر خطر و طولانی خواهد بود و این‌گونه اقدامات بیمارگونه تأثیری در اراده فرزندان اصیل انقلاب نخواهد گذاشت و در این زمینه از خداوند قادر متعال برای پیشبرد آرمان‌های مقدس جمهوری اسلامی استعانت می‌جوییم.
*دکتر علی جنتی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
منبع: ویژنامه ایران
نظر شما