همدان؛ نمونه یک شهر فرهنگی

هادی حسینی‌نژاد  در یادداشتی در روزنامه آرمان چنین نوشت:

 

توجه به مسائل شهری و مشکلات اجتماعی؛ از معضل ترافیک و آلودگی هوا گرفته تا خلق و خوی همشهریان در طول روز، از موضوعاتی است که منتقدان فرهنگی، همینطور جامعه‌شناسان و انسان‌شناسان زیاد به آن پرداخته‌اند.

بر اساس نظریات موجود، چند فاکتور مشخص وجود دارد که می‌توان فرهنگ عمومی در یک شهر را با شهرهای دیگر سنجید و همچنین موارد و عوامل دست‌اندرکار در ایجاد یا عدم ایجاد فاکتورهای مذکور نیز تقریبا مشخص است. مثلا یکی دوسال پیش بود که ناصر فکوهی – جامعه‌شناس- در آسیب‌شناسی معضلات تهران و در تبیین بحران‌های فرهنگی و حتی اخلاقی، در همایشی تاکید کرد مهم‌ترین مشکل تهران این است که شهر اصیلی نیست؛ یعنی تهرانی‌های اصیل بر این شهر غالب نیستند؛ هرچند که قدمت و تاریخ شهر تهران نیز در مقایسه با بسیاری از شهرهای ایران، است. این کلام دو مضمون دارد که اولی به چند فرهنگی؛ یا شاید بهتر است بگویم آشفته‌فرهنگی اشاره دارد؛ آنچنانکه در همجواری فرهنگ‌ها و ارزش‌های فرهنگی-اخلاقی متعدد که به یمن مهاجرت‌های بی حد و حصر به این شهر حاصل آمده، اصول مشخص و مبینی وجود ندارد که بتوان ارزش و ضدارزش را به‌طور واضح با آن سنجید. چه بسا حاصل تقابل  یا تجمیع چند گونه فرهنگی، در نسل‌های بعدی فرایندی را منجر شده باشد که دیگر سخت بشود نام فرهنگ را روی آن گذاشت.

اما دومین منظر برمی‌گردد به عرق و عاطفه‌ای که هر شهروند به جهت اصالت و پیشینه زیست خود و خاندانش در تهران باید داشته باشد. به‌عبارت دیگر وقتی شهروندان یک شهر، علاقه و احساسی بنیادین و ریشه‌ای به محل زندگی خود نداشته باشد، تلاش و حمیتی برای میراث‌داری و حفظ شأن و جایگاه پیشینه فرهنگی شهر خود نخواهد کرد. در مقابل، شهرهایی هم داریم که زیر سایه این دوعامل، واقعا در فرهنگ عمومی و اخلاق شهروندی نمونه‌اند. مثل شهر تاریخی و فرهنگی همدان که از هر نظر می‌تواند نمونه شایسته‌ای از دیدگاه هر داور بی‌طرفی باشد. بله؛ تعطیلات عید فطر فرصتی شد برای سفر به این شهر زیبا با شهروندان دوست داشتنی‌اش؛ آنقدر که دلم نمی‌آمد به همین قدر و اندازه یادی از آنان نکنم.