80 سالگی دانشگاه تهران به روایت رییس
به جرات می‌توان سردر دانشگاه تهران یکی از نوستالوژیک ترین نمادهای کشورمان ایران است، سردر دانشگاهی که نه تنها ایرانیان بلکه جهان نیز آن را به عنوان نماد آموزش عالی ایرانی می‌شناسند.
دانشگاه تهران در قلب پایتخت و مهد تحولات اجتماعی و علمی کشور است و امروز با هشتاد سال قدمت و دارا بودن 26 دانشکده و پردیس و مرکز تحقیقات و بیش از 35 هزار دانشجو سهم بسزایی در توسعه علمی و فرهنگی کشور دارد.
به دلیل اهمیت دانشگاه تهران و تاثیرگذاری آن بر سایر دانشگاه‌ها، همواره تحولات این دانشگاه از نزدیک رصد می‌شود. انتخابی شدن رییس دانشگاه براساس نظر و آرای اعضای هیات علمی یکی از این تحولات است که در دولت یازدهم محقق شد و طی آن اعضای هیات علمی دانشگاه تهران در یک فرایند دموکراتیک دکتر محمود نیلی احمدآبادی استاد تمام مهندسی متالورژی و مواد دانشگاه و رئیس سابق دانشکده فنی را به عنوان سی و دومین دانشگاه تهران انتخاب کردند.
با دکتر نیلی که از 19 خرداد 93 با حکم وزیر علوم به عنوان سرپرست دانشگاه تهران معرفی و منصوب شد، درباره حال و روز امروز دانشگاه تهران به گفت‌وگو نشستیم، گفت‌وگویی که یک ساعت و اندی به طول انجامید و طی آن دکتر نیلی از ویژه‌برنامه های 80 سالگی دانشگاه تهران، راهکارهای ارتقای جایگاه بین‌المللی با وجود کسری بودجه دانشگاه ، سرانجام طرح توسعه و ... سخن گفت که در پی می‌آید:
دکتر نیلی احمدآبادی سرپرست دانشگاه تهران بااشاره به صحبت‌های اخیر رییس جمهور در جمع روسای دانشگاه، گفت: صحبت‌های رئیس جمهور نشان دهنده پشتیبانی ایشان از ظرفیت‌ها و توانایی‌های دانشگاه و محور اصلی صحبت‌های ایشان اعتماد به دانشگاه‌ها بود. رئیس جمهور تاکید کرد دانشگاه‌ها متشکل از فرزندان ملت، اساتید خبره و با تجربه هستند و می‌توانند در رفع مشکلات کشور مساعدت کنند ، بنابراین نباید از آزاداندیشی آنها نگران باشیم.
به اعتقاد نیلی، مخاطب اصلی صحبت‌های رئیس جمهور دانشگاه‌ها و سازمان‌ها و مسوولان خارج از دانشگاه‌ها بودند. ایشان تاکید کردند دانشگاه‌ها باید جدی‌تر وارد گود حل مشکلات مملکت شوند و مسوولان و دستگاه‌ها به دانشگاه‌ها اعتماد کنند و مسائل خود را به دانشگاه‌ها منتقل کنند تا با کمک دانشگاه‌ها و استفاده از ظرفیت آنها برای توسعه و حل مشکلات که کشور با آنها دست به گریبان است، راهکاری مناسب پیش بینی و پیاده شود.
یکپارچگی و هم‌افزایی دانشگاه‌ها ضروریست
وی با بیان اینکه دانشگاه‌ها به صورت بالقوه دارای توان و امکان ورود جدی به مسائل کشور هستند، اظهار کرد: دانشگاه‌ها در سال‌های اخیر به صورت خاص سعی کردند که در حل مشکلات کشور مشارکت داشته باشند و در این زمینه نوآوری انجام دهند، اما کل دانشگاه به عنوان یک نهاد در همه زمینه‌ها قادر نبوده وارد این حوزه شود.
سرپرست دانشگاه تهران درمورد دلیل وارد نشدن نهاد دانشگاه برای پیشرفت و رفع مشکلات کشور، توضیح داد: یک دلیل آن ناشی از شرایط بیرون از دانشگاه است. زیرا دانشگاه‌ها به عنوان یک سازمان که هدف از تشکیل آن مشارکت در توسعه و بهبود شرایط زندگی در کشور است دیده نمی‌شود. دوم اینکه دانشگاه‌ها انقدر درگیر مسائل داخلی، مخصوصا تگناهای مالی هستند که قادر نبودند به صورت جدی در این حوزه وارد شوند.
نیلی با تاکید بر اینکه دانشگاه‌ها باید در روش‌ها، فرآیندها و دستورالعمل‌های خود بازنگری انجام دهند گفت: دانشگاه‌ها باید با ایجاد نگاه یکپارچه در مسائل آموزش، پژوهش و مالی آمادگی لازم را برای پاسخ به این نیازها فراهم کنند.
وی ادامه داد: 66 درصد دانشجویانی که هم اکنون در دانشگاه تهران تحصیل می‌کنند دانشجویان تحصیلات تکمیلی هستند. هدف از پایان‌نامه در دانشگاه‌ها حل مسائل و نوآوری است به شرطی که به صورت یکپارچه در کنار هم قرار بگیرند که در حال حاضر این یکپارچگی در موضوعات، رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها در دانشگاه‌ها بطور کامل وجود ندارد. همین‌طور باید هم‌گرایی و یکپارچگی در تحقیقات و فعالیت اعضای هیات علمی بیشتر شود.
سرپرست دانشگاه تهران با بیان اینکه دانشگاه‌ها باید این یکپارچگی را فراهم کنند، افزود: از طرف دیگر دولت هم باید پروژه‌های کلان و ملی را به دانشگاه‌ها بسپارد و با پشتیبانی‌هایی که از دانشگاه‌ها می‌کند از توانایی دانشگاه‌ها استفاده کند.در این صورت می‌توان در تحقق صحبت‌های رئیس جمهور قدم برداشت.
نیلی ادامه داد: نکته‌ای دیگری که وجود دارد این است که اقتصاد ما یک اقتصاد مبتنی بر تولید و خریدار نوآوری نیست. ما یک اقتصاد رقابتی نداریم تا بنگاه‌های بزرگ به دنبال خرید دستاوردها و نوآوری‌های دانشگاه باشند. امیدوارم که با سیاست‌هایی که دولت در زمینه اقتصاد مقاومتی انجام داده ، تغییرات اساسی در ساز و کار اقتصاد کشور محقق شود. قطعا یک اقتصاد رقابتی نیازمند به کمک و مشارکت دانشگاه است.
دانشگاه تهران به دنبال فرمولی برای حل مشکلات مالی بدون افت کیفیت
سرپرست دانشگاه تهران در عین حال به مشکلات مالی دانشگاه‌ها و دور تسلسلی که برای رفع این مشکلات در دانشگاه رخ می‌دهد، اشاره کرد و گفت: عمده کمکی که دولت به دانشگاه‌ها می‌کند صرف هزینه حقوق و دستمزد می‌شود، بنابراین دانشگاه برای تأمین مابقی هزینه‌های خود ناچار است به بودجه اختصاصی خود متکی باشد. بودجه اختصاصی هم مبتنی بر درآمد دانشگاه است. درآمدهای دانشگاه هم عمدتا مبتنی بر درآمدهای ناشی از فعالیت‌های آموزشی است به عبارت دیگر یک دور تسلسلی در دانشگاه راه افتاده است. درواقع دانشگاه کمبود منابع مالی دارد و برای توسعه خودش، باید از راه‌های مختلف منابع درآمدی و اعتباری داشته باشد.
نیلی با اشاره به اینکه بیشترین بار تأمین منابع به سمت فعالیت‌های متمرکز شده است افزود: به همین دلیل ظرفیت پذیرش دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی افزایش پیدا کرده است. این امر از این جهت خوب است که دانشگاه می‌تواند جمعیت بیشتری از دانشجویان را پذیرش کرده و نیروی انسانی بیشتری را تربیت کند زیرا دانشجو می‌تواند یک سرمایه برای تحقیقات و فعالیت‌های پژوهش دانشگاه باشد اما از طرف دیگر مشکلی به وجود می‌آید و آن این است که شاخص‌های کیفی دانشگاه شامل نسبت استاد به دانشجو افت پیدا می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه روند پیش آمده خوب به نظر نمی‌رسد گفت: در حال بررسی هستیم که چگونه از این مداری که حادث شده است خارج شویم تا هم دانشگاه بتواند منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کند و هم کیفیت آموزش و پژوهش دچار خلل نشود.
سرپرست دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه دانشگاه باید روی تنوع بخشی به منابع درآمدی‌اش فکر کند، افزود: دانشگاه باید به واسطه خدماتی که در حوزه علم و فناوری به کشور انجام می‌دهد قادر باشد از منابع عمومی و اختصاصی کشور استفاده کند. از طرفی نظام و دولت باید از دانشگاه بخواهند که بیشتر در حوزه های مختلف وارد شوند و مسوولیت‌های بیشتری را به دانشگاه بسپارند تا نهاد دانشگاه فعال‌تر شود.
سرانجام طرح توسعه دانشگاه تهران
طرح توسعه دانشگاه تهران سابقه 15 ساله دارد و براساس آن محدوده دانشگاه تهران از جنوب به خیابان انقلاب، از غرب به کارگر شمالی، از شمال بلوار کشاورزو از شرق به خیابان وصال منتهی خواهد شد. این طرح همواره با مشکلات مالی مواجه بود اما در دولت یازدهم با برگزاری جلسات مشترک با شهرداری طرح توسعه دانشگاه تهران دوباره در دستورکار قرار گرفت.
به اعتقاد دکتر نیلی، اجرای طرح توسعه نه تنها برای دانشگاه تهران بلکه برای شهر تهران حیاتی و اساسی است. اگر به کریدور آموزشی و فرهنگی منطقه دانشگاه تهران تا دانشگاه شهید بهشتی نگاه کنیم متوجه اهمیت این طرح خواهیم شد به همین دلیل فقط دانشگاه تهران از اجرای این طرح منتفع نمی شود بلکه کل شهر تهران منتفع خواهد شد.
وی ادامه داد: در زمان شروع، بخش‌های مختلف کشور مسوول پشتیبانی این طرح بودند و علت اینکه تاکنون اجرا نشده نیز این است که بخشی از واحدها و سازمان‌هایی از کشور که باید به اجرای طرح کمک می‌کردند پشتیبانی لازم را انجام نداده‌اند.
سرپرست دانشگاه تهران ادامه داد که در حال حاضر بیش از 60 درصد زمین‌های طرح تملک شده است و مابقی آن را هم دانشگاه باید با استفاده از اعتباراتی که در اختیارش قرار می‌گیرد تملک کند.
وی در عین حال از طرح جدید دانشگاه دراین باره خبر داد و با بیان اینکه بهتر است به جای طرح توسعه دانشگاه تهران از طرح "ساماندهی فضای اطراف دانشگاه تهران" استفاده شود، گفت: برای این کار مشاور هم طرح خود را پیشنهاد کرده است و امیدوارم به زودی مصوبات نهادهای ذی‌ربط را هم اخذ کند. دانشگاه آماده است که طرح ساماندهی را تمام کند اما شرط اتمام آن این است که اعتبارات لازم برای تملک مابقی زمین‌ها هم اخذ شود. مذاکراتی در این زمینه انجام شده است و کار دنبال می‌شود تا قادر باشیم میزان باقی مانده وام را اخذ کنیم.
سرپرست دانشگاه تهران درمورد شرایط اعطای وام مذکور اظهار کرد: وام باید در سه مرحله به دانشگاه تهران تخصیص داده می‌شد که تاکنون یک مرحله آن داده شده است. درصورتی که مرحله دوم وام هم تخصیص یابد، طرح ادامه پیدا خواهد کرد. نکته‌ای که باید تاکید کنم این است که به هرحال این طرح برای شهر تهران حیاتی است و امیدواریم همه نهادهای ذی‌ربط کمک کنند که این طرح در اسرع وقت اجرایی شود. سرعت دادن به اجرای طرح منوط به تأمین اعتبارات است.
ثبت میراث فرهنگی همه ساختمان‌های پردیس مرکزی دانشگاه تهران
دانشگاه تهران امسال در حالی 80 ساله می‌شود که به گفته دکتر نیلی، تمامی ساختمان‌های پردیس مرکزی دانشگاه ثبت میراث فرهنگی شده است.
او بااشاره به لزوم مقاوم‌سازی ساختمان‌های قدیمی دانشگاه برای نگهداری و تحکیم آنها ، اظهار کرد: از آنجائی که بسیاری از ساختمان‌های دانشگاه تهران قدیمی هستند، اولویت اول ما برای ساختمان‌های با قدمت بیش از 40 سال، مقاوم‌سازی است. برای همین منظور نیز مکاتبه‌ای با نهاد ریاست جمهوری صورت گرفته و خواسته شده است که در سال اول 150 میلیارد تومان در اختیار دانشگاه تهران برای مقاوم‌سازی گذاشته شود. بنابراین مصرانه از دولت و مجلس محترم خواهش می‌کنیم که این بودجه را در اختیار دانشگاه قرار دهند وهمان کاری که برای آموزش و پرورش انجام شد برای دانشگاه‌ها هم انجام شود. امیدواریم با نظر مثبتی که دولت و مجلس نسبت به دانشگاه تهران دارند این امور محقق شود.
دانشگاه تهران 80 سالگی خود را جشن می‌گیرد
نیلی با بیان اینکه امسال هشتادمین سال تاسیس دانشگاه تهران است، گفت: این یک رویداد بسیار مهم در کشور است، زیرا دانشگاه تهران نماد آموزش عالی کشور است و دانشگاه تهران اولین نماد آموزشی کشور است که در قالب ساختار نوین دانشگاهی شکل گرفت.
سرپرست دانشگاه تهران درباره برنامه های دانشگاه برای هشتادمین سال تاسیس، اظهار کرد: قصد داریم در هشتادمین سال تاسیس، افتخار دانشگاه تهران را با همه مردم کشور ایران تقسیم کنیم و به جهان نشان دهیم که ایرانیان دارای پشتوانه فرهنگی و علمی طولانی هستند .پشتیبانی از دانشگاه تهران یک وظیفه ملی است و امری نیست که فقط دانشگاهیان دانشگاه تهران به آن افتخار کنند.
به گفته نیلی، فارغ‌التحصیلی بیش از 240 هزار دانشجواز دانشگاه تهران و نقش تعیین‌کننده این دانشگاه در توسعه ملی ایران امری نیست که قابل انکار باشد، بنابراین این افتخار ملی باید پشتیبانی و تقویت شود. از همه مهمتر دانشگاه تهران تاکنون نشان کیفیت در سطح ملی و بین‌المللی را حفظ کرده است. شرط ادامه این کیفیت و ارتقای آن این است که دانشگاه همچنان قادر باشد با جدیت کامل روند خود را ادامه دهد و این منوط به پشتیبانی‌ها ملی از دانشگاه تهران است.
وی تاکید کرد: برای این مهم دکتر خضری به عنوان مسوول ستاد برنامه هشتادمین سال دانشگاه تهران منصوب شدند، با کمک دانشگاهیان دانشگاه تهران، فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران، ستادی تشکیل شده و برنامه‌های متنوعی پیش‌بینی شده است که در آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد.
دانشگاه تهران به دنبال تربیت نوبلیست
سرپرست دانشگاه تهران درمورد برنامه‌های این دانشگاه برای ارتقای علمی و حتی تربیت نوبلیست در رشته‌های مختلف، اظهار کرد: دانشگاه تهران یک فارغ التحصیل نوبلیست دارد ولی مهمتر آن است که در حوزه علم داشته باشیم و فکر می‌کنم با روند تولیدات علمی که کشور و دانشگاه تهران در سال‌های اخیر داشته است قادر باشیم این روند را با تغییراتی ادامه دهیم.
نیلی با تاکید بر اینکه یکی از این تغییرات هدفمند کردن تولیدات علمی است، ادامه داد: طراحی نوبلیت دور از انتظار نیست اما نیازمند زمان است. برای این منظور دانشگاه باید فعالیت‌های بین‌المللی خود را گسترده‌تر کند، به همین دلیل یکی از اهدافی که دانشگاه تهران دنبال آن است این است که تعاملات بین‌المللی خود را توسعه دهد. به این معنا که حضور قوی‌تر دانشجویان و استادان دانشگاه تهران را در خارج از کشور و بالعکس داشته باشیم.
وی با تاکید بر اینکه شعار دانشگاه تهران توسعه روابط بین الملل است افزود: برای همین منظور از حضور محققان و پژوهشگران خارجی و اساتید دانشگاه‌های معتبر در دانشگاه تهران استقبال می‌کنیم. این تعامل برای رفع برخی کمبودها مفید خواهد بود. نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که دانشگاه تهران باید از محدودیت و تنگناهای مالی خارج شود که امیدواریم با پشتیبانی دولت و دوستداران دانشگاه تهران برطرف شود.
سرپرست دانشگاه تهران در باره برنامه دانشگاه تهران برای جذب هیات علمی و دانشجوی بیشتر، گفت: افزایش ظرفیت دانشجو به شرطی در برنامه خواهد بود که قادر باشیم شاخص‌های کیفی خود را حفظ کنیم و بهبود شاخص کیفی که تناسب نسبت استاد به دانشجو است در درجه اول اولویت ما قرار دارد. بنابراین جذب هیات علمی فرهیخته در دستورکار دانشگاه است اما جذب دانشجو باید متناسب با ظرفیت‌های دانشگاه باشد. من خیلی معتقد نیستم که افزایش ظرفیت دانشجو بدون توجه به زیرساخت‌ها کار درستی باشد و این می‌تواند فشار زیادی را بر کیفیت دانشگاه تحمیل کند.
دکتر نیلی در ادامه به برخی برنامه‌هایش برای ارتقای کیفیت دانشگاه اشاره کرد که بهبود شاخص هیات علمی به دانشجو و نحوه پذیرش دانشجو دو مورد از آنهاست.
وی با بیان اینکه کیفیت در آموزش یکی از مسائل مهم دانشگاه تهران است، ادامه داد: با توجه به اینکه فرصت استفاده از پردیس‌های خودگردان برای دانشگاه فراهم شده است، می‌توان از قابلیت این پردیس‌ها برای اجرای ایده‌های جدید و فعالیت‌های بین‌المللی استفاده کرد. به همین دلیل هیاتی از اساتید خبره دانشگاه تهران موضوع پردیس‌های خودگردان را مورد بررسی قرار داده اند تا در عین ارتقای کیفیت آموزش سعی شود از ظرفیت پردیس‌ها نیز استفاده کنیم.
امید به آینده در دانشگاه افزایش پیدا کرده است
نیلی در ادامه در مورد فضای کنونی دانشگاه نیز اظهار کرد: انتخابات سال گذشته و استقرار دولت دکتر روحانی و سیاست‌های جدید وزارت علوم باعث ایجاد نشاط در فضای دانشگاه‌ها شده است و احساس می‌کنم امید به آینده در دانشگاه افزایش پیدا کرده است.
وی بااشاره به لزوم تقویت فعالیت‌های و تشکل‌های دانشجویی در چارچوب ضوابط گفت: دانشگاه در چارچوب ضوابطش محدودیتی برای فعالیت تشکل‌های دانشجویی در زمینه‌های مختلف ندارد. دانشگاه تهران بزرگترین جمعیت علمی ، فرهنگی و سیاسی دانشجویی را در سطح کشور دارد و همه فعالیت‌ها در راستای سیاست‌های کلان کشورشکل می‌گیرد.
به گفته سرپرست دانشگاه تهران، یکی از وظایف دانشگاه آماده کردن دانشجو برای ورود به محیط خارج از دانشگاه است زیرا غیر از علم آموزی و آموزش‌هایی که به دانشجو در مورد تحقیق و پژوهش داده می‌شود، ارتقای جنبه‌های دیگر دانشجو به عنوان یک انسانی که در آینده می‌خواهد سازمان‌های دیگر را مدیریت کند و فعالیت‌های عمومی و اجتماعی داشته باشد از وظایف نهاد دانشگاه است. یکی از راهکارهای آماده سازی دانشجو فعالیت دانشجویان در تشکل‌ها و انجمن‌های مختف است، بنابراین دانشگاه تهران در حد توان خود از این فعالیت‌ها استقبال می‌کند.
هیچ‌کدام از اقدامات وزارت علوم در جهت سیاست‌زدگی دانشگاه‌ها نبوده است
سرپرست دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه سیاست‌های وزیر علوم منطقی و اصولی بوده است، گفت: هیچ‌کدام از اقدامات وزارت علوم در جهت سیاست‌زدگی دانشگاه‌ها نبوده است. هدف ما در دانشگاه این است که دانشجو سیاست را بهتر درک و تجزیه و تحلیل کند. سیاست فقط امور سیاسی نیست بلکه می‌تواند سیاست‌های اقتصادی، فرهنگی، صنعتی و... باشد. دانشگاه یک نهاد کارشناسی است بنابراین با دیدگاه کمک به ارتقای کشور و دولت، سیاست‌ها را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد.
نیلی ادامه داد: امیدواریم مجلس محترم به فضای دانشگاه‌ها بیشتر توجه کنند. دانشگاه‌ها عمدتا از سیاست‌های آقای وزیر که شفاف سازی در حوزه‌های مختلف آموزش عالی، ارتقای آموزش عالی و جلب مشارکت اساتید و دانشجوها در اداره دانشگاه در چارچوب ضوابط و قوانین است بوده است گله‌ای ندارند. اقداماتی که تاکنون انجام شده هیچ‌کدام متعرض نهادهای رسمی کشور از جمله وزارتخانه، دولت و شورای انقلاب فرهنگی نبوده است و دانشگاه‌ها کاملا بر این امر واقف هستند و نمی‌خواهند متعرض مسوولیت‌ها و اختیارات هیچ کدام از نهادها شوند.
وی در پایان افزود: خوشحالیم که تفاهمنامه‌هایی هم بین مجلس و وزارتخانه اتفاق افتاده و امیدواریم پایدار باشد و این فرصت به وزارتخانه داده شود که بیشتر به فکر برنامه‌ریزی برای آینده باشد. زیرا هنگامی که این مسائل اتفاق می‌افتد، وزارتخانه هم فرصت رسیدگی به مسائل اصلی خود را نخواهد داشت و ممکن است در سال‌های آینده در این زمینه با مشکل مواجه شویم.