حقیقت‌طلب دنبال سیاست نمی‌رود

 جلسه نقد و بررسی مستند "اصطکاک" پس از نمایش فیلم، با حضور کارگردان، امیر فرض الهی؛ روز چهارشنبه 3 آبان ماه در پردیس سینمایی گلستان شیراز برگزار شد.

به گزارش صدای ایران،در جلسه نقد و بررسی مستند "اصطکاک"علی آذری گفت: این مستند، فیلمی متفاوت درباره در رابطه با تاثیر سینما بر جامعه و تعامل سینما با مردم است و حدودا 3 سال زمان صرف ساخت این فیلم شده است..

در ادامه فرض الهی گفت: ساخت این مستند، سخت ترین کاری بود که تا کنون انجام دادم، به این دلیل که موضوعی با دامنه کل تاریخ سینما را انتخاب کرده بودم، در حالی که قرار نبود تاریخ سینما را بررسی کنم و فقط مصادیق اجتماعی سینما مدنظر من بود. پیدا کردن هر کدام از این مصادیق اجتماعی از ساخت یک فیلم سینمایی دشوارتر بود. در ابتدا برای پیدا کردن مصادیق اجتماعی که برای موضوع این مستند مناسب باشند، اطلاعیه دادیم و تعداد زیادی پاسخ از مردم دریافت کردیم. اما هدف من کسانی نبودند که فقط عشق فیلم بودند و مواردی مورد نظر بود، که سینما با زندگی افراد کار مثبت و یا منفی انجام داده باشد. ساخت این فیلم در اواخر سال 92 آغاز و در سال 95 به پایان رسید، مدت زمان فیلم 104 دقیقه بود که 18 دقیقه از آن، توسط سفارش دهنده فیلم، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، به دلایلی حذف شد.

سپس آذری در مورد استراتژی ساخت فیلمی با مضمونی با این وسعت پرسید و فرض الهی پاسخ داد: آدم حقیقت‌طلب دنبال سیاست نمی‌گردد، و به دنبال روشنگری است. من سعی نکردم که اعمال سلیقه کنم، به عنوان مثال حتی تلاش کردم تعدادی از فیلم‌های مورد علاقه خودم را از قبل و بعد از انقلاب در فیلم بیاورم که به دلایلی ممکن نشد. مثلا فیلم "سبز کوچک" ساخته غلامرضا رمضانی که از بهترین فیلم سازان کودک سال های اخیر هستند، که این فیلم جزء آن 18 دقیقه سانسور شده فیلم من بود. دلیل حذف این فیلم توسط مرکز گسترش، این بود که اگر قرار است فیلم هایی که اکران شده اند و روی مردم تاثیر گذاشته‌اند، در این مستند بررسی شوند، فیلم سبز کوچک اکران نشده است، که دلیل منطقی برای حذف آن بود. من دوست داشتم از برخی فیلمسازان قبل و بعد از انقلاب مثل بهرام بیضایی، فیلم‌هایی را بیاورم، اما اجازه ندادند. افرادی که در این مستند صحبت می‌کنند، خودشان تصمیم گرفتند درباره چه فیلم‌هایی صحبت کنند و من فقط یک خط کلی برای صحبت به ایشان دادم. افرادی که من برای مصاحبه انتخاب کردم، همگی با مطالعه بالا و باسواد هستند و افرادی نبودند که فقط عشق سینما باشند، مانند سعید عقیقی که از باسوادترین منتقدان ایران هستند.

وی افزود: مستند من نیاز به دیدن دارد و شنیدن آن کافی نیست. فیلم مقاله‌ها معمولا مستند تلویزیونی هستند و افراد در آن 2 تا 3 دقیقه صحبت می‌کنند، اما مستند من یک مستند سینمایی است و افراد نهایتا 30 تا 35 ثانیه و با دو دوربین صحبت می‌کنند. در مورد تاثیر سینما بر مردم در دوران بعد از انقلاب، انگار که با از بین رفتن نگاتیو، سالن‌های سینما نفرین شد. مردم دیگر مثل قبل برای تماشای فیلم‌ها به سینما نمی‌روند و مدتی صبر می‌کنند تا نسخه دیجیتال فیلم را خریداری کنند و در خانه خود ببینند. در نتیجه سینما نمی‌تواند تاثیر سابق را روی مردم داشته باشد. حتی مطبوعات کاغذی نیز دوران افول خود را می‌گذراند، و رسانه‌های مجازی و اینترنتی جای آن را گرفته‌اند. پیشرفت تکنولوژی، ناخودآگاه باعث افزایش رقابت و کم شدن تاثیر فیلم‌ها شده است، در این دوران یک فیلم باید از نظر فیلم خوبی باشد تا تماشاگر را ترغیب به دیدن فیلم در سالن سینما کند. از موقعی که فیلم دیدن مثل گذشته دیگر آئین ندارد و مردم انگیزه‌ای برای دیدن فیلم‌ها در سالن‌های سینما ندارند، و بیشتر، فیلم‌های تجاری و بی‌محتوا در سالن‌ها دیده می شوند، دیگر سینما تاثیر چندانی روی مخاطب ندارد.

وی همچنین درباره تدوین فیلم توضیح داد: در این فیلم به تدوینگری نیاز داشتم که به تاریخ سینما مسلط باشد، همه این افراد را بشناسد و هم وزن من بر موضوع فیلم تسلط داشته باشد. اما این انتقاد را می‌پذیرم. فرسایشی بودن  روند ساخت فیلم در طول 3سال، باعث کاهش قدرت اقتصادی فیلم شد و متاسفانه تعداد محدودی تدوینگر مولف که ما در ایران داریم، دستمزد بالایی دارند که بالغ بر نصف بودجه فیلم بود که در حد توان مالی من نبود. اما با وجود همین تدوین، این مستند به هیچ وجه ضعیف نیست، اما با تدوین هوشمندانه‌تر، قطعا از مستندهای بسیار برجسته در زمینه مستند تاریخ سینما می‌شد.

این مستندساز در مورد انتخاب افراد نیز گفت: بعضی از افرادی که جایشان در این مستند خالی است برای مصاحبه خواستار پرداخت پول شدند ، بعضی زمانی را در اختیار ما قرار ندادند و بعضی دیگر به دلایل دیگری همکاری نکردند. اما این افراد بهترین کسانی بودند که می توانستند در این فیلم صحبت کنند. مانند علی معلم که بسیار مفید و موثر صحبت می‌کند و حضور همه افراد حتی آن سرهنگ آگاهی در این فیلم مفید بود. البته آن افرادی که به دلایلی نیامدند، اگر حضور داشتند، این مستند، فیلم بهتری می‌شد. من خوشحالم از این که افرادی در فیلم صحبت کردند، که حق مطلب درباره فیلم‌ها ادا شد. این فیلم به شکلی، یک مطالعه تطبیقی بود و من دیگر سراغ موضوعی با چنین گستردگی زمان و مکان نمی‌روم، چون کار بسیار دشواری بود. در نهایت این که آیا توانسته باشم حق مطلب را ادا کنم، بزرگترین نگرانی من است.

در ادامه جلسه فرض الهی به سوالات تماشاگران پاسخ داد.