انتقاد زیباکلام درباره ایده نظام پارلمانی

صادق زیباکلام فعال سیاسی اصلاح طلب از ایده تغییر نظام ریاستی به پارلمانی انتقاد کرد.

در ادامه بخش هایی از این گفتگو را بخوانید؛

اگر در کشوری دموکراسی معقول برقرار باشد و حاکمیت قانون، محدودیت قدرت و حکومت نسبت به قانون، قوه‌قضاییه مستقل وجود داشته باشد و انتخابات آزاد و حکومت پاسخگو باشد، می‌توان به این سیستم روی آورد.

اینکه رییس قوه مجریه را مردم مستقیم در انتخابات برگزینند، مثل سیستم امریکا یا اینکه مردم نمایندگان مجلس را انتخاب کنند و حزب، گروه یا جریانی که بیشترین کرسی‌ها را در پارلمان به دست آورده است، دولت اکثریت را تشکیل دهد و نخست‌وزیر را تعیین کند، مثل انگلستان فرق چندانی ندارد. پرسش این است که آیا نظام انتخاباتی انگلستان کارآمدی بیشتری دارد یا امریکا؟به نظر من هر دو سیستم کارآمد هستند. کشورهایی همچون هند، ژاپن و آلمان هم به لحاظ کارآمدی سیستم دموکراتیک در کنار دو کشور پیش‌تر گفته شده، قرار می‌گیرند.

به این دلیل که مبانی دموکراسی در این کشورها به خوبی رعایت شده است و بعضا موانعی پیش روی این انتخاب در کشور ما وجود دارد. برای اینکه نظریه‌پردازی نکرده باشیم و بحث را ملموس‌تر کنیم می‌گویم که مردم وقتی در 29 اردیبهشت ماه 96 رای دادند، 24 میلیون به سبد رای آقای روحانی ریخته شد و 16 میلیون رای هم به سبد آقای رییسی. این پرسش مطرح است که انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم اگر پارلمانی بود و همین مجلس کنونی می‌خواست رییس قوه مجریه را انتخاب کند، آیا غیر از این است که اکثریت بالای مجلس یعنی بیش از 200 نفر از نمایندگان به آقای رییسی رای می‌دادند؟ آیا غیر از این اتفاق می‌افتاد؟ اما مجلس شورای اسلامی ایران در بهترین حالت مجلس دهم است که یک سومش را فراکسیون امید تشکیل می‌دهد و برخی نمایندگان مستقل و اصولگرا در آن حضور دارند. با این حال اگر همین مجلس قرار بود که فردی را انتخاب کند، آقایان قالیباف یا رییسی را انتخاب می‌کرد.

مجلسی که در سال 98 تشکیل خواهد شد نیز از این ویژگی مستثنی نخواهد بود. یقینا چیزی شبیه مجلس دهم خواهد بود. به جای اینکه آقای عارف یا اسحاق جهانگیری را به عنوان نماینده‌ای از اصلاح‌طلبان انتخاب کند، آقایان ضرغامی یا قالیباف یا رییسی را انتخاب می‌کند. دلیلش این است که دموکراسی در کشور ما ناقص است. به همین خاطر است که من کاملا با نظام پارلمانی مخالف هستم .

خیر؛ تنها شکلی که می‌توان احزاب را در جمهوری اسلامی قدرتمند کنید، حاکمیت قانون است. تا وقتی برخی موانع جدی مرتفع نشود، احزاب نیرومند به وجود نمی‌آیند.

بزرگ‌ترین تغییری که باید رخ دهد، اصلاح قانون انتخابات است. اصلاح این قانون یعنی شورای نگهبان طبق قانون برای همه نامزدها با برخورد یکسان عمل کند. شورای نگهبان اگر رد صلاحیت می‌کند در چارچوب قانون این کار را انجام دهد و دلایل را به افراد بگوید. هر کسی را که ردصلاحیت می‌کند باید طبق قانون بگوید که چرا ردصلاحیت می‌شود. تا وقتی که این مسائل حل نشود، نه نظام حزبی به وجود می‌آید و نه خیلی از مسائل دیگری که ملزومات دموکراسی است، شکل می‌گیرد.

در حال حاضر و با شرایط امروز اگر نظام پارلمانی وضع شود، به نفع اصولگرایان خواهد بود. در حال حاضر نیز این اصولگرایان هستند که به دنبال این تغییرند. چون قدرت‌شان در این صورت زیاد‌تر می‌شود.