چکناواریان:همسرتختی مرا تحت‌تأثیر قرار داد

لوریس چکناواریان، «روایتگر بنام تاریخ» ایران در جدیدترین تجربه موسیقایی‌اش دست به کار تولید سوئیت‌سمفونی برای جهان‌پهلوان تختی پهلوان فراموش‌ناشدنی کشتی ایران شده است. چکناواریان آهنگساز و رهبر ارکستر زاده بروجرد در گفتگو با «موسیقی ما» درباره علاقه‌اش به شخصیت تختی می‌گوید: «تختی نامی است که همه ایرانی‌های هم‌نسل من و حتی نسل‌های جوان و قهرمانان بزرگ او را می‌شناسند. من هم از سنین کودکی در مورد او شنیده بودم.» حالا اگر همه عوامل دست به دست هم دهند، می‌توان امیدوار بود سوئیت‌سمفونی جهان‌پهلوان تختی 5 شهریورماه و مصادف با سالروز تولد این مرد بزرگ اجرا شود.» در ادامه گفتگوی ما با لوریس چکناواریان را در این خصوص می‌خوانید:

 

«تختی» نامی است که همه ایرانی‌های هم‌نسل من و حتی نسل جوان و قهرمانان بزرگ او را می‌شناسند. من از کودکی در مورد او شنیده بودم و یک سال پیش متوجه شدم شهریورماه امسال مصادف با 85 سالگی این پهلوان بزرگ ایرانی است. گویی نوعی الهام در کار بود. الهامی که به من می‌گفت این کار را برای جشن تولد تختی بنویسم. این سمفونی به قسمت‌های مهم زندگی تختی مثل تولد، دوران کودکی، قهرمانی، شکست، تولد پسرش و بالاخره تشییع جنازه او اشاره دارد.

حدود دو ماه پیش به همراه همسر آقای جهانگیر هدایت به دیدار خانم شهلا توکلی همسر تختی رفتم. ایشان در بستر بیماری بود و در همان دیدار جالب، ایشان را خانمی روشنفکر و دانا دیدم. شخصیت خانم توکلی به‌شدت مرا تحت تأثیر قرار داد. وقتی می‌خواستم خانه‌اش را ترک کنم، خطاب به من گفت: «اگر دوباره 20 ساله می‌شدم و زمان به عقب برمی‌گشت، باز هم با تختی ازدواج می‌کردم.» به خانه برگشتم. آن‌قدر متأثر شده بودم که سوگ شهلا را هم نوشتم و به سوئیت‌سمفونی تختی افزودم. پیش از این، همیشه نگران بودم که اگر سمفونی تختی اجرا شود، شهلا درباره‌اش چه می‌گوید. اما سرنوشت او به گونه دیگری رقم خورده بود. مدتی پیش خانم توکلی هم از دنیا رفت. ناخودآگاه و به دست سرنوشت بود که سوگ شهلا و تشییع جنازه تختی با مرگ همسر تختی، با هم پیوند خوردند.

 

این کار را برای ارکستر بزرگ نوشته‌ام. گروه کر و گوینده هم در این کار حضور دارند. به المپیک و رسیدن به فرودگاه و استقبال مردم هم پرداخته‌ام. این سمفونی به لحاظ سبک کاری، یک سوئیت سمفونی است و بنابراین از منظر روش‌شناسی به کارهای قبلی‌ام شباهت دارد. مطابق سازمان‌بندی کارهای ارکسترال سازهای بادی چوبی، فلزی، ضربی، زهی و چنگ در این کار هم حضور دارند.

 

به تنهایی نه. آقای مسجدجامعی رئیس محترم شورای شهر تهران مطالعه زیادی در مورد شخصیت تختی داشته‌اند. ایشان درباره تختی اطلاعات جالبی به من انتقال دادند. به همین واسطه راجع به شکست تختی در تولیدو و رفتنش به کربلا بعد از بازگشت از تولیدو هم نوشته‌ام.

 

علاقه من به این شخصیت‌هاست که باعث می‌شود روی آنها کار کنم. حالا فرقی نمی‌کند این کارها اجرا شود یا نه. من در هر حال این آثار را می‌نویسم، چرا که احساس می‌کنم این وظیفه ملی من است. الان در 76 سالگی هستم و ان‌شاءلله هر چه عمر کنم را صرف کار روی موسیقی برای انسان‌های شاخص مملکتم خواهم کرد.

 

این کار با یک اعتراض شروع می‌شود. اعتراض به اینکه چرا آدمی مثل تختی خودکشی می‌کند. او زندگی سختی داشت. از یک طرف ازدواجش با یک طبقه دیگر اختلافات طبقاتی را در ذهنش ایجاد کرده بود. از طرف دیگر او یک قهرمان بود و خیلی‌ها به او حسادت می‌کردند. وقتی در تولیدو باخت، به لحاظ روحی خیلی تضعیف شد. مشکل مالی هم که در سراسر زندگی‌اش وجود داشت. همه این عوامل دست به دست هم دادند و باعث شدند خودکشی کند. در ابتدای کار یک نگاه تراژیک را ارائه داده‌ام و بنابراین سمفونی تختی با یک تراژدی آغاز می‌شود و با تشییع جنازه تختی به پایان می‌رسد.

 

امیدوارم این سوئیت سمفونی در 5 شهریورماه که همزمان با تولد 85 سالگی تختی است، اجرا شود. اگر اسپانسری برای کار پیدا شود که حاضر باشد هزینه اجرا را تقبل کند، چه خوب می‌شود اگر بتوانیم به مناسبت تولد تختی این کار را اجرا کنیم. منتها چون در ایران ارکستر نداریم، احتمالاً باید یک ارکستر بزرگ را از ارمنستان، اوکراین، روسیه یا کردستان دعوت کنیم تا برای اجرای این کار به ایران بیایند.