سرنوشت عربستان پس از عزل محمد بن نایف

گرچه مسئله برکناری محمد بن نایف و جایگزین کردن محمد بن سلمان به جای او در ولایت عهدی پادشاهی عربستان سعودی برای هیچ کس غیر منتظره نبود، اما شتابزدگی و حصول آن در این برهه حساس، برای بسیاری ابهام انگیز است.

به گزارش صدای ایران از ایرنا، براساس ویدئوی هدفمندی که هیات حاکمه سعودی آن را به نشانه رضایتمندی محمد بن نایف از فرمان پادشاه عربستان منتشر کرده است، بیش از آن که نگرانی ها را از اختلافات داخلی در بین امری آل سعود کاهش دهد، به نظر می رسد آن را تشدید کرده و این امر در توئیت های 'مجتهد' شخصیت مطلع از داخل هیات حاکم آل سعود نیز کاملا روشن است.

محمد بن نایف بر خلاف عرف خانواده آل سعود، به صورت سرپایی در عرض 25 ثانیه با ولیعهد جوان دیدار می کند و علی الظاهر به او تبریک می گوید، اما عبارتی که بن نایف در تهنیت به ولیعهد جوان به کار برد بیش از این که تبریک باشد، شبیه به نوعی تهدید است.

او به محمد بن سلمان که به دست و پای عموزاده سابقه دارش در پست های امنیتی افتاده و آنها را می بوسد، گفت: 'خدا کمکت کند.' این ترجمه تحت اللفظی عبارت است، اما فحوای آن این است که 'خدا به دادت برسد!'.

معلوم نیست که محمد بن نایف به خاطر سنگینی بار مسوولیتی که به ولیعهد جوان از طرف پدر کهنسالش واگذار شده به او این عبارت را گفته یا به نسبت به توطئه و نقشه هایی که در آینده برای وی تدارک دیده شده، هشدار داده است!؟.

برهمین اساس مجتهد شخصیت مطلع از داخل خاندان آل سعود امروز چهارشنبه در توئیت هایی نوشته است، آنچه (در عربستان) اتفاق افتاده یک کودتا است و بعید است که محمد بن نایف در برابر آن ساکت بنشیند.

از محمد بن نایف به عنوان شخصیت امنیتی محبوب دستگاه های اطلاعاتی اروپایی و آمریکا یاد می شود، او قبلا وزیر کشور عربستان بوده و گفته می شود که همچنان نبض امنیت داخلی را در قبضه خود دارد.

شاید شرایط ضعفی که محمد بن سلمان در هنگام تبریک و تهنیت عموزاده اش از خود نشان داد و برخلاف معمول ولی عهدها دست و پای محمد بن نایف را بوسید، به خاطر ترس از لبخند مرموز و عبارت های کنایه آمیز محمد بن نابف باشد.

برای همین وقتی بن نایف به بن سلمان گفت خدا کمکت کند، محمد بن نایف به نشانه کسب محبت و اعتماد عموزاده اش گفت که 'با وجود شما!' یعنی اینکه همچنان به خدمات بن نایف در دوره ولیعهدی و پادشاهی آینده عربستان نیاز دارد.

محمد بن نایف شاید در باورش هم نمی گنجید در این شرایطی که عربستان سعودی از یکسو در باتلاق جنگ یمن گرفتار شده و از طرفی درگیر محاصره قطر است، بامداد امروز چهارشنبه با فرمان شتابزده ملک سلمان برای کنار گذاشتن او از ولایت عهدی مواجه شود.

این چهره امنیتی سعودی، مشهور به دنبال کردن برنامه ها و نقشه هایش در خفا است و منتظر می ماند تا آب از آسیاب بیفتد، برای همین مجتهد شخصیت مطلع از دهالیز اسرار آمیز خاندان آل سعود گفته است که بن نایف به اکراه و تحت زور سلاح ناچار شده است به بن سلمان تبریک بگوید.

او حتی محافظ شخصی محمد بن سلمان را در هنگام ورود محمد بن نایف در نوار ویدئوی منتشر شده هیات حاکمه سعودی نشان می دهد که سلاحی به کمر بسته و به نشانه آماده باش دست چپ اش را پشت نگه داشته و می نویسد: 'این عکس نشان می دهد که محمد بن نایف تحت فشار سلاح ناچار شده است به محمد بن سلمان تبریک بگوید.'

اما سوال این است که امیرزادگان آل سعود که به خودی خود یک ارتش چند هزار نفری هستند، به این فرمان پادشاهی گردن خواهند نهاد و اجازه می دهند که حاکمیت در خانواده سلمان و فرزندانش متمرکز شود؟.

سوال مهمتر اینکه این شتابندگی در معرفی محمد بن سلمان برای ولایت عهدی گرچه از قبل انتظار می رفت برای چیست، آیا سلمان بن عبدالعزیز به مرحله بحرانی از حیات خود رسیده و باید این تصمیم قبل از مرگ او اتفاق می افتاد.
نقش دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در این کودتا چیست، آیا همان طور که خانم 'حنان الفتلاوی' نماینده پارلمان عراق گفته است این کودتا از دستاوردهای سفر ترامب به ریاض در 21 و 22 ماه می 2017 است.

ابهامات پیرامون این تصمیم عجولانه زیاد است و هنوز معلوم نیست که تسونامی این کودتا به امیرنشین های دیگر خلیج فارس نیز می رسد و آینده محاصره قطر که گفته می شود محمد بن نایف مهندس آن بوده چه می شود؟.

محمد بن سلمان که سمت وزیر دفاع را همچنان در قبضه خود گرفته و جنگ یمن را به راه انداخت، با تغییرات جدید چه تصمیمی پیرامون آن خواهد گرفت و بالاخره آینده روابط ریاض و واشنگتن چه سرنوشتی پیدا می کند، آیا دستگاه های امنیتی آمریکا همانند ترامپ، محمد بن سلمان را بر محمد بن نایف ترجیح می دهند یا این کودتا، سیاست خارجی آمریکا را تحت تاثیر قرار می دهد؟.

تحلیل گران تاکنون نتوانسته اند از تصمیم عجولانه برای برکناری محمد بن نایف، تحلیل جامع و شاملی ارائه کنند و خانواده آل سعود نیز با حلقه امنیتی که پادشاه و پسرش بر آنها تحمیل کرده و از درز کردن هرگونه خبر پیرامون آن جلوگیری می کنند، بیش از پیش بر ابهامات این رویداد افزوده است.

آنچه مسلم است و با نگاه به شبکه های اجتماعی و دیدگاه های صاحب نظران می توان، برآورد کرد این تصمیم شتابزده، رژیم آل سعود را بیش از هر زمان در شرایط ضعف قرار داده و این رژیم را به پرتگاه سقوط و انحلال نزدیک کرده است.

کارشناسان معتقدند که ولیعهد جوان و پدرش شاید برای تسلط بر اوضاع ناچار شوند که در داخل خاندان آل سعود دست به بازداشت ها و بعضا قلع و قمع هایی بزنند و اگر نیاز شد شاید با تنش آفرینی و ایجاد شرایط جنگی در خارج از مرزهای عربستان درصدد فرافکنی مشکلات داخلی خود برآیند.

رژیم سلطنتی عربستان سعودی به باور کارشناسان در این برهه با توجه به فرسایش اقتصادی که این رژیم با آن مواجه شده و درگیر شدن در جنگ های مختلف منطقه ای و تشدید اختلافات در خاندان آل سعود، تحول سیاسی جدید، این رژیم را در نقطه عطف خطرناکی قرار داده است که برخی خروج امن از آن را بی هزینه نمی دانند.