نتیجه همه‌پرسی ترکیه نشان انشقاق در جامعه ترکیه است
همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه در ۱۶ آوریل سال جاری میلادی در این کشور برگزار شد و توانست حدود ٥١ درصد از آرای مثبت مردم را به خود اختصاص دهد. نتایج این همه‌پرسی در حالی اعلام شد که احزاب مخالف حزب حاکم «عدالت و توسعه» یعنی حزب «جمهوری خلق» خواستار بازشماری ٤٠ درصد آرا و حزب کردی «دموکراتیک خلق‌ها» خواستار ابطال نتیجه همه‌پرسی شده است.
صدای ایران- بر این اساس، نظام ترکیه از پارلمانی به ریاستی تغییر می‌یابد، سمت نخست‌وزیری حذف می‌شود و اختیارات بسیاری به رئیس‌جمهور ترکیه تفویض خواهد شد. شورای عالی انتخابات ترکیه نتیجه به‌دست‌آمده از شمارش آرای همه‌پرسی اصلاحات قانون اساسی این کشور را تأیید کرد. بااین‌حال نزدیکی آرای مخالف و موافق نشان از شکننده‌بودن پیروزی اردوغان دارد. پروفسور «شیرین هانتر»، استاد دانشگاه «جورج تاون»، آمریکا معتقد است نتیجه همه‌پرسی ترکیه نشان داد جامعه ترکیه از خیلی جهات منشق شده است. این نتیجه مشخصا نشانگر این است که تعداد قابل‌توجهی از شهروندان ترکیه – حدود نیمی از آنها – نگاه اردوغان به آینده ترکیه را نمی‌پسندند.
نتیجه همه‌پرسی ترکیه و نزدیکی آرای موافق و مخالف اصلاحات قانونی اساسی ترکیه نشان از چیست؟
نتیجه همه‌پرسی ترکیه نشان داد جامعه ترکیه از خیلی جهات منشق شده است. این نتیجه مشخصا نشانگر این است که تعداد قابل‌توجهی از شهروندان ترکیه – حدود نیمی از آنها – نگاه اردوغان به آینده ترکیه را نمی‌پسندند. آنها مشخصا پذیرای نوعی امپراتوری ریاست‌جمهوری نیستند که رئیس‌جمهور در آن تقریبا قدرت تامه را در دست داشته باشد. مردم ترکیه همچنین برخی سیاست‌های محافظه‌کارانه اجتماعی اردوغان و سیاست خارجه ماجراجویانه او از جمله روی‌گرداندن از اروپا را نمی‌پسندند.
نتیجه همه‌پرسی قانون اساسی چه تأثیری بر سیاست داخلی اردوغان خواهد داشت؟
به احتمال زیاد، به دنبال برگزاری همه‌پرسی در ترکیه اردوغان سیاست‌های اجتماعی محافظه‌کارانه خود را بیشتر و محکم‌تر پیش خواهد برد و می‌تواند از سیاست‌های کمالیستی (اشاره به کمال آتاتورک) به‌ویژه درخصوص جایگاه مذهب در عرصه عمومی فاصله بیشتری بگیرد. او تا همین‌جا هم بسیاری از قوانین مربوط به سمبل‌های مذهبی مانند حجاب زنان در جامعه را ساقط کرده است. احتمالا از این پس نیز مابقی محدودیت‌ها در این زمینه را نیز از بین خواهد برد.
نتیجه همه‌پرسی ترکیه چه آثاری بر سیاست خارجی دولت ترکیه خواهد گذاشت؟
در چند سال گذشته، اردوغان در صحنه هدایت سیاست خارجی ترکیه مانند یک دیکتاتور عمل کرده است. او همچنین عمده تمرکز خود را متوجه سیاست‌های منطقه خاورمیانه کرده تا عضویت در اتحادیه اروپا. اکنون که رفتار و سیاست‌های او منجر به زیرسؤال‌رفتن چشم‌انداز عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا شده، گرایش‌های او در سیاست خارجی بیشتر به سمت خاورمیانه و حتی آسیای مرکزی سوق پیدا خواهد کرد.
با توجه به رویکرد اردوغان نسبت به ایران در مسائل منطقه، آیا تصور نمی‌کنید رویکرد منطقه‌ای اردوغان نسبت به تهران و مسائل مورد اختلاف تشدید خواهد شد؟
به احتمال زیاد همه‌پرسی ترکیه تأثیر زیادی بر روابط میان ایران و ترکیه خواهد گذاشت. مشکلات موجود در روابط میان ایران و ترکیه اساسی هستند. تاریخ این دو کشور در کنار مذاهب آنها و نژاد و فاکتورهای فرهنگی آنها از یکدیگر جداست. تاریخ روابط میان ایران و ترکیه همواره تلفیقی از رقابت و همکاری بوده است. احتمالا این وضعیت در آینده نیز ادامه خواهد یافت، مگر آنکه شرایط جدید منطقه‌ای و بین‌المللی خلاف جهت روابط فعلی میان دو کشور رقم بخورد. هرچند به دلیل عقده روحی اردوغان نسبت به گذشته ترکیه در زمان عثمانی و گرایش‌های ضدشیعی و ضدایرانی او، روابط ایران و ترکیه می‌تواند شاهد دشواری‌ها و مشکلاتی در ماه‌ها و سال‌های آینده باشد.
مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، واکنشی بسیار منفی به نتایج همه‌پرسی نشان داده و گفته آمریکا نگران تنزل دموکراسی در کشور متحدش، ترکیه است. به نظر می‌رسد از هنگامی که ترامپ وارد کاخ سفید شده، روابط آمریکا و ترکیه بهبود چندانی پیدا نکرده است. آیا این عدم بهبود، نتیجه مشکلات سیاسی میان دو کشور است؟
در جهان پساایدئولوژیک پس از جنگ سرد، روابط میان قدرت‌های بزرگ با متحدین منطقه‌ای خود بسیار پیچیده‌تر و بی‌تناسب‌تر شده است. روابط میان ترکیه و آمریکا نیز از این قاعده مستثنا نیست. ترکیه و آمریکا در بسیاری از زمینه‌ها مانند مسائل مربوط به سوریه و عراق، سیاست‌ها و منافع متفاوتی از یکدیگر دارند. بنابراین بازگشت به شرایط انطباق کامل میان منافع و سیاست‌های میان ترکیه و آمریکا خیلی غیرمحتمل است. هرچند پیش‌بینی می‌شود اتحاد این دو در آینده نیز حفظ شود. مگر اینکه اردوغان رویکردی غیرمعمول و بدون ملاحظه اتخاذ کند.
خبرهای مرتبط
نظر شما