دومینوی تخریبِ آثار تاریخی خوزستان

مالک عمارت قاجاری بهبهانی ۱۵ سال قبل خانه‌ خاطرات کودکی‌اش را با قول و قرارهای میراث فرهنگی رامهرمز و با رضایت در فهرست آثار ملی به ثبت رساند، اما از آن به بعد این خانه به جز ویرانی چیز دیگری عایدش نشد.


به گزارش صدای ایران  اردیبهشت ۱۳۸۰، اردشیر بهبهانی به ثبت ملی خانه‌ خاطرات کودکی‌اش و تنها سرپناه زندگی‌ امروزش با کمال میل رضایت داد، اما از آن به بعد برخلاف همه‌ وعده و وعیدها و قول و قرارهایی که میراث فرهنگی به مالک برای حفاظت بهتر و ساماندهی بیشتر این خانه‌ داده بود و قدمی که بیش از ۱۰ سال پیش برای مرمت بخش‌هایی از خانه برداشت، عمارت تاریخی «امیرمجاهد» یا همان خانه‌ تاریخی «بهبهانی»، دیگر روی مرمت‌گران را به خود ندید.

به اندازه‌ای که امروز از همه‌ی این عمارت قاجاری، فقط چند جداره باقی مانده و سقف‌هایی که امروز روی سر تاریخ ریخته‌اند و حتی باغ خانه نیز درختان بومیِ منطقه مانند نخل، پرتقال و گیاهان دیگر را به خوبی پرورش می‌دادند، امروز و به مرور خشک شده‌اند!

مجید کیوانی، مدیر انجمن میراث فرهنگی نوژان کارون در خوزستان به ایسنا می‌گوید: متاسفانه بی‌توجهی در مدیریت اداره کل میراث فرهنگی خوزستان از گذشته نسبت به وظیفه ذاتی خود یعنی پاسداری، مرمت و نگهداری از میراث فرهنگی که بناهای تاریخی چند هزار ساله را در خود دارد، به اتفاقی عادی تبدیل شده است.

او با بیان این‌که در مدیریت فعلی میراث فرهنگی نیز شاهد برگزاری برخی از همایش‌های غیرمرتبط هستیم، ادامه داد: ای کاش همین هزینه‌های حتی اندک در اجرای شوآپ‌های غیرضروری صرف ترمیم و مرمت آثاری مانند عمارت‌های «امیرمجاهد»، «صمیمی» و «کوشک نورآباد ایذه» باشیم.

وی افزود: هنوز هم دیر نشده، می‌توان با برون‌سپاری اصولی و بلندمدت، مرمت حرفه‌ای این بناهای تاریخی ارزشمند را با همکاری بخش خصوصی یا سازمان‌های مردم‌نهاد حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و با نظارت دقیق اداره کل میراث فرهنگی انجام داده و از تخریب آنها جلوگیری کرد.

مدیران توجهی به قلعه امیرمجاهد نکردند

منصور معتمدی، مسئول انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز نیز به ایسنا توضیح می‌دهد: از سال ۱۳۸۱ و پس از ثبت ملی این عمارت قاجاری، مالک عمارت با مشکلاتی برای ساماندهی مواجه شد و با توجه به ادامه‌دار بودن این آسیب‌ها به خانه‌ی تاریخی‌اش، به دادسرای رامهرمز شکایت کرد، اما اداره کل میراث فرهنگی توجه چندانی به آن نداشت.

او با بیان این که اداره میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز یک فصل فوندانسیون بنا را مرمت کرد و بخشی از دیوارهای جانبی عمارت را در سال‌های نخست ثبت ملی آن ساماندهی کرد، بیان می‌کند: پس از آن چند مدیر در اداره میراث فرهنگی شهرستان رامهرمز تغییر کردند و دیگر هیچ کاری روی این بنای تاریخی انجام نشد.

وی می‌افزاید: این عمارتِ تاریخی یک بنای بسیار بزرگ است که متاسفانه میراث فرهنگی در سال‌های اخیر به آن بی‌توجهی می‌کند.

کاروانسرای تاریخی دهدز هم گرفتار بی توجهی

مجید کیوانی، دبیر شبکه تخصصی سمن‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان همچنین از وضعیت نامناسب کاروانسرای تاریخی «دهدز» در دوره صفوی خبر می‌دهد.

او می‌گوید: بی‌توجهی اخیر و غیرمسئولانه مدیران اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان متاسفانه باعث فراموشی بیشتر و عدم امکان معرفی و بازدید از این بنای تاریخی متعلق به دوران اسلامی در مناطق شمال خوزستان شده است.

وی عواملی مانند مرمت‌های غیر حرفه‌ای، بارش باران‌های فصلی، فرسایش بنا و تخریب ناآگاهانه برخی افراد بومی را از عوامل روند تدریجی تخریب این بنای تاریخی می‌داند

او با بیان این‌که کاروانسرای «دهدز» از دوره‌ی صفوی و در منطقه‌ی تاریخی «ایذه مالمیر» ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، می‌گوید: براساس آخرین گزارش اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان در مورد مراحل مرمت کاروانسرای «دهدز» در سال ۱۳۸۸ شاهد هزینه‌های صرف شده و ناکامی در اهدافی که برای توسعه گردشگری و بهره‌برداری آن شد است پی برد.

کیوانی ادامه می‌دهد: در حال حاضر این بنای ارزشمندِ تاریخی بدون هیچ بهره‌برداری اقتصادی توسط بخش دولتی و خصوصی رها شده است. تاسف دارد با وجود موقعیت گردشگری منطقه دهدز و واقع شدن در جاده ترانزیتی اصفهان - خوزستان و انبوه مسافران طبیعت‌گرد، این ظرفیت تاریخی - گردشگری به فراموشی سپرده شود.

به گزارش ایسنا، به نظر می‌رسد دومینوی تخریب در خوزستان که نقطه‌ی مشخص نیست، با عبور از «کوشک نورآباد»، «کاروانسرای تاریخی دهدز»، «قلعه امیر مجاهد» می‌تواند به خانه «ماپار»، «کول فرح ایذه»، «کوشک حمیدیه»، «شهر عسکر مکرم»، «پل‌های تاریخی شوشتر»، «پل پاپیلا» و قلعه «فرانسوی‌ها» در برسد.

کاروانسرای دهدز در بافت شهری شهر دهدز در پشت ساختمان دادگاه این شهر قرار دارد. این کاروانسرا به ابعاد ۴۰ در ۴۵ متر با سنگ وگچ ساخته شده و دارای تزئینات تاق و تویزه است و در میانه راهِ خوزستان به اصفهان و در همجواری با استان چهار محال و بختیاری قرار دارد.