از زمان روی کار آمدن دونالد ترامـــپ رئیس‌جمهوری
جدید امریکا در اول بهمن 1395 (20ژانویه 2017 )وی بیش از18 فرمان اجرایی
در زمینه مسائل مختلف داخلی و خارجی صادر کرده است. در عرصه امنیتی و سیاست
خارجی علاوه بر دستور اجرایی او در باره تقویت نیروهای مسلح امریکا و
افزایش بودجه آن در سال مالی 2018، ترامپ اقدامات مهم دیگری را نیز صورت
داده است که مهم‌ترین آنها در باره ساختار جدید شورای امنیت ملی و نیز
تغییر سیاست امریکا در سوریه است.
تغییر ساختار
ترامپ در اقدامی جنجال برانگیز، مبادرت به تغییر ساختار شورای امنیت ملی امریکا کرد. رئیس‌جمهور امریکا جایگاه مدیر آژانس اطلاعات ملی و رئیس ستاد مشترک ارتش را در شورای امنیت ملی تنزل و در مقابل دستور داد تا استیو بانون (Steve Bannon ) مشاور ارشد او در تمامی جلسات این شورا حضور یابد. بدین ترتیب در چارچوب حکم صادره شده از سوی ترامپ، از این پس در شورای امنیت ملی، یک کرسی دائم به «استیو بانون» استراتژیست ارشد وی داده شده و وی در همه جلسات این شورا حضور خواهد یافت. از سوی دیگر، ترامپ به رینس پریباس ( Reince Priebus) رئیس دفترش در کاخ سفید هم جایگاهی برای حضور در جلسات شورای امنیت ملی داد. در واکنش به این تغییرات مهم، سوزان رایس مشاور امنیت ملی دولت اوباما، آن را دیوانگی محض خواند. اقدام جدید ترامپ در چارچوب مجموعه تدابیر و تغییراتی است که وی از زمان روی کار آمدن با هدف یکدست کردن دستگاه حاکمه امریکا انجام داده است. می‌توان از جمله به برکناری همه سفرای امریکا در دیگر کشورها اشاره کرد. با این حال ترامپ هنوز نگران دیگر مقاماتی است که از دولت اوباما هنوز به فعالیت مشغول هستند و برخی از آنها مخالفت صریح خود را با سیاست‌های وی اعلام کرده‌اند. مسلماً یکی از کلیدی‌ترین نهادهای امریکا در زمینه مسائل امنیتی و نظامی، شورای امنیت ملی است که وظیفه خطیری برای حفظ امنیت امریکا و نیز پرداختن و ارائه راه حل‌ها برای چالش‌ها و معضلات امنیتی و نظامی در همه سطوح بر عهده دارد. شاید از این منظر تغییرات اخیر ترامپ در ساختار این شورا چندان هم غیر‌منتظره نبوده است. با این حال کنار گذاشتن دو مقام ارشد امنیتی و نظامی یعنی مدیر آژانس اطلاعات ملی و رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا ومحدود کردن حضور آنها مشخصاً برای کنار گذاشتن صداهای مخالف در دستگاه حاکمه امریکا انجام شده است.
بدین ترتیب حضور رئیس ستاد مشترک ارتش و مدیر آژانس اطلاعات ملی که از دوره «جورج دبلیو بوش» رئیس‌جمهور پیشین امریکا در همه جلسات شورای امنیت ملی حضور داشته‌اند، به مواقع ضروری محدود شده است. در عین حال می‌توان پیش‌بینی کرد ترامپ در گام‌های بعدی ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا را کنار خواهد گذاشت، به ویژه اینکه وی مخالف آشکار مداخله زمینی امریکا در سوریه و تشکیل مناطق امن در آن کشور است. سوابق قبلی نیز نشان داده که ترامپ هیچ گونه صدای مخالفی را تحمل نمی‌کند و در این چارچوب تیم امنیتی و سیاست خارجی وی نیز به‌رغم برخی اختلافات بین اعضای آن، اساساً از سیاستمداران و مقامات راستگرا تشکیل شده است که به‌هرحال هم‌سویی کلی با رویکرد‌های ترامپ در حوزه‌های مختلف دارند. در عین حال شرکت دائمی استیو بانون در جلسات شورای امنیت ملی امریکا نشان‌دهنده اعتماد کامل ترامپ به وی به عنوان شخصی است که عهده‌دار تدوین و اجرای استراتژی ترامپ در عرصه‌های مختلف بوده است. بانون در دوره مبارزات انتخاباتی ترامپ مسئول طراحی و اجرای سیاست‌ها و خط‌مشی‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی ترامپ و نیز تدوین رئوس مسائل مطروحه در سخنرانی و نطق‌های وی بوده است.
شاید بتوان گفت که ترامپ پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری امریکا را اساساً تا حد زیادی به وی مدیون است. اکنون ترامپ قصد دارد تا از دیدگاه‌ها و نظرات بانون در عرصه مسائل مهم سیاست خارجی، امنیتی و نظامی امریکا نیز استفاده کند.
طرح ترامپ برای سوریه
موضوع ایجاد مناطق امن در سوریه در متن یک فرمان اجرایی گنجانده شد که به نوشته روزنامه واشنگتن پست، ترامپ روز چهارشنبه 6 بهمن آن را امضا کرد. بر اساس این فرمان جیمز ماتیس وزیر دفاع امریکا و رکس تیلرسون نامزد وزارت امور خارجه این کشور، 90 روز فرصت دارند طرحی کلی را در ارتباط با ایجاد «مناطق امن در سوریه و مناطق اطراف که اتباع سوری در آنجا آواره شده‌اند و می‌توانند منتظر اسکان باشند» به کاخ سفید ارائه کنند. رئیس‌جمهور امریکا روز چهارشنبه تأکید کرد «قطعاً منطقه‌ای امن را برای مردم در سوریه ایجاد خواهم کرد.» وی در دسامبر 2016 در پنسیلوانیا نیز از ایده تشکیل مناطق امن در سوریه دفاع کرده بود. در واکنش به این مسئله، روسیه اعلام کرد امریکا باید به عواقب احتمالی تصمیم خود برای ایجاد مناطق امن در سوریه فکر کند. کرملین تأکید کرد کاخ سفید پیش از اعلام قصد خود برای ایجاد مناطق امن در سوریه هیچ‌گونه رایزنی با مسکو نداشته است.
این نخستین گام عملی ترامپ برای تغییر سیاست امریکا در منطقه پرتنش خاورمیانه محسوب می‌شود. باراک اوباما رئیس‌جمهورسابق امریکا مخالف ایجاد مناطق امن در داخل مرزهای سوریه بود. از دیدگاه اوباما چنین اقدامی، امریکا را وادار به دفاع از به‌اصطلاح مناطق امن اعلام شده خواهد کرد که نتیجه اجتناب‌ناپذیر آن احتمال درگیری با طرفین نبردها در سوریه خواهد بود. ژنرال جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا نیز در سپتامبر2016 در کنگره اعلام کرد اگر امریکا قصدکنترل کامل حریم هوایی در سوریه را داشته باشد باید عملاً وارد جنگ با سوریه و روسیه شود. وی این را تصمیمی اساسی قلمداد کرد که هیچ گاه آن را اتخاذ نخواهد کرد. با این وجود ترامپ در چارچوب منطق خاص خود دستور بررسی ایجاد این مناطق را صادر کرده است؛ اقدامی که به گفته منتقدان دولت کنونی امریکا می‌تواند به دخالت نظامی گسترده امریکا در جنگ داخلی سوریه منجر شود. حامیان طرح ایجاد مناطق امن، دلایل بشر‌دوستانه و نیز لزوم مهار صدها هزار پناهجویی را مطرح کرده‌اند که برای گریز از عواقب جنگ داخلی در سوریه به سوی کشورهای همجوار به ویژه ترکیه و از آنجا به یونان و سپس اروپای غربی روانه شده‌اند.
ترامپ نیز در این زمینه تصریح کرده که از دیدگاه وی، اروپا با اجازه دادن به میلیون‌ها نفر از مردم (سوریه وعراق) برای عزیمت به آلمان و دیگر کشورها، مرتکب اشتباه بزرگی شده است. رئیس‌جمهور امریکا تصریح کرده است نمی‌خواهد چنین چیزی در خاک امریکا رخ دهد. با این حال این مسئله قابل انکار نیست که در صورت ایجاد مناطق امن از سوی امریکا در سوریه به ویژه در بخش‌های شمالی این کشور که مسلماً مستلزم حضور گسترده زمینی و هوایی امریکا در سوریه خواهد بود، این مسئله نه‌تنها منجر به تغییر موازنه قوا در سوریه خواهد شد، بلکه خطر بروز درگیری مستقیم با ارتش سوریه و نیروهای متحد آن را افزایش خواهد داد.
ضمن اینکه ظاهراً ترامپ قصد دارد این اقدام را بدون کسب مجوز شورای امنیت سازمان ملل با توجه به مخالفت شدید روسیه با چنین اقدامی انجام دهد. بدین ترتیب امریکا خود را در تقابل مستقیم با دولت سوریه و نیروهای متحد آن قرار خواهد داد، ضمن اینکه چنین اقدامی عملاً به‌سود گروه‌های تروریستی به ویژه در شمال سوریه خواهد شد که پس از شکست آشکار‌شان در حلب اکنون در موضع انفعالی قرار گرفته‌اند.
*سید‌رضا میرطاهر
تغییر ساختار
ترامپ در اقدامی جنجال برانگیز، مبادرت به تغییر ساختار شورای امنیت ملی امریکا کرد. رئیس‌جمهور امریکا جایگاه مدیر آژانس اطلاعات ملی و رئیس ستاد مشترک ارتش را در شورای امنیت ملی تنزل و در مقابل دستور داد تا استیو بانون (Steve Bannon ) مشاور ارشد او در تمامی جلسات این شورا حضور یابد. بدین ترتیب در چارچوب حکم صادره شده از سوی ترامپ، از این پس در شورای امنیت ملی، یک کرسی دائم به «استیو بانون» استراتژیست ارشد وی داده شده و وی در همه جلسات این شورا حضور خواهد یافت. از سوی دیگر، ترامپ به رینس پریباس ( Reince Priebus) رئیس دفترش در کاخ سفید هم جایگاهی برای حضور در جلسات شورای امنیت ملی داد. در واکنش به این تغییرات مهم، سوزان رایس مشاور امنیت ملی دولت اوباما، آن را دیوانگی محض خواند. اقدام جدید ترامپ در چارچوب مجموعه تدابیر و تغییراتی است که وی از زمان روی کار آمدن با هدف یکدست کردن دستگاه حاکمه امریکا انجام داده است. می‌توان از جمله به برکناری همه سفرای امریکا در دیگر کشورها اشاره کرد. با این حال ترامپ هنوز نگران دیگر مقاماتی است که از دولت اوباما هنوز به فعالیت مشغول هستند و برخی از آنها مخالفت صریح خود را با سیاست‌های وی اعلام کرده‌اند. مسلماً یکی از کلیدی‌ترین نهادهای امریکا در زمینه مسائل امنیتی و نظامی، شورای امنیت ملی است که وظیفه خطیری برای حفظ امنیت امریکا و نیز پرداختن و ارائه راه حل‌ها برای چالش‌ها و معضلات امنیتی و نظامی در همه سطوح بر عهده دارد. شاید از این منظر تغییرات اخیر ترامپ در ساختار این شورا چندان هم غیر‌منتظره نبوده است. با این حال کنار گذاشتن دو مقام ارشد امنیتی و نظامی یعنی مدیر آژانس اطلاعات ملی و رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا ومحدود کردن حضور آنها مشخصاً برای کنار گذاشتن صداهای مخالف در دستگاه حاکمه امریکا انجام شده است.
بدین ترتیب حضور رئیس ستاد مشترک ارتش و مدیر آژانس اطلاعات ملی که از دوره «جورج دبلیو بوش» رئیس‌جمهور پیشین امریکا در همه جلسات شورای امنیت ملی حضور داشته‌اند، به مواقع ضروری محدود شده است. در عین حال می‌توان پیش‌بینی کرد ترامپ در گام‌های بعدی ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا را کنار خواهد گذاشت، به ویژه اینکه وی مخالف آشکار مداخله زمینی امریکا در سوریه و تشکیل مناطق امن در آن کشور است. سوابق قبلی نیز نشان داده که ترامپ هیچ گونه صدای مخالفی را تحمل نمی‌کند و در این چارچوب تیم امنیتی و سیاست خارجی وی نیز به‌رغم برخی اختلافات بین اعضای آن، اساساً از سیاستمداران و مقامات راستگرا تشکیل شده است که به‌هرحال هم‌سویی کلی با رویکرد‌های ترامپ در حوزه‌های مختلف دارند. در عین حال شرکت دائمی استیو بانون در جلسات شورای امنیت ملی امریکا نشان‌دهنده اعتماد کامل ترامپ به وی به عنوان شخصی است که عهده‌دار تدوین و اجرای استراتژی ترامپ در عرصه‌های مختلف بوده است. بانون در دوره مبارزات انتخاباتی ترامپ مسئول طراحی و اجرای سیاست‌ها و خط‌مشی‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی ترامپ و نیز تدوین رئوس مسائل مطروحه در سخنرانی و نطق‌های وی بوده است.
شاید بتوان گفت که ترامپ پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری امریکا را اساساً تا حد زیادی به وی مدیون است. اکنون ترامپ قصد دارد تا از دیدگاه‌ها و نظرات بانون در عرصه مسائل مهم سیاست خارجی، امنیتی و نظامی امریکا نیز استفاده کند.
طرح ترامپ برای سوریه
موضوع ایجاد مناطق امن در سوریه در متن یک فرمان اجرایی گنجانده شد که به نوشته روزنامه واشنگتن پست، ترامپ روز چهارشنبه 6 بهمن آن را امضا کرد. بر اساس این فرمان جیمز ماتیس وزیر دفاع امریکا و رکس تیلرسون نامزد وزارت امور خارجه این کشور، 90 روز فرصت دارند طرحی کلی را در ارتباط با ایجاد «مناطق امن در سوریه و مناطق اطراف که اتباع سوری در آنجا آواره شده‌اند و می‌توانند منتظر اسکان باشند» به کاخ سفید ارائه کنند. رئیس‌جمهور امریکا روز چهارشنبه تأکید کرد «قطعاً منطقه‌ای امن را برای مردم در سوریه ایجاد خواهم کرد.» وی در دسامبر 2016 در پنسیلوانیا نیز از ایده تشکیل مناطق امن در سوریه دفاع کرده بود. در واکنش به این مسئله، روسیه اعلام کرد امریکا باید به عواقب احتمالی تصمیم خود برای ایجاد مناطق امن در سوریه فکر کند. کرملین تأکید کرد کاخ سفید پیش از اعلام قصد خود برای ایجاد مناطق امن در سوریه هیچ‌گونه رایزنی با مسکو نداشته است.
این نخستین گام عملی ترامپ برای تغییر سیاست امریکا در منطقه پرتنش خاورمیانه محسوب می‌شود. باراک اوباما رئیس‌جمهورسابق امریکا مخالف ایجاد مناطق امن در داخل مرزهای سوریه بود. از دیدگاه اوباما چنین اقدامی، امریکا را وادار به دفاع از به‌اصطلاح مناطق امن اعلام شده خواهد کرد که نتیجه اجتناب‌ناپذیر آن احتمال درگیری با طرفین نبردها در سوریه خواهد بود. ژنرال جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا نیز در سپتامبر2016 در کنگره اعلام کرد اگر امریکا قصدکنترل کامل حریم هوایی در سوریه را داشته باشد باید عملاً وارد جنگ با سوریه و روسیه شود. وی این را تصمیمی اساسی قلمداد کرد که هیچ گاه آن را اتخاذ نخواهد کرد. با این وجود ترامپ در چارچوب منطق خاص خود دستور بررسی ایجاد این مناطق را صادر کرده است؛ اقدامی که به گفته منتقدان دولت کنونی امریکا می‌تواند به دخالت نظامی گسترده امریکا در جنگ داخلی سوریه منجر شود. حامیان طرح ایجاد مناطق امن، دلایل بشر‌دوستانه و نیز لزوم مهار صدها هزار پناهجویی را مطرح کرده‌اند که برای گریز از عواقب جنگ داخلی در سوریه به سوی کشورهای همجوار به ویژه ترکیه و از آنجا به یونان و سپس اروپای غربی روانه شده‌اند.
ترامپ نیز در این زمینه تصریح کرده که از دیدگاه وی، اروپا با اجازه دادن به میلیون‌ها نفر از مردم (سوریه وعراق) برای عزیمت به آلمان و دیگر کشورها، مرتکب اشتباه بزرگی شده است. رئیس‌جمهور امریکا تصریح کرده است نمی‌خواهد چنین چیزی در خاک امریکا رخ دهد. با این حال این مسئله قابل انکار نیست که در صورت ایجاد مناطق امن از سوی امریکا در سوریه به ویژه در بخش‌های شمالی این کشور که مسلماً مستلزم حضور گسترده زمینی و هوایی امریکا در سوریه خواهد بود، این مسئله نه‌تنها منجر به تغییر موازنه قوا در سوریه خواهد شد، بلکه خطر بروز درگیری مستقیم با ارتش سوریه و نیروهای متحد آن را افزایش خواهد داد.
ضمن اینکه ظاهراً ترامپ قصد دارد این اقدام را بدون کسب مجوز شورای امنیت سازمان ملل با توجه به مخالفت شدید روسیه با چنین اقدامی انجام دهد. بدین ترتیب امریکا خود را در تقابل مستقیم با دولت سوریه و نیروهای متحد آن قرار خواهد داد، ضمن اینکه چنین اقدامی عملاً به‌سود گروه‌های تروریستی به ویژه در شمال سوریه خواهد شد که پس از شکست آشکار‌شان در حلب اکنون در موضع انفعالی قرار گرفته‌اند.
*سید‌رضا میرطاهر
نظر شما