فرایند و فرجام دیپلماسی نفتی ایران

به گزارش صدای ایران، پیروزی دیپلماسی نفتی ایران در اوپک مهمترین محور تحلیلی مطبوعات و صفحه اقتصادی روزنامه ها طی هفته گذشته بود. همچنین، بررسی دلایل نوسان نرخ ارز دیگر محور مهم اقتصادی بود که مورد توجه روزنامه ها قرار گرفت.

نشست اخیر (چهارشنبه دهم آذرماه) اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در حالی پایان یافت که بسیاری از ناظران، ایران را برنده نهایی این اجلاس می دانند. روزنامه های اقتصادی و سایر مطبوعات در صفحه های اقتصادی خود در هفته گذشته به تحلیل مذاکرات کشورهای عضو اوپک در وین پرداختند. همچنین، بررسی عوامل تاثیر گذار برنوسان نرخ ارز دیگر محور اقتصادی روزنامه ها طی هفته گذشته بود.

 یک هفته پیش بینی در مورد پیامدهای نشست صد و هفتاد و یکم اوپک

طرح فریز نفتی راهکاری است که مدت ها از سوی برخی اعضای اوپک و نیز کشورهای غیراوپکی تولید کننده نفت برای افزایش بهای این کالا مطرح شده است. هدف از پیاده سازی این طرح، کاهش عرضه نفت و افزایش قیمت آن در بازارهای جهانی است. ایران اما با این منطق که باید سطح تولید خود را به دوره پیش از تحریم ها برساند ضمن حمایت از طرح فریز نفتی بارها اعلام کرد که از سهم خود عقب نشینی نخواهد کرد. در نهایت پس از هشت ماه مذاکره، اوپک پذیرفت ایران از اجرا این طرح معاف شود. به این ترتیب طبق توافق حاصل شده، ایران 90 هزار بشکه نفت به تولید روزانه خود می افزاید و سایر کشورهای عضو از تولید خود کم می کنند.

روزنامه «ایران» پنج شنبه گذشته (یازدهم آذر) درگزارشی با عنوان «پیروزی دیپلماسی ایران پس از 8 ماه نبرد نفتی» با اشاره به دستاوردهای تیم نفتی ایران در مذاکرات اوپک هفته گذشته به نقل از وزیر نفت نوشت: ایران کاهش تولید نمی‌دهد. روسیه پیش از این اعلام کرده بود که در صورت توافق اوپکی‌ها حاضر است که افزایش تولید نفت خام خود را به حالت تعلیق دربیاورد. تولید این کشور 11 میلیون و 200 هزار بشکه در روز است. همچنین خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان، پیش از شروع نشست گفته به خاطر تأثیر تحریم‌ها ما قبول کرده‌ایم که ایران تولیدش را کاهش ندهد.

روزنامه «تعادل» سه شنبه گذشته (نهم آذر) پیش از برگزاری جلسه اوپک در وین در گزارشی با عنوان «بلوف نفتی سعودی» آخرین مواضع مقامات سعودی را مورد بررسی قرار داد. در گزارش تعادل آمده است: «بازار نفت در سال 2017 خود به خود به تعادل خواهد رسید. حتی اگر تولیدکنندگان دخالتی در آن نکنند.». این آخرین اظهارنظر «خالد الفالح» وزیر انرژی عربستان‌سعودی است.

این در حالی ‌است که وضعیت فعلی بازار نتیجه پیشنهادی است که عربستان در سال 2011 مبنی بر لغو نظام سهمیه‌بندی در اوپک ارائه کرد .پیشنهادی که کارشناسان اذعان دارند باید با مخالفت ایران در آن زمان روبه‌رو می‌شد. اما دولت دهم و رستم قاسمی وزیر وقت نفت ایران با این پیشنهاد سعودی‌ها همراهی کرد. اقدامی که بعدها بیژن زنگنه آن را اشتباهی بزرگ و تاریخی از سوی ایران خواند. اکنون بازار نفت و برخی اعضای اوپک چوب تصمیم 5سال قبل را می‌خورند و حال برای یافتن راه‌حلی برای آن مجددا گوشه‌چشمی به مقصر اصلی یعنی عربستان‌سعودی دارند.

در حالی که موضع ایران که بارها از زبان بیژن زنگنه نیز مطرح شده‌ این است که کشورهایی که در سال‌های اخیر بیشترین افزایش تولید را داشته‌اند برای تنظیم بازار مسوولیت بیشتری هم دارند.

همچنین روزنامه «ابرار اقتصادی» یکشنبه گذشته (هفتم آذر) گزارشی درباره پیش بینی قیمت نفت پس از توافق کشورهای عضو اوپک برای اجرای طرح فریز نفتی بدون حضور ایران منتشر کرد. براساس این گزارش با عنوان «قیمت نفت از 50 دلار عبور می کند»، وزیر نفت با اظهار خوش‌بینی نسبت به اجرایی‌شدن بسته پیشنهادی الجزایر مبنی بر تخصیص مقدار تولید هر کشور، از احتمال توافق اوپک در نشست 171 و افزایش قیمت‌ نفت در بازار جهانی خبر داد.

در ادامه این گزارش می خوانیم: «نورالدین» وزیر انرژی و معادن الجزایر اعلام کرده که اگر اعضای اوپک در نشست ١٧١ به توافق برسند، قیمت نفت در سال آینده میلادی به بشکه‌ای ٥٠ الی ٥٥ دلار و در پایان سال به ٦٠ دلار می‌رسد؛ در حالی که اگر توافق انجام نشود، پیش‌بینی این است که قیمت نفت به زیر ٥٠ دلار برای هر بشکه برود.

چرا ارز گران شد؟

قیمت دلار در چند روز گذشته روند صعودی در پیش گرفت و به چهل هزار ریال هم رسید. البته «ولی الله سیف» رییس کل بانک مرکزی اعلام کرده است که این افزایش قیمت پایدار نیست و پس از عبور از التهابات به وضعیت سابق برمی گردد. در این پیوند، برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند نزدیک شدن به موعد اجرای سیاست ارز تک نرخی، افزایش تقاضا در بازار به دلیل افزایش سفر در ماه ژانویه، تحولات سیاسی آمریکا و نوسانات سایر ارزهای رایج در بازار مهمترین دلایل جهش نرخ ارز بوده است.

روزنامه «دنیای اقتصاد» سه شنبه گذشته (نهم آذر) در گزارش خود با تیتر «6 بازیگر نوسان دلار» بالا رفتن نرخ حواله درهم، افزایش بهای دلار در سلیمانیه عراق، اثرات خالی‌فروشی ارزی، پبروزی ترامپ، فرارسیدن ماه مسافرتی ژانویه و کاهش صادرات پتروشیمی‌ها را مهم ترین عوامل تاثیر گذار در افزایش قیمت دلار دانست.

دنیای اقتصاد در گزارش خود راهکارهایی برای کنترل بازار ارز ارایه داد. در این گزارش آمده است: مهم‌ترین نکته‌ای که کارشناسان پیشنهاد می‌دهند، سیاست‌گذار به آن توجه ویژه‌ای مبذول دارد، نگاه ویژه به روند قیمت‌ها و تلاش برای مدیریت نوسان است. در واقع، بازارساز باید سعی کند به جای کنترل قیمت‌ها، دامنه نوسان را کاهش دهد تا مانند گذشته تغییرات قیمت محدود شود.

با کاهش دامنه نوسان، ثبات به آرامی به بازار بازخواهد گشت و نوسان‌گیران نیز به تبع شرایط جدید از بازار خارج خواهند شد. در واقع، بهتر است که بازارساز به جای اصرار بر کنترل قیمت‌ها، اقدام به مدیریت نوسانات کند. دومین نکته آن است که بازارساز سعی کند به‌جای مداخله، بازار را با اهرم انتظارات و علامت‌ها مدیریت کند. بخشی زیادی از آرامش ایجاد شده در بازار در سال‌های اخیر ناشی از مثبت شدن انتظارات بود و این به بازارساز و سیاست‌گذار کمک می‌کرد.

راهکار سومی که از سوی کارشناسان پیشنهاد شده است، توجه به سبد ارزها به‌جای معطوف شدن به یک ارز است.

همچنین روزنامه ایران در گزارش سه شنبه گذشته با عنوان «نوسان شدید قیمت در بازار دلار» افزایش تقاضا برای دلار در ماه محرم و صفر، نتیجه انتخابات آمریکا، سیاست تک‌نرخی شدن ارز و تدوین بودجه 96 را دلایل افزایش نرخ دلار دانست. طبق اظهار نظر کارشناسان در گزارش روزنامه ایران، نرخ دلار در بازار باید واقعی شود و نباید جلوی افزایش آن را گرفت.

روزنامه «اعتماد» در گزارش سه شنبه گذشته با عنوان «جهش ناگهانی دلار» درباره چرایی افزایش نرخ دلار در بازار نوشت:درباره افزایش نرخ ارز، هرچند صحبت از اثرات طرح وعده داده شده یکسان‌سازی نرخ ارز شد اما نباید تاثیرات نرخ بودجه‌ای دلار را در این نوسانات اخیر نادیده گرفت. پس از آنکه شنیده‌ها از نرخ دلار سه هزار و ٣٠٠ تومانی در بودجه ٩٦ حکایت کرد، این رشد ٣٠٣ تومانی در بودجه سال ١٣٩٦ سایه‌اش بر بازار آزاد ارز هم افتاد.

به هر حال، عواملی چون کسری بودجه دولت و عدم تحقق درآمدهای نفتی ظرف شش ماه نخست سال جاری، در کنار طرح مبارزه با پولشویی که ورود و خروج بیش از ١٠ هزار دلار به کشور را ممنوع کرده، هم جزو عوامل افزایش قیمت دلار محسوب می‌شوند؛ اما آن‌چه به نظر می‌رسد تاثیر بیشتری بر افزایش واحد پولی ایالات متحده داشته باشد، سیاست‌های بانکی است

همچنین روزنامه «جهان صنعت» یکشنبه گذشته (هفتم آذر) گزارشی درباره تاثیر اجرای طرح ارز تک نرخی در افزایش نرخ دلار با عنوان «خطر بازگشت سوداگری» منتشر کرد.

در گزارش جهان صنعت آمده است: «سیدغلامرضا کاظمی‌دینان» مشاور رییس کل بانک مرکزی با اشاره به نزدیک شدن به زمان وعده دولت برای اجرای یکسان‌سازی نرخ ارز و ضرورت مدیریت افکار عمومی به منظور جلوگیری از رفتارهای هیجانی در بازار گفته است: چند عامل باعث می‌شود که فضای هیجانی برای ارز ایجاد شود، عامل اول این است که بتوانیم ارتباطات بین‌بانکی با کشورهای خارج از ایران برقرار کنیم و به راحتی انتقال ارز داشته باشیم ضمن اینکه بتوانیم واردات ارز را برای گشایش اعتبارات به سهولت انجام دهیم؛ این موضوعات می‌تواند در پیشبرد دقیق اهداف یکسان‌سازی نرخ ارز اثرگذار باشد. در زمان یکسان‌سازی نرخ ارز اگر نتوانیم تامین مناسب ارز برای واردات و نیاز مشتریان داشته باشیم، مجبوریم کارهای غیرمتعارف انجام داده و هزینه‌های غیرمتعارف پرداخت کنیم.