تله سیاه مدلینگ در اینستاگرام

به گزارش صدای ایران، پیامش فریبنده و وسوسه‌انگیز بود. کمتر کسی می‌توانست با دیدن این پیام نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. یاسمن هم مثل خیلی‌های دیگر نتوانست این پیام اینستاگرامی را نادیده بگیرد. در آن پیام از زیبایی‌های یاسمن تعریف شده بود. از او خواسته بودند که به خاطر چهره زیبا و عکس‌های فتوژنیکش وارد کار مدلینگ شود.

یک شرکت تبلیغاتی این پیام را ارسال کرده بود. او که چند باری از این پیام‌ها دریافت کرده بود، در مقابل این درخواست فریبنده، نتوانست بی‌تفاوت باشد. همان لحظه رویاهای زیادی در سرش پروراند. مدل تبلیغاتی روی صحنه، روی بیلبوردها، ثروت، شهرت همه اینها یاسمن را به رویا برده بود. برایش سخت بود که جواب ندهد. درنهایت تصمیم خودش را گرفت، جوابش را فرستاد و چند دقیقه بعد مکالمه آنها آغاز شد. پیام‌های بعدی فریبنده‌تر بود. مردی با ادبیاتی کاملا رسمی با یاسمن صحبت می‌کرد و از جزییات کار مدلینگ می‌گفت.

یاسمن با شنیدن این جزییات بیشتر از قبل وسوسه شد. صحبت‌های نماینده شرکت تبلیغاتی باز هم او را به رویا برد. یاسمن بی‌آن‌که بداند چه سرنوشت تاریکی در انتظارش است، با نماینده این شرکت تبلیغاتی قرار گذاشت. محل قرار یک آتلیه عکاسی بود. آنها قرار گذاشتند که در ابتدا چند عکس از یاسمن گرفته شود. یاسمن که از کار جدیدش خوشحال بود، به این آتلیه رفت. آتلیه‌ای که به محل نابودی زندگی‌اش تبدیل شد. عکس‌های زیادی از او گرفتند؛ اما همان شب همه چیز عوض شد.

رویاهای یاسمن به کابوس تبدیل شد. شادی‌ها رنگ باختند و جایشان را به وحشت و آبرویی از دست رفته دادند. یاسمن تازه متوجه شد در دام چند مرد شیاد گرفتار شده است. دامی که قرار نبود حالا حالاها از دستش خلاص شود. باج‌خواهان با عکس‌هایی که از یاسمن گرفته بودند، قصد اخاذی از او داشتند. یاسمن نه‌تنها معروف و ثروتمند نشده بود، بلکه باید پول می‌داد تا جلوی آبروریزی گرفته شود.

باج‌خواهان اینترنتی
یاسمن تنها قربانی نیست. چند وقتی می‌شود که باج‌خواهان اینترنتی با ترفند مدلینگ، دختران زیبا و کاربران شبکه‌های مجازی را به دام می‌اندازند و از آنها سوءاستفاده می‌کنند. این باج‌خواهان به کاربرانی که عکس‌های خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند، پیام‌هایی ارسال می‌کنند و آنها را به بهانه همکاری فریب می‌دهند.

سرقت، تجاوز، اخاذی و کلاهبرداری همه از جرايمی است که این باج‌خواهان بعد از به دام انداختن دختران به سراغش می‌روند. دخترانی که قربانی چهره زیبا و انتشار عکس‌های زیباتر از خودشان در فضای مجازی می‌شوند. در ابتدا از فیس‌بوک شروع شد و بعد از آن به شبکه‌های اجتماعی گسترده‌تر نفوذ کرد. حالا هم زیاد شده‌اند، دخترانی که به خاطر عشق به شهرت قربانی می‌شوند.

یکی از دختران جوانی که در دام این اخاذان افتاده بود، در این‌باره می‌گوید: «حدود ٢ سالی می‌شود که عضو شبکه اینستاگرام هستم و عکس‌های زیادی از خودم در این شبکه منتشر می‌کنم. برای همین هر روز به تعداد فالوورهایم افزوده می‌شود. من هم هر روز با توجه به این‌که تعداد لایک‌های عکس‌هایم بیشتر می‌شد، عکس‌های بیشتری پست می‌کردم. در کل علاقه زیادی به بالا رفتن تعداد لایک‌هایم داشتم. بارها هم از پیج‌هایی با نام‌های مختلف تبلیغاتی پیام‌هایی برای من ارسال می‌شد و پیشنهاد کار می‌دادند، اما من پاسخ نمی‌دادم. تا این‌که چند وقت پیش یک پیام از شرکت تبلیغاتی دریافت کردم. این پیام توجه مرا جلب کرد و تصمیم گرفتم به آن پاسخ دهم. در این پیام از من خواسته بودند تا برای تبلیغ برند لباس با آنها همکاری کنم و چند عکس برایشان بفرستم. من هم چون از این کار خوشم آمده بود، عکس‌هایی برایشان فرستادم. آنها هم عکس‌ها را پسندیدند و گفتند می‌توانم با آنها همکاری کنم. پس از گذشت دو روز آدرس یک آتلیه را برای من ارسال کردند که به آنجا بروم تا عکس‌هایی از من تهیه کنند. من هم به آن آتلیه رفتم. در آ‌نجا عکس‌هایی از من گرفته شد، ولی وقتی به خانه برگشتم دو روز بعد به من پیام دادند و گفتند که اگر به حساب آنها پول واریز نکنم، عکس‌هایم را پخش می‌کنند. اصلا باورم نمی‌شد که به همین سادگی در دام افتاده باشم. برای همین از ترس آبرویم پول را برایشان واریز کردم؛ اما وقتی درخواست‌ها بیشتر شد تصمیم به شکایت گرفتم.»

روند صعودی پرونده‌های مدلینگ
این در حالی است که به گفته حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالرضا طرزی، قاضی ویژه جرایم سایبری، پرونده‌های مدلینگ در ایران رو به افزایش است: «طی سال‌های گذشته مدلینگ در ایران از حالت آماتور و موردی خارج شده است. امروزه مدلینگ در ایران سر و شکل حرفه‌ای و سازمان‌یافته‌ای به خود گرفته است. مدلینگ در ایران به جایی رسیده است که لیدرهای زیادی در زمینه معرفی مدل فعالیت می‌کنند. پرونده‌های قضائی هم افزایش مدلینگ در فضای مجازی را تأیید می‌کند.» طرزی با اشاره به پیشینه پرونده‌های قضائی مدلینگ در ایران می‌گوید: «نخستين پرونده مدلینگ در ‌سال ٨٧ تشکیل شد. بررسی این پرونده به من محول شده بود که در ارتباط با آن ٦٠ نفر هم دستگیر شدند. البته آن سال‌ها بیشتر از فیس‌بوک استفاده می‌شد؛ اما در چند‌ سال گذشته مدلینگ‌ها از اپلیکیشن‌های تلفن‌همراه استفاده می‌کنند.»

تجاوز و سوءاستفاده جنسی از مدل‌ها
قاضی ویژه جرایم سایبری اخاذی، تجاوز، سوءاستفاده جنسی و بهره‌برداری‌های سیاسی را از عمده آسیب‌های مدلینگ عنوان می‌کند و در این‌باره توضیح می‌دهد: «در واقع مدل لباس یا مدل مو ظاهر قضیه است؛ در بیشترین موارد مدل‌ها ناخواسته درگیر مشکلات زیادی می‌شوند. بسیاری از این مدل‌ها مورد سوء‌استفاده‌های جنسی قرار می‌گیرند. مانند پرونده «سعید عرب» که در ظاهر درکار تهیه ژورنال لباس بود، اما پشت پرده این ژورنال‌ها تشکیلات سازمان‌یافته‌ای بود که دخترهای ایرانی را در دام شیطانی سوء‌استفاده جنسی برخی کشورهای منطقه گرفتار کرده بود.» او ادامه می‌دهد: «سوءاستفاده از دختران و پسرهای جوان و زیبا برای مقاصد برخی گروهک‌های سیاسی هم یکی دیگر از آسیب‌های مدلینگ است. البته در چند‌ سال اخیر ورود سایت‌های غیراخلاقی برای سوءاستفاده از مدل‌ها هم به آسیب‌های این پدیده اضافه شده است.»

٢‌میلیون تومان برای یک ژورنال
طرزی در پاسخ به این پرسش که دختران و پسرهای جوان و زیبا بیشتر با چه انگیزه‌ای تن به این کار می‌دهند، می‌گوید: «در گذشته بیشتر موارد به دلیل انگیزه‌های مالی بود، برای مثال در اواخر دهه ٨٠ به هر مدل برای یک ژورنال حدود ٢٠٠‌هزار تومان پرداخت می‌شد، البته این رقم‌ها در سال‌های اخیر به یک تا ٢‌میلیون تومان هم رسیده است، اما فقط انگیزه‌های مالی نیست؛ بحث مطرح‌شدن و دیده‌شدن هم در بسیاری از موارد باعث می‌شود که دخترها و پسرهای جوان با جذابیت‌های ظاهری تن به این کار بدهند. به‌خصوص با گسترش شبکه‌های اجتماعی که نفوذ بسیاری در بین جوانان دارد.»

او اضافه می‌کند: «بیشتر مدل‌ها ابتدا از مدل عروس و داماد شروع می‌کنند، بعد هم آرایشگاه‌های زنانه، اما پس از مدتی ناخواسته گرفتار مشکلات اخلاقی می‌شوند؛ آن وقت است که تازه متوجه می‌شوند که در دام افراد سودجو قرار گرفته‌اند و باید تن به هرگونه مدل‌شدنی بدهند. ما پرونده‌های زیادی داشتیم که در آن مدل‌ها مجبور بودند لباس‌های بسیار زننده‌ای بپوشند و  حتی در مواردی برهنه در برابر دوربین قرار گیرند.» قاضی ویژه جرایم سایبری به مجازات‌های در نظر گرفته شده برای مدل‌ها هم اشاره می‌کند: «از منظر قانون مدلینگ در ردیف عکس‌های مبتذل و انتشار آن قرار می‌گیرد. البته در پاره‌ای از موارد انتشار تصاویر مستهجن هم به جرم این افراد اضافه می‌شود. ٢‌ سال حبس و ٥‌میلیون ریال حداکثر مجازاتی است که قانون‌گذار برای این افراد در نظر گرفته است؛ اما اگر این جرايم سازمان‌یافته باشد، شرایط متفاوت است و حتی تا حکم اعدام هم برای مجرمان سازمان‌یافته مدلینگ در نظر گرفته شده است.»

هشدار پلیس درباره باج‌خواهی و اخاذی با ترفند مدلینگ
سوءاستفاده از کاربران شبکه‌های مجازی به بهانه مدل‌شدن تا جایی افزایش یافت که چند روز پیش سرهنگ علی نیک‌نفس، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری پلیس فتا در این‌باره هشدار داد. او گفت: «مجرمان حرفه‌ای با اغفال نوجوانان، جوانان و دریافت رقم‌های میلیونی از کاربران تحت عنوان هزینه‌های عکسبرداری مدلینگ نه‌تنها پاسخگوی قربانیان خود نیستند که در صورت اصرار و پافشاری قربانی اقدام به تهدید کاربران می‌کنند که تصاویر آنها را در فضای مجازی منتشر می‌کنند. مجرمان سایبری با گشت‌و‌گذار در شبکه‌های اجتماعی و انتخاب برخی چهره‌های زیبا به آنها پیشنهاد مدلینگ و مدل‌شدن در نشریات داخلی یا خارجی را می‌دهند.

شگرد این مجرمان به این‌گونه است که از کاربران می‌خواهند چندین عکس به صورت مدل‌های خارجی تهیه کرده و در اختیار آنها قرار دهند تا برای کارشناسان این امر ارسال کنند. در گام بعدی با ادعای این‌که تصاویر ارسالی از نظر کارشناسان امر کیفیت و ژست مناسب را نداشته از کاربران می‌خواهند تا در آتلیه آنها اقدام به تهیه عکس کنند. در این مرحله با اخذ هزینه‌های عکاسی گزاف از کاربران آنها را به آتلیه‌های پرت و گمنامی می‌برند که اجاره‌ای هستند و با تصویربرداری غیرمتعارف از کاربران به شکل‌های مستهجن، مورد سوء‌استفاده و آزار قرار می‌گیرند و تهدید می‌شوند که در صورت شکایت عکس‌های آنها در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی منتشر می‌شود.

کاربران شبکه‌های اجتماعی باید مراقب باشند تا در دام چنین مجرمانی نیفتند؛ به هیچ عنوان به این دست پیام‌ها توجه نکنند و فریب آنها را نخورند؛ چرا که مدل شدنی در کار نیست و این شگردی برای اخاذی‌های مالی و سوءاستفاده‌های جنسی از قربانیان است.

نیک نفس با بیان این‌که کاربران در انتشار عکس‌های خود در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دقت کنند، ادامه داد: «حفظ حریم خصوصی در گام اول با خود کاربران است و آنها هستند که باید مرزهای حریم خصوصی خود در فضای مجازی را تعیین کنند و هنگامی که آنها حد و مرزی برای خود تعیین نمی‌کنند، شاهد آن هستیم که از سوی مزاحمان سایبری یا مجرمان سایبری مورد سوءاستفاده یا اذیت و آزار قرار می‌گیرند. در حال حاضر نیز پرونده‌هایی در پلیس فتا در این‌باره وجود دارد. حتی دستگیری و مجازات این مجرمان نمی‌تواند باعث بازگشت آبرو و حیثیت قربانیان شود و پیامدهای این دست جرايم تا سال‌ها ادامه دارد. بنابراین کاربران و خانواده‌ها باید بسیار مراقب باشند تا در دام اینچنین مجرمانی نیفتند.»