جمعه ۲۷ مهر ۱۴۰۳ - 2024 October 18

ارتباط فرونشست‌های اخیر درمسیر خطوط ۶ و ۷ مترو

کد خبر: ۱۲۷۸۴۲
تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۳۹۵ - ۰۸:۵۱
سال 1377 اولین خط مترو در تهران افتتاح شد. پس از آن و با گذشت 18 سال از اولین پروژه زیرزمینی حمل و نقلی تهران تعداد راه های زیرزمینی تهران به 5 خط رسید که از غرب تا شرق و از شمال تا جنوب تهران را در برگرفت. در سال‌های اخیر و با حمایت‌های مالی بانک‌شهر، پروژه‌های مترو با سرعت بیشتری در حال احداث است.
 
به گزارش ابتکار، براساس گفته‌های مازیار حسینی معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران 29 ایستگاه در خط 6 مترو تهران تا پایان سال 96 تکمیل و به بهره برداری می‌رسد و به گفته او چندین خط نیز تا پایان سال جاری به بهره برداری خواهد رسید. اما آنچه مطرح می‌شود این است که اتفاقات و حوادث جانی و مالی در چند سال اخیر در پروسه احداث مترو رخ داده که باعث نگرانی تهرانی‌ها شده است. گفتنی است در چنین حوادثی بیش از پیش پیمانکاران مقصر شناخته می شوند.
 
کیفیت قربانی سرعت می‌شود؟
 
سرعت در انجام کار پروژه مترو از جمله مواردی بوده که همیشه انتقادهای زیادی را از شهرداری در برداشته است تا جایی که محمد باقر قالیباف، شهردار تهران در پاسخ به منتقدان گفته بود: «ما معتقد نیستیم که در اجرای پروژه بی‌نقص هستیم، اما این اتهام که برخی مطرح می‌کنند که ما به دلیل سرعت در انجام کار، به ایمنی توجه نمی‌کنیم، درست نیست و باید بگویم که ما هیچ وقت سرعت را فدای ایمنی نکردیم.»
 
اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در این باره می‌گوید: «باید توجه داشته باشید که اگر سرعت ساخت یک پروژه بالا باشد، ایمنی به خودی خود کاهش می‌یابد. نه تنها در پروژه مربوط به مترو بلکه در تمام پروژه های عظیم علی الخصوص در تهران افزایش سرعت احداث باعث می‌شود که ایمنی کمتر رعایت شود.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا این موضوع در ارتباط با خطوط 6 و 7 مترو تهران صدق می کند؟ می‌گوید: « سرعت ساخت در دو خط 6 و 7 بالا است و در تمام پروژه‌های احداثی با سرعت بالا، ایمنی کم خواهد بود.»
 
دلایل فرونشست خیابان ها چیست؟
 
تلفیق دو پدیده فرونشست و فروریزش زمین در تهران در گفته‌های مسئولان با یکدیگر گره خورده است، عده‌ای خاک شسته شده و چاه‌های زیر زمینی تهران را دلیل حوادث چند سال اخیر می‌دانند و عده‌ای انگشت تقصیر را به سمت شهرداری و حفاری‌های بدون مطالعه پیمانکارانش نشانه رفته‌اند. از جمله این حوادث می‌توان به فاجعه «شهران»، فرو ریزش در «منیریه» اشاره کرد. هرچند در سال گذشته و امسال نیز حوادث کوچکی چون حادثه «خیابان پیامبر» و و حادثه در «خیابان مولوی» اشاره کرد. از این دست حوادث در پرونده پیمانکاران شهرداری برای احداث خط مترو هر روز در حال بیشتر شدن است؛ حوادثی که با تلفات جانی و مالی نیز همراه بوده است.
اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر در ارتباط به فرونشست های اخیر زمین در شهر تهران پیش از این به ایسنا گفته بود: «خاک تهران به دلیل نوع و جنس بسیار پرریسک است. همچنین به دلیل تاسیسات زیرسطحی زیاد از جمله شبکه آب، گاز و... احتمال بروز حوادث دوچندان است.» در این بین شاکری با اشاره به حفره، قنات و چاه‌های خالی در زیرزمین تهران، فعالیت در این زمین‌ها را ریسک می‌داند. وی گفت: «اگر قرار باشد در زیر سطح زمین فعالیت عمرانی بزرگی همچون ایجاد مترو انجام شود، باید دستورالعمل‌های متناسب با جنس خاک ارائه شود و مطالعات زمین‌شناسی به روش ژئوفیزیک انجام شود.»
 
حال سوالی که مطرح می شود این است که آیا شهرداری تهران برای انتخاب پیمانکارانش و عقد قرارداد با آن ها مسائل مهمی چون بررسی مطالعات ژئوفیزیکی را در نظر نگرفته است؟
رییس کمیته عمران شورای شهر تهران با بیان اینکه متاسفانه در ساخت مترو نباید از روش‌های سنتی، غیرموثر و بدون تحقیق لازم از لحاظ شناخت خاک استفاده شود، به ایسنا گفت :« باید مطالعات زمین‌شناسی منطبق بر روش‌های ژئوفیزیک و نه ژئو تکنیک باشد، چراکه روش‌های ژئوتکنیک که در حال حاضر در متروی تهران به کار می‌رود، مشکلات زیرسطحی را نشان نداده و فقط باعث مکانیک خاک و نه شناخت خاک می‌شود.»
 
به مطالعات گذشته اکتفا نکنید
 
پروژه های عمرانی شهر تهران در چهار دهه اخیر با سرعت پیش رفته و این فرآیند همچنان ادامه دارد. پروژه هایی که ارگان‌های مختلفی در ساخت آن کمک‌رسانی کرده‌اند که مهمترین آن‌ها پروژه‌های دولتی و پروژه‌های مربوط به شهرداری است. شهرداری تهران با برگزاری مناقصه هایی از پیمانکاران دعوت به عمل می آورد و طی فرآیندی این پیمانکاران انتخاب می شوند.
شاکری با بیان اینکه متاسفانه قرارداد منعقد شده با پیمانکار متناسب با شکل فعالیت‌ها نیست و مشاور طرح مطالعات کافی را انجام نداده، گفت: «به علت شکل قرارداد و عدم درخواست کارفرما، مطالعات ژئوفیزیک و لرزه نگاری صورت نگرفته است.»
 
شاکری در گفت و گو با «ابتکار» در باره قراردادهایی که با شهرداری بسته می‌شود، می‌گوید: «ما در قبال پیمانکارانی که قصور می‌کنند دو گونه برخورد خواهیم داشت؛ یک حالتی است که شرایط فسخ قرار داد ایجاد شود و مطمئناً قرار داد فسخ می‌شود. حالت دیگر این است که شرایط فسخ به پیمانکار نخورد؛ در این حالت جرایمی برای پیمانکار در نظر گرفته می‌شود. برآورد خسارات به عهده کارفرما که شرکت مترو است بوده و از مبلغ قرارداد کاسته می شود.»
 
وی با اشاره به اینکه مطالعات مربوط به مترو در دوره گذشته شهرداری انجام شده است، می افزاید: «در چنین پروژه های عظیمی باید رابطه مشاور طرح و پیمانکار بیشتر شود تا ریسک را کاهش دهد. در ارتباط با خطوط 6 و 7 نیر هنوز دیر نشده است و می‌توان برای آن چاره ای اندیشید. هرچند هنوز بررسی ای انجام نشده که اتفاقات اخیر مربوط به خطوط مترو باشد.»
شاکری در ادامه برای پیشگری از اتفاقات اینچنینی به «ابتکار» می گوید: «سه کار مهم باید انجام شود. اولین این است که تمام کارها به پیمانکار داده نشود. در دومین گام نباید به مطالعات ژئوتکنیک اکتفا کرد و با انجام GPR نیز پرداخت. در کنار دو فعالیت قبلی کارفرما باید نظارت قوی تری به پیمانکار داشته باشد تا هرجا قصوری صورت گرفت سریعاً جلوگیری شود.»
 
رییس کمیته عمران شورای شهر تهران با بیان اینکه مجری طرح خط 6 و 7 مترو یکی از بزرگترین پیمانکاران عمرانی کشور است، در پاسخ به این سوال که چرا چنین شرکتی از انجام مطالعات ضروری خودداری کرده است؟ به ایسنا گفت: «عدم انجام مطالعات کافی، جزو خطاهای پیمانکار و مشاور است و باید این کوتاهی در سوابق پیمانکار درج شود تا همگان از کارنامه این پیمانکار باخبر شوند.»
 
حال باید دید کارفرمای طرح‌های مترو که شرکت مترو است در قبال کوتاهی های انجام گرفته در ساخت مترو توسط پیمانکار چه تدابیری می اندیشد تا از وقوع حوادث اینچنینی جلوگیری کند. آیا باید هر لحظه منتظر بود تا در راستای احداث خطوط 6 و 7 مترو خیابانی دهان باز کند یا اینکه شهرداری تهران توان مقابله با این مشکل دیرینه را دارد؟!
نظر شما