دوباره سِل!
ابتلا به سل نگران‌کننده شده، آمارهای سازمان جهانی بهداشت حکایت از افزایش موارد این بیماری در کشورهای دنیا دارد، کشورهای آسیب‌پذیری که نه فقط خودشان که کشورهای اطراف‌شان را هم درگیر کرده‌اند، مثل افغانستان، پاکستان، ارمنستان و تاجیکستان که خطری برای ایران شده‌اند، حالا عراق هم به آنها اضافه شده است.
آمارها نشان می‌دهد که ١٣درصد جمعیت مبتلا به سل در ایران، مربوط به مهاجران است. بررسی‌ها نشان می‌دهد هر بیمار مبتلا به سل، می‌تواند در طول سال ١٢ نفر دیگر را مبتلا کند؛ اگر درمان نشود. حالا در کنار همه اینها، معتادان، مبتلایان به اچ‌آی‌وی، بیماران دیابتی که بیماری‌شان کنترل نشده، زندانیان و مبتلایان به هپاتیت، بیش از همه در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
براساس گزارش وزارت بهداشت از وضع ابتلا به سل در سال گذشته، سل، علت مرگ ٣٠درصد مبتلایان به ایدز بوده است. مسئولان معاونت بهداشت وزارت بهداشت که دیروز در یک نشست خبری، گزارش مفصلی از سل را خواندند، تأکید کردند که میزان شیوع سل در هر ١٠٠هزار نفر، ١٣ نفر است.
محمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، در نشست خبری، توضیحات بیشتری درباره این بیماری داد: «وضع ابتلا به سل در کشورهای دنیا، روزبه‌روز درحال پیچیده‌تر شدن است. سازمان جهانی بهداشت که تا سال گذشته اعلام می‌کرد، روند ابتلا به سل رو به کاهش است،
در مطالعه‌ای که در سال ٢٠١٥ انجام داده مشخص شده که آمارهای اعلام شده با آنچه در واقعیت وجود دارد، متفاوت است و سل وضع بدتر و نگران‌کننده‌تری پیدا کرده است.» به گفته او، قرار بود تا سال ٢٠٣٠ تکلیف چهار بیماری سل، مالاریا، ایدز و برخی بیماری‌های گرمسیری مشخص شود، قرار بود تا آن زمان ٨٠درصد مواردی را که مبتلا به سل می‌شوند، به‌طور کامل درمان کنند و مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به سل، ٩درصد کاهش یابد و حتی میزان ابتلا به موارد جدید سل، کاهش ٨٠درصدی پیدا کند.
همچنین براساس هدف‌های در نظر گرفته شده، کشورهای دنیا باید هر‌سال یک و نیم‌درصد از میزان ابتلا به سل را کم کنند. گویا اینها را گفت و ادامه داد: «متاسفانه این اهداف محقق نشده و اگر کشورهای دنیا بخواهند تا سال ٢٠٣٠ به این شرایط برسند، باید هر‌سال ٤ تا ٥درصد موارد ابتلا به سل را کاهش دهند، این اقدام به این راحتی‌ها صورت نمی‌گیرد.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، به وضع ابتلا به سل در ایران هم اشاره کرد: «ما باید در کشور، موارد سل را در میان حاشیه‌نشینان، مبتلایان به اچ‌آی‌وی، زندانیان و معتادان پیدا کنیم. نباید منتظر شویم که این افراد به سرفه بیفتند، خلط خونی ببینند، بعد به سراغ درمان‌شان برویم. به همین دلیل باید امکانات تشخیصی مناسب در کشور فراهم شود، یعنی ما باید بتوانیم در کوتاه‌ترین مدت کسانی را که علایم بالینی سل را پیدا نکرده‌اند، شناسایی کنیم. ما تا سال گذشته یک مرکز درمان سل را داشتیم، الان سه مرکز درمان سل در مشهد و شیراز داریم و سه مرکز دیگر هم مراحل پایانی‌شان را طی می‌کنند و سه مرکز هم در حال ساختمان‌سازی است.»
به گفته گویا، هزینه‌های درمان سل در کشور رایگان است: «هر بیمار مبتلا به سل، سالانه می‌تواند ١٢ نفر را به این بیماری مبتلا کند.» اما اینها تمام ماجرای سل نیست، حالا سل و ایدز، سل و دیابت، سل و هپاتیت، بیش از گذشته نگران‌کننده شده است؛ به‌طوری که رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در توضیح این موضوع گفت: «شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر ایدز در کشور، به دلیل ابتلا به سل است. ٣٠درصد مبتلایان به ایدز که جانشان را از دست می‌دهند، مبتلا به سل بوده‌اند و این بیماری آنها را می‌کشد. در کنار همه اینها بیماران هپاتیتی مبتلا به سل و دیابتی‌های کنترل نشده هم وضع خوبی ندارند و از همه اینها سخت‌تر، درمان سل در میان معتادان است.»
براساس اعلام گویا، معتادان و مبتلایان به ایدز، بیشترین شکست درمان سل را دارند: «یکی از دشوارترین اقدامات، درمان سل در میان معتادان، مبتلایان به ایدز، دیابتی‌ها و مبتلایان به هپاتیت است. این در حالی است که شانس ابتلا به این بیماری در میان این گروه هم بیشتر است.»
٢٠درصد مبتلایان به سل در ایران سابقه مصرف دخانیات دارند
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به نقش دخانیات در ابتلا به سل اشاره کرد: «٢٠درصد بیماران مبتلا به سل در ایران و ٢٠درصد بیماران سل در دنیا، سابقه مصرف دخانیات دارند.» به گفته گویا، درحال حاضر سازمان زندان‌ها، بیماران مبتلا به سل در این مکان را غربالگری می‌کند: «وزارت بهداشت با هماهنگی سازمان زندان‌ها، سال گذشته ٣٥٠هزار زندانی را در برابر هپاتیت واکسینه کرد.»
در ادامه این نشست، مهشید ناصحی، رئیس اداره پیشگیری از سل و جزام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، گزارش آماری از وضع ابتلا به سل در ایران را خواند. براساس اعلام او، ایران در سال ١٣٤٠، در هر ١٠٠هزار نفر، ١٤٢ بیمار مبتلا به سل داشت، حالا در سال ٩٤، در همین میزان جمعیت، ١٣ بیمار مبتلا دارد. این آمارها نشان می‌دهد که میزان ابتلا به سل در ٥٥سال گذشته، ١١ برابر کاهش یافته است.
در ادامه این گزارش، همچنین عنوان شد که ٨٠درصد موارد سل در دنیا در ٢٢ کشور متمرکز شده که افغانستان و پاکستان هم جزو این کشورها هستند. همسایگی با این کشورها هم باعث شده تا ١٣درصد موارد ابتلا به سل در ایران، مربوط به مهاجران باشد: «پارسال ٩هزار و ٩١٥ مبتلا به سل غیرایرانی بودند، البته در میان این افراد سل مقاوم به درمان بیشتر دیده می‌شود که آمار آن بین ٢٠ تا ٤٠درصد است.»
اینها را ناصحی گفت و ادامه داد: «جمهوری‌های شمال کشور هم بین ٤ تا ٨ برابر نسبت به ایران مبتلا به سل دارند. جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان شیوع بالایی در بیماری سل دارند. عراق هم در یک دهه اخیر، وضع مناسبی در این بیماری نداشته، ترکیه هم شرایطی مشابه ما دارد.»
این مسئول در وزارت بهداشت به هزینه‌های درمان این بیماری هم اشاره کرد: «هزینه یک دوره درمان برای یک بیمار حساس سل، ٤٥٠هزار تومان است. اگر این بیمار مبتلا به سل مقاوم باشد، هزینه داروهایش ٤٠میلیون تومان و درمانش ١٠٠میلیون تومان می‌شود که این هزینه‌ها بر دوش دولت است.»
به گفته ناصحی، نیمی از بیماران مبتلا به سل، مرد و نیم دیگر هم زن هستند: «پراکندگی ابتلا به سل در تمام استان‌ها به صورت یکنواخت است. در این میان استان‌های سیستان و بلوچستان و گلستان از نظر میزان بروز سل متناسب با جمعیت، با فاصله زیادی از سایر استان‌ها در رتبه نخست قرار دارند.»
او ادامه داد: «احتمال ابتلا به این بیماری در میان بیماران دیابتی ٣ تا ٤ برابر، در میان سیگاری‌ها ٢ برابر و در میان بیماران مبتلا به سرطان و بیماری‌های مزمن و به‌ویژه سالمندان بالاست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ٣٠درصد بیماران مبتلا به سل در سال گذشته، سالمند بودند.»
او ادامه داد: «سازمان بهداشت جهانی برای ایران تخمین زده است که عدد ابتلا به سل، سالانه ١٦ در ١٠٠هزار مورد باشد. این در حالی است که ما تصور می‌کنیم حدود ٢٢درصد موارد ابتلا به سل به سیستم درمانی گزارش نمی‌شوند، حتی افراد تحصیلکرده‌ای نیز وجود دارند که اصرار می‌کنند نام آنها در سیستم ثبت بیمار گزارش نشود.»
افسردگی و اضطراب، بالاترین اختلالات روانی ایرانیان
احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی، روان و اعتیاد وزارت بهداشت هم در این نشست حضور داشت. او به آمار شیوع اختلالات روانی در ایران که میزان آن بارها اعلام شده، اشاره کرد و گفت: «سال ٩٠ پیمایش ملی انجام و مشخص شد که میزان شیوع اختلالات روانی در ایران ٢٣,٦درصد است. این آمارها هم تا ٧سال قابل استناد است، حالا قرار است از اواخر سال ٩٦ و اوایل ٩٧، پیمایش جدیدی صورت گیرد و شیوع اختلالات روانی در ایران بررسی شود.»
به گفته حاجبی، براساس همان آمار اعلام شده، شایع‌ترین اختلال روانی، اختلال افسردگی اساسی با ١٢.٧درصد در میان گروه ١٥ تا ٦٤سال و اضطراب با ١٥.٦درصد در میان همین گروه سنی است. این دو اختلال هم در میان زنان بالاترین شیوع را دارند.»
محمدرضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات کشور هم در این نشست، نسبت به مصرف قلیان در میان زنان هشدار داد: «آمارها نشان می‌دهد که بین یک تا سه‌درصد زنان سیگار مصرف می‌کنند. این درحالی است که به استناد یکی از بررسی‌ها در همین زمینه، مشخص شد ٣٠درصد دانشجویان دختر سیگار مصرف می‌کنند.»
به گفته او، هر روز ١٠میلیارد تومان بابت مصرف سیگار هزینه می‌شود، دو برابر همین عدد را هم دولت صرف می‌کند تا بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات را در هر روز درمان کند.