ادامه واکنش ها به عذرخواهی مرتضوی

 نامه عذرخواهی سعید مرتضوی درباره جنایات کهریزک در سال ۸۸ بازتاب گسترده و البته متفاوتی درمیان سیاسیون و اهالی رسانه داشته است. شاید تا پیش از این نامه، کسی فکرش را هم نمی کرد که دادستان سابق تهران،‌ حالا به حوادث تلخ فاجعه کهریزک به نوعی اقرار کند و کشته شدگان در آن حادثه را شهید بنامد و آن اتفاقات را غیر عمدی بداند. 

صدای ایران - اما بسیاری معتقدند که اگرچه او این عذرخواهی را دیرهنگام انجام داده،‌ ولی این موضوع نافی اتهام او نیست و برخی دیگر معتقدند حالا که او عذرخواهی (هرچند دیرهنگام)‌ کرده است،‌این سوال مطرح می شود که چرا سران فتنه و افراد اصلی که مسببان فتنه ۸۸ شدند عذرخواهی نکرده اند. اگرچه برخی مانند خانواده های قربانیان، این توبه نامه مرتضوی را واقعی و نمی دانند.

تند و تیزترین واکنش به موضع اخیر مرتضوی توسط حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، فعال اجتماعی و فرهنگی انجام شده. 

حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، در متنی که «الف» به نقل از صفحه اینستاگرام او منتشر کرده، نوشته است: «بقای جمهوری اسلامی به اعتماد عمومی و اعتقاد مردمی وابسته است و اعتقاد مردم به عوامل گوناگونی همچون رأی دادگاه مرتضوی بستگی دارد. جرم او تنها قتل قربانیان مظلوم کهریزک و معمای پیچیده زهرا کاظمی نیست و اتهام او نیز فقط اختلاس‌ها و دروغ‌ها و پرونده‌های مطبوعاتی و... نیست.

بسیار نکته‌های وحشتناک هست که اگر روزی فضای لازم فراهم شود، شاید بر زبان‌ها بیاید و به گوش‌ها برسد. اعتماد مخدوش مردم مخصوصا در وضعیت خطرناک و حساس فعلی تنها با حکم اعدام او قدری ترمیم خواهد شد و هرگونه سستی و تهاون نسبت به این موضوع و بی‌توجهی به خسارت‌های سهمگین و جدی که او به ارکان جمهوری اسلامی وارد کرده است، منجر به تهدیدهایی خواهد شد که فروپاشی نظام کمترین آنها خواهد بود».

مدیرمسئول نشریه خیمه در ادامه خاطرنشان کرد: «الملک یبقی مع الکفر و لا یبقى مع الظلم/ نظام حاکمیت با کفر می‌پاید اما با ستم از هم خواهد گسست! و خدا هم هیچ تعهدی نداده که ما هر کار خواستیم بکنیم و باز هم جمهوری اسلامی را حفظ کند! و ننگ بر امثال من اگر برای منفعت و مصلحت یا به طمع جیفه دنیا بر غارت دین مردم سکوت کنیم و دم برنیاوریم!»

انگار برخی از رسانه‌ها و روزنامه نگاران هنگامی که می‌خواهند درباره فاجعه کهریزک بنویسند احساسات و عاطفه‌شان قلم‌شان را تسخیر می‌کند و اختیار قلم را از نویسنده می‌گیرد.

روزنامه شرق گزارش خود را با تعبیر «داغ روی داغ یا عذرخواهی دوپهلو برای چه؟ این اولین ابهام ماجراست» آغاز می‌کند و گزارش نویس روزنامه اعتماد نخستین سطور گزارش خود را اینگونه کلید می‌زند: «٧ سال باید می‌گذشت تا از آن واقعه به «جنایت» تعبیر کند. ٧ سال باید می‌گذشت تا در کنار نام قربانیان کهریزک، واژه «شهید» را به زبان بیاورد و ٧ سال باید می‌گذشت تا انتظار غروبی را بکشد که پایان‌بخش گناهان او باشد. او در پایان همه این هفت سال به هفتمین عرفه که می‌رسد دست‌های خود را به سوی خداوند بالا برده و دعا می‌کند.»

روزنامه آرمان هم نوشت: «عذرخواهی پس از ۷ سال، آن هم از سوی دادستان سابق! این تعجب زمانی بیشتر شد که دلیلی برای نگارش نامه از سوی سعید مرتضوی به اذهان خطور نمی‌کرد، چرا که هیچگاه او از موضع متخلف سخنی بر زبان نیاورده بود، چه رسد آنکه بخواهد در نامه‌ای ۳ جوان کشته شده در کهریزک را شهید بخواند و از کرده خود عذرخواهی کند.»

روزنامه مردم سالاری هم این نامه را «نوش‌داروی بعد از مرگ سهراب » توصیف می‌کند.

روزنامه‌های اجتماعی و فرهنگی مانند شهروند ماجرا را ساده و خنثی گزارش کرده‌اند. بدون هیچ احساسی نسبت به ماجرا تنها روایت کرده‌اند تا مخاطبانشان را نسبت به نامه مطلع کنند. جام جم آنلاین هم به سبک و سیاق روزنامه شهروند به ماجرا پرداخته است. روزنامه ایران نیز موضع خود را با روتیتر خود نشان داد و در آن از تعبیر «جنایت کهریزک» استفاده کرده است.

روزنامه کیهان تنها چند سطر از نامه سعید مرتضوی را مهم دید. کیهان در صفحه سوم خود کادر کوچکی را به این موضوع اختصاص و بخش اندکی از نامه را انعکاس داد.

اما روزنامه جوان با تیتر؛ «مرتضوی بالاخره عذرخواهی کرد سران فتنه همچنان در سکوت» متن کامل نامه را منتشر کرد.

اما نامه مرتضوی برای اولین بار از سوی خبرگزاری اصولگرای تسنیم منتشر شد.

سعید مرتضوی دادستان تهران در سال ٨٨ بابت خطای عظیم خود در پرونده کهریزک عذرخواهی کرده است. این نشانه عدل، انصاف و اخلاق نظام مظلوم جمهوری اسلامی است که بر دادستانش بابت ظلمی که بر مظلومی رفته اینچنین سخت گرفته است. از آن طرف اما بازیگران و کارگردانان حوادث شوم فتنه ٨٨، که کهریزک تنها یکی از هزاران نتیجه "گناه نابخشودنی" آنهاست، عذرخواهی که نکرده اند بماند، طلبکار هم هستند؛ راست راست راه می روند و این آخری ها خبر می رسد برای حضور در انتخابات هم نقشه کشیده اند. قاضی خطاکار مجازات شده، نوبت مجرمان جنایت پیشه و کینه توز کی خواهد رسید؟

در همین باره روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: «روزگاری حتی اشاره به حوادث سال ۸۸ و خطاهای جبران ناپذیری که صورت گرفت خط قرمز جدی به حساب می‌آمد. در این واقعیت که دست دشمن در پس پرده این حوادث بود و مقابله ضرورت داشت شکی نیست ولی همواره بعضی شواهد ناگفتنی دلالت می‌کرد که در این راه چه حق الناس‌های بزرگی که پایمال نشد؟»این روزنامه در ادامه نوشت: «آیا مرجعی هست که بعد از اعترافات دادستان وقت این پرونده بزرگ و پیچیده را مورد بازرسی مجدد و همه جانبه قرار دهد و از نظام جمهوری اسلامی این ننگ داخلی و خارجی که دستمایه شیطنت‌های دشمنان گردید را پاک نماید؟»

جمهوری اسلامی در بخش دیگری از یادداشت خود آورده است: «بعد از ۷سال؟ در این سال‌ها چه بر وابستگان این قربانیان گذشته است؟ پاسخگوی لطمات جانکاه جسمی و روحی آنان کیست؟.....و تازه از کجا معلوم این گونه خطاها برای افراد دیگری انجام نشده باشد؟... رئیس جمهوری که در زمان مسئولیت او و بخاطر رفتارهای تحریک‌آمیز و مناظره‌های از قبل طراحی شده او در صدا وسیما به امواج فتنه دامن زده شد در این میان چه نقشی دارد و همچنین حامیان سینه چاک او؟»

در میان واکنش‌های منتشر شده از سوی روزنامه نگاران، سیاسیون و فعالان اجتماعی اظهار نظر عباس عبدی و شمس الواعظین و سعید حجاریان دوچندان اهمیت دارد.

عباس عبدی در واکنش به این نامه یادداشت و شمس الواعظین هم نامه نوشت. اما این دو فعال سیاسی و اجتماعی در حقیقت برای قاضی پیشین خود نامه نوشتند. قاضی مرتضوی که امروز در جایگاه متهم قرار گرفته است و به اشتباهات خود اعتراف می‌کند روزی برای روزنامه نگاران از جمله عباس عبدی و شمس الواعظین حکم صادر کرده است.

حالا این دو برای قاضی سابق و متهم امروز یادداشت و نامه نوشته‌اند.

این نامه محصول یک توافق برای صدور حکمی سبک و تعلیقی است. در واقع این رفتارها نشان می‌دهد آنها از نفس عمل خود ابراز پشیمانی نمی‌کنند، بلکه ابراز پشیمانی برای آنان ابزاری است در خدمت تخفیف یا فرار از مجازات.

این نامه نوعی پذیرش مسوولیت و اقرار به جرم هست و لذا دست دادگاه را در صدور حکم براساس اقرار و نه شهادت و اماره باز می‌گذارد. متاسفانه نوعی پنهان شدن در پشت ارزش‌های مذهبی به عنوان شیوه‌ای ناموجه در این نامه نیز موج می‌زند. متولیان این ارزش‌ها نباید اجازه دهند که افراد در چنین مواقعی آنها را دستمایه خود قرار دهند.

مطابق ادعای مرتضوی در شکل‌گیری آن رویداد هیچ عمدی در کار نبوده و برای اثبات ادعای خود، خدا را شاهد گرفته است، پس دیگر اطلاق صفت جنایت به این واقعه چه معنایی دارد؟ مهم‌ترین و درست‌ترین فراز نامه بند پایانی آن است که اظهار امیدواری کرده تا تلخی این حادثه و هزینه‌های عظیم این خسارت معنوی همچنان در حافظه مسوولان مربوطه باقی بماند تا پس از این شاهد تکرار اینگونه وقایع تلخ در ایران نباشیم.

شمس الواعظین نامه عذرخواهی مرتضوی را اقدامی خداپسندانه دانست و نوشت: « آیا در کشمکش میان طبایع دنیوی و وجدانتان دومی زبانه کشید وگریبان شمارا گرفت وبه محاکمه کشید ویا این محاکمه جاری تان بود که راهی برای گریز وجدانتان باقی نگذاشت؟»

آنچه امروز میتوانم به شما توصیه کنم این است که از جریان کهریزک عبرت بگیرید وبه سالهایی بازگردید که بر جایگاه قضاوت نشسته بودید و روزنامه نگاران کشور را به محاکمه میکشیدید.

اگر درآن ایام وآن سالها فراستی وفطانتی به کار می رفت واگر خود جنابعالی به احکام صادره از سوی نهاد مافوق احترام میگذاشتید و از مسند قضاوت کنار می رفتید چه بسا وقایع بعدی در دوره صدارت قضایی شما به وقوع نمی پیوست وامروزه ناگزیر از عذر خواهی وطلب عفو از خانواده قربانیان فاجعه کهریزک نمی شدید.

آقای مرتضوی در نامه خود از کشته‌شدگان حوادث بازداشتگاه کهریزک به عنوان شهید یاد کرد، نفس استفاده از واژه شهید، از سوی او به منزله اقرارش بر به‌وقوع‌پیوستن آن جنایت هولناک است. او در این نامه پنج‌بندی گفته؛ وقایع کهریزک حوادثی غیرعمد بوده است، پس در نهایت او به‌ دست‌داشتن در این حادثه اقرار کرده و مقصر محسوب می‌شود، اما قبلا اعلام کرده‌ بود از ماجرای کهریزک خبر نداشته است. در هر صورت بر اساس قاعده فقهی «اقرار العقلاء علی انفسهم»، قاضی می‌تواند بر پایه اقرارکردن شخص متهم، برای او حکم صادر کند. سعید مرتضوی اعتقاد دارد حوادثی که در زمان دادستانی او رخ داده است، غیرعمد بوده؛ پس او حکم قتل غیرعمد را باید قبول داشته باشد. اگر از عذرخواهی مرتضوی توبه تعبیر شود، باید از او انتظار اجرای شرایط قبول توبه را مطابق آنچه در اسلام آمده است داشته باشیم. او اول باید قول بدهد که دیگر آن گناهان را تکرار نکند، دوم باید آنها را جبران کند. در گام سوم بر اساس شرایط توبه از گناه، هر آن چیزی که از آن فسادها به دست آورده را باید پس دهد؛ اگر آدم کشته، قصاص شود، اگر معاونت در قتل داشته، حکم بگیرد و غرامت بدهد، به‌هرحال باید بر اساس قواعد فقهی و قانونی مجازات شود.

در بخشی از نامه این استاد دانشگاه نوشته شده: «من همیشه جناب‌عالی را به‌عنوان قاضی مرتضوی معروف می‌شناختم که به اندازه موهای سرش روزنامه، هفته‌نامه، ماهنامه و فصل‌نامه تعطیل نموده و نویسندگان آنها را هم روانه زندان نموده.

شاید هم حق با شما می‌بوده و آنها سزاوار محکومیت بودند. بگذریم، خبر عذرخواهی‌تان از خانواده‌های قربانیان کهریزک را در رسانه‌ها دیدم. برخی آن را خیلی دیر و برخی هم آن را با انگیزه تأثیرگذاری بر تعیین مجازاتتان می‌دانند.

وی با تأکید بر اینکه نمی‌خواهد درخصوص نامه عذرخواهی دادستان سابق تهران بابت جنایت کهریزک نیت‌خوانی خاصی داشته باشد، افزود:«البته فقط تراژدی کهریزک و رفتار مأموران با بازداشت شدگان نیست که همچنان در پرده ابهام قرار دارد.» این استاد دانشگاه در پایان نامه خود آورده است: «بسیاری از حوادث و رویدادهای سال ۸۸ بعد از گذشت ۷ سال همچنان در تاریکی‌اند و همچون عذرخواهی شما بالاخره روزی روشن خواهند شد. البته دنیا خیلی زیباتر می‌شد اگر قاضی مرتضوی‌های آن نه بعد از ۷ سال، بلکه در همان خرداد ۸۸ متوجه می‌شدند. اما و درعین حال هم اگر این چنین می‌شد، آن وقت ارزش انسان‌هایی همچون مهاتما گاندی، نلسون ماندلا، محمد مصدق و مهدی بازرگان هیچ وقت هویدا نمی‌شد.»

او در ادامه می نویسد: من اما معتقدم فقط خداوند سبحان از دل مخلوقاتش آگاهی دارد و ای ‌بسا شما واقعا هم به این باور رسیده‌اید که می‌توانستید جلوی اعزام بازداشت‌شدگان اعتراضات سال ۸۸ به بازداشتگاه کهریزک را ‌بگیرید؛ ای‌بسا می‌توانستید جلوی پرپرشدن سه جگرگوشه‌ای را که به جز شرکت در اعتراضات خیابانی جرم دیگری مرتکب نشده بودند، ‌بگیرید. البته فقط تراژدی کهریزک و رفتار مأموران با بازداشت‌شدگان نیست که همچنان در پرده ابهام قرار دارد». 

در این میان یک نماینده مجلس هم در نوشته‌ای که توسط خبرگزاری ایلنا منتشر شد، خبر عذرخواهی مرتضوی را «فی نفسه خبری امیدوارکننده و نویدبخش» خواند. با این حال بهروز بنیادی، نماینده کاشمر در نامه خود با تأکید بر اینکه «واقعیت فراتر از این است»، نوشت: «جنایاتی که در کهریزک و نیز ستم‌هایی که در حق بازداشت شدگان وقایع ٨٨ به ناروا رفته است، چیزی نیست که با یک عذرخواهی ساده به انجام برسد.» به گفته این عضو فراکسیون امید، با نگاه خوشبینانه به این نامه باید گفت که سعید مرتضوی «متنبه» شده است. با وجوداین «این رفتار در میان مسئولان ما آن چنان نادر و بی‌سابقه است که آدمی را ناخودآگاه به تردید و بدبینی می‌اندازد!» وی هشدار می‌دهد: «مبادا این عذرخواهی قبل از آنکه عذرخواهی باشد، یک دهن‌کجی به قانون و مردم تشنه اجرای عدالت باشد. در روزنامه‌ها بسیار خواندیم که ایشان در ایام محاکمه به همراه محافظ و بعضاً مسلح در دادگاه حاضر می‌شد. حال مردم حق دارند که پس از شنیدن آن اخبار و دیدن آن رفتارها، در این عذرخواهی تردید کنند.» بهروز بنیادی در پایان هم آرزو می‌کند: «دستگاه قضا فارغ از همه چیز و تنها با پیروی از سیره عدل علوی در پی ستاندن داد مظلومان باشد.»

با عذرخواهی سعید مرتضوی، تخلفات جدیدی در پرونده وی به وجود آمده است و باید راجع به آن تخلفات محاکمه‌اش کنیم. وی گفته در ایامی که این افراد را به سوله فرستاده، رساله دکتری را دفاع می کرده و در مرخصی بوده و گزارش خلاف داده است.

در همان موقع پزشکان را مجبور کرده بود که بنویسند افراد مننژیت گرفته‌اند. مکانی که محل نگهداری بوده و به سوله شهرت داشته و بعدا به زندان کهریزک معروف شد، اصولا جزو سازمان زندان‌هاست یا خیر؟

در سطح جهانی راجع به قضاوت و دادرسی در کشور ما ذهنیت منفی با عملکرد مرتضوی ایجاد شد و نهایتا منجر به تعیین گزارشگر ویژه شد. این اعمال خلاف قانونی که صورت گرفته و باعث ضربه زدن به نظام شده، خواسته نظام نبوده بلکه گروهی که به غلط مشاغل امنیتی و انتظامی و قضایی را تصاحب کرده بودند، باعث ایراد اتهام به نظام و بردن پرونده ایران در سازمان ملل شدند تا به گونه‌ای که برای کشورمان گزارشگر ویژه تعیین کردند.

روزنامه نگارانی که در خارج در رسانه ها کار می کنند، هیچ کدام به دلخواه به آنجا نرفته‌اند و آن‌ها با کارهای خلافی که مرتضوی انجام داد، مجبور شدند کشور را ترک کنند و خروجی کارهای مرتضوی باعث فرار مغزهای مطبوعاتی و نویسندگان کشورمان به خارج شد؛ لذا وی باید از پیشگاه اهل قلم، پیشگاه مطبوعات و بسیاری دیگر از مجموعه ها عذرخواهی کند.

مهدی کوچک‌زاده، نماینده سابق مجلس باشد. درحالی‌که مرتضوی خود اتفاقات رخ‌داده در کهریزک را فاجعه و جنایت نامیده و قربانیان را شهید خطاب کرده است اما کوچک‌‌زاده اینها را قبول ندارد.

به گزارش الف، او در اینستاگرام خود نوشت: «بعد از شهیدنامیدن آبراهام لینکلن برای دلجویی از خبرنگار شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان توسط آن فتنه‌گر باغی، این‌بار متهمان به محاربه و بغی و فساد فی‌الارض با عنوان مقدس شهید نامیده شدند!!! چه کسانی شهید نامیده شده‌اند؟ کسانی که در درگیری خیابانی، علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی و لجاجت سران باغی فتنه، مجروح و توسط پلیس دستگیر و بعد در زندان یا بیمارستان و قصور احتمالی معدودی از دست‌اندرکاران مسائل آن روزها ازجمله پزشکان و چند مأمور انتظامی، قبل از محاکمه و صدور حکم، از دنیا رفته‌اند و حسب اطلاعات موثق دیه آنها هم توسط نیروی انتظامی تأمین و داده شده! آیا به‌راستی اینها شهیدند؟!». 

کوچک‌زاده در ادامه نوشت: «آقای مرتضوی دادستان محترم وقت که بار همه جنایات سران باغی فتنه را در چند سال برو و بیا در دادگاه‌ها و آبروریزی، به‌تنهایی پاسخ داده‌‌اند و امروز تبرئه شده‌‌اند بهتر از هرکس بار محتوایی و معنی کلمات را می‌داند، یقینا برای رعایت حرمت کلام مقام معظم رهبری که تأکید داشتند بساط فتنه باید بدون صدمه به مردم برچیده شود (که متأسفانه به دلیل لجاجت سران باغی فتنه میسر نشد) و احتمالا برای التیام خانواده‌های درگذشتگان، علیرغم تبرئه از سوی دادگاه و دیوان‌عالی کشور در بحث معاونت، عذرخواهی کرده‌‌اند اما لزوما این به معنای درستی به‌کارگیری لفظ مقدس شهید برای متهمان به بغی و محاربه نیست! لازم به تذکر است که حسب شنیده‌های موثق، حتی بنیاد شهید نیز از پذیرش نام این افراد به عنوان شهید امتناع نموده است! مگر ممکن است هم ایثارگرانی که خون پاکشان در راه دفاع از این نظام مقدس و مظلوم ریخته شده «شهید» باشند و هم باغیان فتنه‌گری که در برابر این نظام قد علم کرده‌اند؟!!!! جل‌الخالق!».

خواهر یکی از قربانیان بازداشتگاه کهریزک گفت که عذرخواهی سعید مرتضوی، درمان ناله‌های جانسوز مادرم و بغض‌های پدرم نیست. به گزارش امید ایرانیان خواهر محمد کامرانی در واکنش به عذرخواهی سعید مرتضوی گفت: «عذرخواهی شما درمان ناله‌های جانسوز مادرم و بغض‌های پدرم نیست. آنها برای فرزند عزیزشان آرزوهای بزرگی داشتند؛ اما شما با حکم خود همه آن آرزوها را نابود کردید». حالا هفت سال می‌شود که محمد کامرانی، امیر جوادی‌فر و محسن ‌روح‌الامینی، در بازداشتگاهی که نامش «کهریزک» بود، کشته شده‌اند و «سعید مرتضوی» همان فردی که دستور انتقال بازداشت‌شده‌ها را به کهریزک صادر کرد و هفت ‌سال منکر دست‌داشتن در این حادثه فجیع شد، عذرخواهی می‌کند.

آصفه کامرانی، خواهر محمد کامرانی، افزود: «اینها همه شعارهای پنج روز کهریزک است. کابوس کهریزک تمام‌شدنی نیست و لکه ننگش هم پاک نمی‌شود؛ حتی با عذرخواهی شما آقای مرتضوی، آن هم بعد از هفت ‌سال. اصلا عذرخواهی برای چه؟». او سخنانش را خطاب به مرتضوی این‌گونه ادامه می‌دهد: «شما که مشغول دفاع از رساله دکترای خود بوده‌اید و عملا خود را تبرئه کردید، حال چقدر پشت خود را خالی دیده‌اید که بعد از هفت ‌سال یادتان افتاده چه بلایی بر سر عزیزان ما آمده و عذرخواهی می‌کنید، خدا داند». سعید مرتضوی آن زمان از اتفاقاتی که در کهریزک رخ داده بود، اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته بود که آن زمان مشغول دفاع از رساله دکترای خود بوده و از قضیه هیچ اطلاعی نداشته است.

به گفته سردار احمدی‌مقدم، مرتضوی حکم انتقال به کهریزک را داد. خواهر محمد کامرانی خاطرنشان کرد: «اگر عمدی در کار نبوده، چرا عزیزان ما در سوله‌های بازداشتگاه نگهداری می‌شدند، با وجود اینکه با کمبود جا مواجه بوده‌اند؟ خب حداقل در حیاط بازداشتگاه نگهداری می‌شدند. اگر عمدی در کار نبوده، چرا به آنها هتک حرمت شد؟ این شکنجه‌ها مگر می‌شود برنامه‌ریزی‌شده نباشد؟ آیا این شکنجه‌ها نزدیکی به مرگ نیست؟». خواهر محمد کامرانی خطاب به مرتضوی گفته: «راستی ماجرای مننژیت را خاطرتان هست؟ آیا همه این گزارش‌ها غیرعمد و ناخواسته بوده است؟ کاش شما از جریان کهریزک درس عبرتی بگیرید و تضمینی باشد برای تکرارنشدن چنین فجایعی، نه اینکه بیشتر به‌خاطر طلب بخشش باشد». در آن زمان، مرتضوی علت مرگ کشته‌شدگان کهریزک را دلایلی نظیر مننژیت ذکر کرده بود.