ازدواج؛ آرزو یا ترس از رویارویی با آن

ازدواج نخستین سنگ بنای تشکیل خانواده و بالطبع، جامعه و اجتماع است و میزان اندیشه و تدبر در آن در میزان پیشرفت یا انحطاط و صعود یا سقوط جامعه تاثیر دارد. ازدواج دارای آثار و نتایج بسیاری است از جمله: ارضای غریزه جنسی، تولید و بقای نسل، تکمیل و تکامل انسان، آرامش و سکون، پاک دامنی و عفاف و نتایج متعدد دیگر.

صدای ایران - ازدواج از این نظر که عاملی برای نجات از آلودگی، موجبی برای نجات از تنهایی و سببی برای بقای نسل است، خودداری از آن همیشه سبب ایجاد بی تعادلی، نابهنجاری رفتاری و زمانی هم فساد شخصیت و حتی بیماری جسمی می‌شود.

ازدواج قراردادی رسمی برای پذیرش یک تعهد متقابل به منظور تشکیل زندگی خانوادگی است تا طرفین ازدواج در سایه آن، در خط سیر معین و شناخته شده‌ای از زندگی قرار گیرند. این قرارداد با رضایت و خواسته زن و شوهر و بر مبنای آزادی کامل دو طرف منعقد می‌شود و در پرتو آن، روابطی بس نزدیک بین آن دو پدید می‌آید. این قرارداد، ارتباط و پیوند دوطرفه به وسیله الفاظ و عباراتی معین انجام می ‌یرد که آن را «عقد» یا پیمان ازدواج می‌نامیم.

آنچه که در کیفیت و کمیت (تداوم و استحکام) یک زندگی نقش دارد، انتخاب صحیح و عاقلانه است. گفته می‌شود که در انتخاب یک فرد به عنوان شریک زندگی، هم عقل و منطق و هم احساس و عواطف باید دخیل باشند. نمی‌توان یک نفر را فقط برمبنای عقل انتخاب کرد ولی هیچ احساسی نسبت به او نداشت، در عین حال نمی‌توان یک نفر را بدون منطق فقط دوست داشت؛ بنابراین هم منطق و هم احساس باید در کنار هم به یک انتخاب خوب منجر شوند. اما آنچه که در این میان مهم است اولویت این دو مقوله است.

یک کارشناس حوزه ازدواج گفت: کسی نمی‌تواند منکر اهمیت مسائل اقتصادی در گرایش یا دوری جوانان از ازدواج شود.

علی زاهدی افزود: نخستین دغدغه قریب به اتفاق زوج‌های جوان که به ما مراجعه می‌کنند، هزینه‌های سنگین ازدواج است.

وی ادامه داد: اگرچه برگزاری مراسم پر زرق و برق آرزوی هر جوانی است اما به عنوان کسی که سال‌هاست در زمینه ازدواج آسان جوانان فعالیت دارم، معتقدم جوانان باید ازدواج را راحت بگیرند و براساس توان مالی خود هزینه کنند.

زاهدی تاکید کرد: دریافت خدمات خوب در مراسم عروسی الزاما مترادف با هزینه سرسام آور نیست بلکه شناخت خوب از نیازها و تناسب بین هزینه و فایده بسیار مهم است. ازدواج گران به معنی ازدواج شاد و آرام نیست.

وی با بیان این‌که ازدواج گران به معنی ازدواج شاد و آرام نیست، اضافه کرد: برخی ارائه دهندگان خدمات ازدواج برای خود برندسازی کرده اند و هزینه آن را از زوجین جوان می‌گیرند و در واقع بخش زیادی از هزینه‌های دریافتی از سوی آنها نه هزینه خدمات که هزینه برند آنهاست.

این فعال حوزه ازدواج خاطرنشان کرد: مهم‌ترین دغدغه جوانان در برگزاری مراسم عروسی ثبت خاطرات شیرین و ماندگار کردن ازدواج است و زوجین بیشترین حساسیت را روی انتخاب خدمات تصویری دارند.

زاهدی به جوانان توصیه کرد، باید با دقت هزینه کنیم و جوانان نباید بیش از توان مالی و اقتصادی خود هزینه کنند، زیرا زندگی‌ای که با قرض و قسط آغاز شود، در ادامه هرگز شاد و آرام نخواهد بود.

در شرایط امروزی که بسیاری از شبکه‌های ماهواره ای به دنبال ترویج بی بند و باری و فرهنگ غرب هستند ازدواج می‌تواند جوانان را از گناه و فحشا باز دارد و محافظت کند.

هم‌چنین یک کارشناس ارشد روان‌شناسی بزرگترین رکن ازدواج موفق را برخورداری زوجین از تشابهات دانست و گفت: اگر زوجین از نظر شرایط روحی و روانی یکسان، اما تفاوت‌های ریشه‌ای داشته باشند احتمال موفقیت ازدواج آنان به مراتب پایین می‌آید.

سیده فاطمه شفیعی، بزرگترین و عمومی‌ترین عامل طلاق را ازدواج‌های شتابزده و بدون شناخت و تحقیق کافی دانست و اظهار کرد: جوانان ما زمان و هزینه فراوانی برای انتخاب کارت دعوت، سفره عقد و کیک، لباس، دسته‌گل و ماشین عروسی، پذیرایی و... صرف می‌کنند. چیزهایی که طی چند دقیقه تا چند ساعت مصرف می‌شود، بی آن‌که کسی قدردان آن‌همه زحمت و صرف انرژی طرفین باشد. حال آن‌که باید انرژی خود را برای شناخت هرچه بیشتر یکدیگر، آموختن اصول پویای ازدواج و بالا بردن مهارت‌های لازم برای همسر شدن، پدر یا مادر شدن و... به کار ببندند که متاسفانه این اشتباه بزرگ جوانان است.

وی به مشاوره‌های پیش از ازدواج اشاره کرد و افزود: امروزه کم نیستند دفاتر مشاوره و روان‌شناسی که آزمون‌های پیش از ازدواج در آنها انجام می‌گیرد. مشابهت در بین زوجین یکی از بزرگترین ارکان خوشبختی است؛ لذا تست‌های ازدواج و خانواده می‌تواند ابزاری جهت پیشگیری از مشکلات آینده خانوادگی محسوب شود. تست‌ها و آزمون‌ها برای تشخیص همخوانی و تعیین خطوط و اصول کلی شخصیت و رشد و تکامل عاطفی به ما کمک می‌کنند، اما باید در کنار شرح حال کامل و جامع باشد. در واقع این ابزارها، وسیله کمکی برای روان‌شناس هستند، نه این‌که اساس تشخیص و رد یا تایید پیوند زناشویی قرار گیرند.

شفیعی اضافه کرد: روانشناس همچون یک ابزار هوشمند است که شخصیت افراد را براساس گفته‌ها و محتوای آنها و نگاه عاطفی و نحوه بروز عواطف افراد ارزیابی می‌کند و اگر مشکلی یا انحرافی از محدوده طبیعی وجود داشته باشد، می‌تواند بگوید که آیا قابل حل است یا بهتر است از برقراری پیوند زناشویی خودداری کنند. در کشورهایی مانند آمریکا و اروپا که خود تولیدکننده این آزمون‌ها هستند، آزمون متناسب با فرهنگ و شرایط جامعه آنجا ابداع می‌شود. البته ما این تست‌ها را براساس مشخصات فرهنگی و اجتماعی خود بومی‌سازی می‌کنیم، اما موضوع مهم این است که در این ‌گونه کشورهای پیشرفته یک فرهنگ ضد تست نیز وجود دارد و هرگز برای همه افراد، انجام دادن آزمون‌های روان‌شناسی و ازدواج را توصیه نمی‌کنند.

کارشناس ارشد روان‌شناسی با اشاره به شرایط فرهنگی ایران، گفت: در ایران وقتی مردم به پزشک مراجعه می‌کنند تا با نسخه‌ای پر از دارو از مطب بیرون نیایند، انگار به پزشک مراجعه نکرده‌اند، لذا تصور می‌کنند وقتی به روان‌شناس و مشاور مراجعه می‌کنند، حتما باید تست و آزمون روان‌شناسی بدهند. این باور اشتباه است و باید در کشور ما هم اصلاح شود، چون شخصیت، عواطف، هوش هیجانی و اصولا رفتارهای انسانی، پیچیده‌تر از آن هستند که حتی با حدود ۵۰۰ سوال یک آزمون به طور دقیق و کامل سنجیده شوند.

شفیعی چگونگی نیروهای تربیتی، شیوه رشد و تکامل، محیط تربیتی و فرهنگ حاکم بر خانواده، تناسب اعتقادی و فرهنگی(اعتقاد یعنی جهان‌بینی فرد نسبت به هستی و موجودیت انسان و فرهنگ یعنی ارزش‌ها و ضدارزش‌ها) براساس محیط تربیتی و فرهنگ خانوادگی، تناسب طبقه اجتماعی و اقتصادی زوجین و سنجش عناصر شخصیتی با تکنیک‌های خاص و سوالات مرتبط را مراحل کلی مشاوره پیش از ازدواج دانست و ادامه داد: در بخش شرح حال و مصاحبه، در حقیقت چارچوب اولیه لازم برای تشکیل زندگی مشترک سنجیده می‌شود.

وی با تصریح بر این‌که سلیقه کارشناسان و متخصصین در انتخاب تست‌ها و آزمون‌ها متفاوت است، یادآور شد: این انتخاب براساس تجربه و دیدگاه روان‌شناس انجام می‌شود. مهم این است که بدانیم این زوج در کنار یکدیگر می‌توانند از زندگی لذت ببرند و در موقعیت‌های گوناگون با یکدیگر و با شرایط سازگار شوند.

کارشناس ارشد روان‌شناسی، بزرگترین رکن ازدواج موفق را برخورداری زوجین از تشابهات دانست و خاطرنشان کرد: اگر دو نفر از نظر شرایط روحی و روانی و فکری یکسان بوده، اما با هم تفاوت‌های ریشه‌ای داشته باشند، احتمال موفقیت ازدواج آنان به مراتب پایین می‌آید.

در کشور شاهد کاهش ازدواج و افزایش طلاق به ویژه در یک سال اول هستیم و از طرفی آسیب های اجتماعی دیگر نیز سلامت خانواده ها را به خطر انداخته است، لذا دستگاه‌ها باید این نکته را در نظر داشته باشند که سلامت جامعه تا حد بسیار زیادی در گرو سلامت خانواده‌هاست و این مسئله باید در اولویت دستگاه‌های متولی و مرتبط با این حوزه باشد.

رئیس دفاتر نهاد مقام معظم رهبری دانشگاه‌های استان هرمزگان اظهار کرد: یکی از وظایف پدران و مادران اهتمام به ازدواج فرزندان است و نباید با سختگیری‌های نابجا آنان را از این فرهنگ نیک و سنت الهی دور کنند.

حجت‌الاسلام عباس تقوی تاکید کرد: چنانچه پسران و دختران به سن بلوغ رسیدند و شرایط ازدواج را داشتند باید زمینه برای پیوند آنان فراهم شود.

وی افزود: مشکلی که امروزه سنت پسندیده ازدواج را مورد تهدید قرار داده مربوط به اسلام نیست بلکه از دوران جاهلیت و از فرهنگ کشورهای غربی به آن راه پیدا کرده است که یکی از راه های مقابله با این تهاجم فرهنگی عمل به توصیه‌های دین مبین اسلام و برگزاری مراسم پذیرایی و تعیین مهریه در حد توان است.

وی ادامه داد: برگزاری ازدواج‌های دسته جمعی در یک مراسم که سبب کاهش هزینه‌ها می شود بسیار خوب و پسندیده است.

حجت‌الاسلام تقوی اضافه کرد: باید زمینه ازدواج آسان را برای جوانان فراهم کنیم، چرا که اگر این اقدام صورت نگیرد با وجود ماهواره خطرات زیادی مورد توجه خانواده‌ها و مسئولین است.

رئیس دفاتر نهاد مقام معظم رهبری دانشگاههای استان هرمزگان ادامه داد: ارتقای مدرک و سن پایین از جمله بهانه‌های غیرمنطقی والدین برای به تاخیر انداختن ازدواج جوانان است.

تقوی در پایان با اشاره به افزایش سن ازدواج در کشور، افزود: با بررسی مسائل روان شناسی و جامعه شناسی می‌توان دریافت که ازدواج از اهمیت بالایی برخوردار است.

ازدواج باید در سطح توانایی منطقی مرد و زن باشد و اگر فردی تمایل به ساده زیستی دارد، حق ندارد نظرش را بر دیگری تحمیل کند بلکه بحث ساده زیستی باید با تفاهم ایجاد شود.

یک کارشناس مذهبی افزود: مراسم ازدواج باید به گونه‌ای باشد که جوانان و اطرافیان‌شان در تکلف نیفتند و برای مخارج ازدواج بدهکار نشوند. اگر هم زوجی از نظر مالی مشکلی ندارد، بهتر است مراسم را پر تجمل برگزار نکنند تا مراعات جامعه شده و تفاخری صورت نگیرد.

حجت‌الاسلام لبخندان تصریح کرد: ازدواج نباید دردسر بسیاری داشته باشد، چون اولویت‌های زندگی، چیزهای دیگری هستند، خانواده‌ها نیز نباید تحمل تکلف به فرزندان‌شان داشته باشند و به سوی تجمل‌گرایی بروند. در روایات آمده است که همسر یا دوستی را انتخاب کنید که شما را به تکلف نیندازد. خانواده‌ها باید فضای زندگی را دانش‌مدار کرده و از تصمیم‌های غیر علمی پرهیز کنند. ازدواج مهمترین حادثه‌ی زندگی است و نباید غیر علمی اتفاق بیفتد.

وی افزود: زندگی باید استاندارد و با منطق علمی سازگار باشد و افراط و تفریط صورت نگیرد. زندگی غیر استاندارد و غیر علمی، زندگی دینی نیست. در روایت آمده که بهترین ازدواج ساده‌ترین آنهاست. در واقع ازدواج آسان برداشت علمی از زندگی است.

این کارشناس فرهنگی در پایان به ضرورت الگوسازی برای ازدواج آسان توسط مسئولان تأکید کرد و گفت: در هر بازه زمانی، مسئولان و بزرگان کشور عامل اصلی الگوسازی و ترویج ازدواج آسان خواهند بود؛ زیرا مردم مانند پیشوایان‌شان زندگی می‌کنند و از آنها الگو می‌پذیرند.

بعد معنوی ازدواج مورد غفلت قرار گرفته و امروزه متأسفانه بعد مادی و ظاهری ازدواج برجسته است، جنبه دینی و اخلاقی و عاطفی ازدواج بین برخی از زوج‌ها پنهان مانده و ما از همین ناحیه دچار مشکل شده‌ایم و لازم است روی این مباحث کار شود.

مدیر کل ثبت احوال هرمزگان با بیان این‌که میانگین سن ازدواج مردان و زنان در سال گذشته به ترتیب به 26 و نیم و 22 و 3 دهم در سال رسیده است از قرار داشتن هرمزگان در رده 22 جدول آمار طلاق طی دوره پنج ساله آماری اخیر خبر داد.

مهدی عسکری‌زاده اظهار کرد: بیشترین ازدواج‌های ثبت شده در گروه سنی مردان 24-20 ساله و بیشترین ازدواج‌های ثبت شده زنان نیز مربوط به گروه سنی 19-15 ساله است.

وی با بیان این‌که با کاهش 4 و 6 دهمی درصد طلاق در استان در سال گذشته رو به رو بودیم، تصریح کرد: میانگین سن طلاق در مردان و زنان به ترتیب برابر با 33.7 و 28.6 سال است که بیشترین طلاق در مردان مربوط به گروه سنی 29-25 ساله و بیشترین طلاق ثبت شده زنان نیز مربوط به گروه سنی 24-20 ساله است.

مدیر کل ثبت احوال هرمزگان، با بیان این‌که نمودار میزان طلاق‌های ثبت شده در کشور نشان دهنده این واقعیت است که با یک شیب نسبتا تند بالا از سال 85 تاکنون سیر صعودی داشته است، گفت: هرمزگان در مقایسه با استان‌های همجوار با نرخ یک و 7 دهم در هزار نفر بالاتر از استان‌های بوشهر، خوزستان و فارس بوده و در جایگاه بیست و دوم جدول آمار طلاق قرار دارد.

عسکری‌زاده یادآور شد: این در حالیست که روند ثبت طلاق در هرمزگان از سال 89 تا 93 با شیب ملایم افرایش یافته، به نحوی که رقم طلاق در استان از هزار و 920 مورد سال 89 به دو هزار و 861 مورد در سال 93 رسیده که نسبت رشد این واقعه در مدت زمان یاد شده برابر با 8.6 درصد است.

وی ادامه داد: بیشترین طلاق‌های کشور که برابر با 13 درصد از کل طلاق‌هاست، در یک سال اول زندگی مشترک به ثبت می‌رسد.

عسکری‌زاده گفت: یکی از کمترین میزان طلاق‌ها که درصد آن برابر با 1.5 درصد از مجموع طلاق‌هاست، مربوطه به گروهی است که بین 18 تا 19 سال از زندگی مشترک آن‌ها می‌گذرد.

مدیرکل ثبت احوال هرمزگان اظهار داشت: میزان طلاق بین افرادی که بین 26 تا 29 سال از زندگی مشترک آنها می‌گذرد نیز دارای فراوانی کمی است.

عسکری زاده ادامه داد: با وجود هرم سنی جوان استان، هرمزگان در جدول آمار فراوانی واقعه ازدواج در رتبه 23 کشوری قرار دارد.

وی گفت: این در حالیست که 12 و 4 دهم از ازدواج‌ها در دو تا سه سال اول منجر به طلاق شده است که در مجموع 33 درصد از کل ازدواج‌ها در همان سه سال اول و 49 و یک دهم درصد در پنج سال اول زندگی مشترک منجر به طلاق شده است.

عسکری‌زاده در بخش دیگری از سخنان خود اضافه کرد: این امر که بیشترین میزان طلاق در سال اول زندگی رخ می‌دهد خود بیانگر وجود عوامل متعددی است. عجله در ازدواج و عدم ارزیابی مناسب طرفین، تصمیمات عجولانه در این راستا، پایین بودن آستانه تحمل زوجین در برابر مشکلات، عدم درک مناسب از زندگی مشترک و ناکارآمدی مهارت‌های اکتسابی و آموزشی قبل از ازدواج از این جمل عوامل هستند که عمر ازدواج‌ها را کم کرده است.

مدیرکل ثبت احوال هرمزگان اضافه کرد: نسبت ازدواج به ازای یک طلاق در استان، از سال 89 تا 93 در استان آهنگ کاهشی داشته به طوری که این شاخص از رقم 9 و 5 دهمی واقعه ازدواج به ازای یک طلاق به 5 و 5 صدمی ازدواج به ازای یک طلاق در سال 93 رسیده که نشان دهنده کاهش ازدواج و افزایش طلاق در هرمزگان در این مقطع زمانی است.

بر اساس این گزارش، یکی از مسائلی که فراروی جوانان است نبود شناخت درست و شیوه‌های اطلاع‌رسانی اثربخش در نظام آموزشی، رسانه‌ای و دانشگاهی است که باید این نقاط ضعف برطرف شود. ازدواجی که با همفکری والدین باشد ماندگار است، وقتی مراکز مشاوره در ازدواج زوجین دخالت می‌کنند باید نقش کمکی داشته باشند نه نقش اولیه؛ امروزه براساس مطالعات انجام شده این نتیجه حاصل شده که محور و مدیریت ازدواج باید خانواده باشد و نه مراکز همسریابی. طلاق یک پدیده نگران کننده اجتماعی و به عنوان یک آسیب تلقی می‌شود که مدیریت صحیح ازدواج این قابلیت را دارد که بتوان از آسیب‌های فردی و اجتماعی این پدیده جلوگیری کرد. ولی با وجود این‌که طلاق پدیده خوبی نیست ولی الان اتفاق می‌افتد، حال سؤال این است این امر چه چالش‌های فردی و اجتماعی به دنبال دارد؟