گاوداری با تکنیک جنین‌های پُرتولید
مدیر بخش حیوانات آزمایشگاهی پژوهشگاه ابن‌سینا جهاددانشگاهی با اشاره به ارائه تکنیکی برای تولید جنین تعیین جنسیت شده گاو با قابلیت تولید سالانه 60 گوساله ماده، از راه‌اندازی گاوداری نوین با استفاده از این تکنیک خبر داد و گفت: این گاوداری منبعی برای تولید جنین گاوهای پُرتولید با خصوصیات ژنتیکی برتر خواهد شد.
به گزارش صدای ایران،محمد مهدی نادری، مجری طرح در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به کمبود آب و اثرات آن بر کاهش محصولات کشاورزی و جیره غذایی دام‌ها اظهار کرد: در وضعیت عادی یک گاو به طور معمول روزانه حدود 30 کیلوگرم شیر تولید می‌کند؛ ولی این میزان برای گاوهای پُرتولید که به لحاظ ژنتیکی دارای خصوصیات بارزی هستند به 50 تا 60 کیلوگرم شیر در روز بالغ می‌شود که این امر با توجه به افزایش جمعیت از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی با اشاره به تعداد زایمان‌ها در طول عمر هر گاو خاطرنشان کرد: در حالت عادی یک گاو در طول عمر خود سه تا پنج بار زایمان می‌کند که معمولا نیمی از زایمان‌ها گوساله ماده و نیمی دیگر نر می‌شوند.
این محقق با تاکید بر این که برای گاوداری‌های شیری، تولید گوساله ماده که می‌تواند در سیکل تولید شیر قرار گیرد، اهمیت خاصی دارد، ادامه داد: با توجه به اهمیت این مساله در مطالعاتی که از 15 سال قبل آغاز کردیم، تکنیکی را ارائه دادیم که با استفاده از آن یک گاو پُرتولید می‌تواند در سال حدود 50 تا 60 گوساله «ماده» تولید کند.
نادری اساس این تکنیک را استحصال تخمک گاو با استفاده از سونوگرافی عنوان و خاطرنشان کرد: برای تولید جنین گاو پُرتولید، بهترین سلولهای تخمک از گاوهای پرتولید با استفاده از سونوگرافی گرفته شده و در آزمایشگاه با بهترین اسپرم لقاح داده شده تا جنین ممتاز تشکیل شود. پس از تشکیل جنین، جنین‌ها فریز می‌شوند و در نهایت جنین‌های فریز شده به گاوهای گیرنده منتقل خواهند شد.
جزئیات تکنیک نوین محققان برای تولید جنین ماده
مدیر بخش حیوانات آزمایشگاهی پژوهشگاه ابن‌سینا با تاکید بر این که مادر جایگزین ضرورتا نباید از میان گاوهای پُرتولید باشد، بلکه گیرنده می‌تواند از میان جمعیت گاوهای کم تولید نیز انتخاب شود، خاطرنشان کرد: با استفاده از این تکنیک می‌توان گاوهای ماده پُرتولید را تکثیر کرد؛ ضمن آن که به تدریج جمعیت گله کم تولید به سمت گله گاوهای پرتولید هدایت خواهند شد.
وی با تاکید بر این که با استفاده از این تکنیک علاوه بر تکثیر گاوهای ماده پُرتولید، هزینه‌های تولید گاوداری‌ها به طور چشمگیری کاهش می‌یابد، خاطر نشان کرد: اکثر گاوها در حالت معمول نسبت به تنش و استرس گرما حساس هستند و میزان تولید شیر آنها کاهش می‌یابد؛ ضمن آن که زودتر به بیماری مبتلا می‌شوند، ولی در این روش گاوهای تکثیر شده مقاوم به بیماری هستند.
نادری با تاکید بر این که در گذشته برای تکثیر این حیوانات از تکنیک‌های انتقال جنین استفاده نمی‌شد، توضیح داد: موضوع تولید جنین با استفاده از هورمون‌تراپی و انتقال جنین از حدود 20 سال قبل در کشور مطرح شده، ولی با توجه به هزینه‌های هورمون‌های مورد نظر، استفاده از این روش مقرون به صرفه نبوده و نیست.
مجری طرح یادآور شد: این در حالی است که در روش جدید ارائه شده نیاز به هورمون‌تراپی نیست و تخمک‌های استحصال شده از حیوان با تولید بالا باید در آزمایشگاه با بهترین اسپرم، لقاح داده و جنین حاصله به طور آزمایشگاهی کشت داده شود و این دو تکنیک (استحصال تخمک با سونوگرافی و بدون هورمون و کشت آزمایشگاهی جنین گاوهای پرتولید) تاکنون در کشور مورد استفاده قرار نگرفته است.
وی با بیان این که در روش‌های قبلی پس از هورمون‌تراپی، جنین داخل بدن گاو تشکیل می‌شود، اظهار کرد: در این روش چهار تا پنج جنین دریافت و بدون تعیین جنسیت جنین، به داخل بدن گیرنده منتقل می‌شود که این روش دارای مشکلات خاصی مانند اختلال در روند تولید گاوهای دهنده جنین و یا منتظر ماندن تعداد زیادی گاوهای گیرنده جنین است که برای یک گاوداری صنعتی مقرون به‌صرفه نیست.
نادری، امکان تعیین جنسیت جنین را یکی از مزایای این روش نوین ذکر کرد و گفت: با استفاده از این روش از طریق سونوگرافی هر چهار تا پنج روز از تخمدان گاو تخمک دریافت و در آزمایشگاه با اسپرم‌هایی با خصوصیات ممتاز، لقاح داده می‌شوند.
وی، تعیین جنسیت جنین گاوها را از دو طریق امکانپذیر دانست و اضافه کرد: انتخاب جنسیت جنین با استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده یا تعیین جنسیت جنین تشکیل شده با روش‌های مولکولی FISH پس از لقاح تخمک استحصال شده با اسپرم انجام می‌شود که ما را قادر به انتقال جنین‌های ماده می‌کند.
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان پارس‌سینا یاخته، به جزئیات تکنیک فیش اشاره کرد وگفت: در این روش مولکولی، با استفاده از قطعات DNA و رنگ فلوئورسنت قادر به تعیین جنسیت هستیم. رنگ جنین ماده با رنگ جنین نر متفاوت است و بر این اساس جنین‌های مورد نظر جداسازی و منجمد می‌شوند.
مزایای جنین‌های انتخاب شده
عضو هیات علمی گروه جنین‌شناسی با بیان این که در حالت عادی یک گاو در مدت 4 تا 5 سال 4 تا 5 گوساله به دنیا می‌آورد، افزود: ولی با این تکنیک می‌توان از یک گاو در یک سال حدود 50 تا 60 جنین دریافت کرد.
وی تولید جنین گاوهای شیری، گوشتی و دو منظوره (هیبرید) را از اهداف این طرح نام برد و خاطرنشان کرد: وزن گوساله‌های متولد شده در گاوداری‌ها در شرایط معمول پس از 15 ماه به 300 کیلوگرم می‌رسد؛ ولی گوساله‌های متولد شده از جنین‌های انتخابی با همان میزان خوراک پس از 15 ماه به 600 کیلوگرم خواهد رسید که این امر منجر به افزایش ارزش افزوده گاوداری‌ها خواهد شد.
نادری با اشاره به سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تولید گاوهای هیبرید، یادآور شد: بر این اساس باید 20 درصد از جمعیت گاوهای کشور از نژاد هیبرید یعنی گوشتی و شیری باشند؛ چراکه این نژاد در برابر بیماری‌ها مقاومت بیشتری دارند؛ از این رو هزینه‌های دامپزشکی گاوداری‌ها کاهش می‌یابد، ضمن آن که نسبت به نژادهای خالص گوشتی و یا خالص شیری باروری بهتری دارند.
راه‌اندازی گاوداری‌های با تکنیک‌های نوین در کرج
مدیر بخش حیوانات آزمایشگاهی پژوهشگاه ابن سینا از راه‌اندازی گاوداری در کرج با حمایت پژوهشگاه ابن سینا خبر داد و گفت: 90 درصد از عملیات راه‌اندازی این گاوداری انجام شده است و امیدواریم تا پایان تابستان امسال به بهره برداری برسد.
گوساله‌های متولد شده با تکنیک محققان کشور
به گفته وی در این گاوداری بهترین نژادهای گاوی داخلی و در مرحله دوم نژادهای برتر خارجی نگهداری خواهند شد تا از این گاوها به عنوان منبع تولید جنین با خصوصیات ژنتیکی برتر استفاده شود.
نادری همچنین تاکید کرد: علاوه بر آن برخی از نهادها همچون مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی و موسسه تحقیقات علوم دامی تقاضاهایی را برای تولید جنین‌های انتخاب شده ارائه کرده‌اند.