ساماندهی گنج گمشده شهرهای شمالی کشور به کجا رسید؟

۲۱ مرداد ماه سال ۱۳۸۵، کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر (کنوانسیون تهران) برای ۵ کشور ساحلی لازم‌الاجرا و به‌ عنوان روز دریای خزر نامگذاری شد. سال هاست ساماندهی سواحل دریای خزر و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های آن به عنوان گنج گمشده شهرهای شمالی کشور مورد تاکید مسئولین کشور به ویژه ستاد ساماندهی نظارت و هماهنگی بر سواحل کشور بوده است اما تا به امروز این ساماندهی بر امواجی سوار بوده که مداوم طرح را با فراز و نشیب مواجه کرده است.

به گزارش صدای ایران، دریای خزر با وسعت ۶۰۰ هزار و  ۳۸۴ کیلومتر مربع  گاهی بزرگترین دریاچه جهان و گاهی کوچکترین دریای خودکفای کره زمین خوانده می شود. خزر از نظر تنوع زیستی بسیار غنی بوده و حدود ۴۰۰ گونه آبزی و بومی آن هستند که ماهیان خاویاری از مهم ترین آنها می باشند. همچنین خزر پس از خلیج فارس و سیبری، به لحاظ ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیربستر در مقام سوم قرار دارد. در حالی که این دریا برای حدود ۱۵ میلیون سکنه حاشیه خود، هزاران فرصت شغلی ایجاد کرده است و منبع اصلی درآمد محسوب می شود.

خزر از نظر منابع نفت و گاز بسیار غنی است و ذخایر نفتی آن حدود ۱۷ تا ۳۵ میلیارد بشکه برآورد می‌شود. بخشی از نفت دریاچه که از میدان نفتی باکو پایتخت جمهوری آذربایجان برداشت می‌شود از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان به سواحل مدیترانه منتقل می‌شود. همین ویژگی تأمین درآمد بخش زیادی از شهروندان شمال کشور باعث شده از هرسو ساماندهی سواحل این دریا مورد توجه قرار گیرد.

در همین راستا تقی رستم‌وندی رئیس ستاد ساماندهی نظارت و هماهنگی بر سواحل کشور در حاشیه بازدید از طرح‌های سالم‌سازی سواحل شمالی درخصوص اختصاص بودجه به سواحل شمالی گفت: امسال ردیف‌های اعتباری برای توسعه فرهنگی سواحل گیلان و استان‌های شمالی در نظر گرفته شده که در خصوص میزان اعتبارات با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در حال مذاکره هستیم.

وی با بیان اینکه با تقویت طرح‌های سالم‌سازی سواحل در دو سال اخیر توفیق خوبی در حوزه پیشگیری از غرق شدگی کسب شده است، افزود: فضاسازی فرهنگی، ایجاد مشارکت‌های اجتماعی، گسترش فعالیت‌های فرهنگی، ساماندهی حوزه غریق و نجات، ارائه خدمات بهداشتی و تغذیه‌ای از جمله شاخص‌های مهم در اجرای طرح‌های سالم‌سازی سواحل و دریا هستند که مورد توجه قرار می‌گیرند.

به گزارش ایسنا، در حالی که سال هاست ساماندهی سواحل موضوع بحث و بررسی مسئولین ذیربط است؛ اما متاسفانه هنوز شاخص های لازم برای این طرح مشخص نشده تا جایی که رستم وندی در این خصوص گفت: توصیه می‌شود در مجموعه طرح‌های سالم‌سازی شاخص‌هایی مشخص دقیق تعیین شود. در سال 93 اعتباراتی در جهت اجرای طرح‌های سالم‌سازی در نظر گرفته شد و این اعتبارات در سال 94 تعلق نگرفت، اما امسال مجدد ردیف‌های اعتباری برای توسعه فرهنگی سواحل گیلان و استان‌های شمالی در نظر گرفته شده که در خصوص میزان اعتبارات با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در حال مذاکره هستیم.

رستم وندی ادامه داد: اعضای ستاد ساماندهی سواحل مازندران نباید تنها منتظر اعتبارات دولتی باشند بلکه باید به دنبال سرمایه گذاران بخش خصوصی بوده و از این امکانات بهره ببرند. اینکه سواحل مازندران به صورت ملی دیده شود حرف به حقی است، اما اینکه تنها با بودجه دولتی باشد امکان آنچنانی وجود ندارد. مازندران معدن طلا است و باید به نحو شایسته از امکانات آن بهره برد، همه مردم و مسئولان باید در کنار هم به ظرفیت های استان توجه کنند و به اهمیت آن پی ببرند.

وی با تاکید بر اینکه مدیریت برنامه محور در سواحل اعمال شود، متذکر شد: از امسال برای سال 96 شاخص گذاری و ارزیابی از سوی مدیران صورت گرفته و به فکر تامین حداقل بهره مندی مردم باشیم . طی دو سه سال اخیر اقدامات خوب فرهنگی انجام شد و در حال اجراست و باید فضای بانشاطی را برای مردم ایجاد کرد.

به گزارش ایسنا، در شرایطی طرح های ساماندهی و... با روندی کند به جلو می رود که  فعالیت های انسانی بیش از حد و بهره برداری های اقتصادی پرشتاب و کم ملاحظه، موجب تخریب اکوسیستم‌های طبیعی، آلودگی محیط زیست و کاهش کیفیت آب این دریا شده است.

دخالت های نسنجیده و شتاب زده انسانی در دریای خزر  به شکل تغییر کاربری اراضی شامل تخریب و استحصال اراضی جهت ساخت و سازهای بی رویه و غیراصولی ساحلی اعم از اسکله و بندر، مجتمع های گردشگری، مسکونی و تجاری، توسعه فعالیت های اکتشاف و استخراج منابع فسیلی زیربستر، صید بی‌رویه آبزیان خصوصا ماهیان خاویاری، تخریب زیستگاه ها و از دست رفتن مناطق تخم ریزی ماهیان خاویاری، تخلیه مستقیم آلودگی های شهری، صنعتی و کشاورزی مناطق ساحلی به دریا، بار زیاد آلودگی ها با منابع مشخص و نامشخص در حوزه آبریز رودخانه های منتهی به دریا، در کنار نحوه نامناسب رفتار جوامع انسانی ساحلی با منابع خزر، مدیریت ضعیف مناطق ساحلی، تغییرات فیزیکی عظیم در رژیم طبیعی رودخانه ها مانند سدسازی، استخراج شن و ماسه و نظیر آن، از عمده تهدیدات زیست محیطی امروز دریای خزر محسوب می شوند که باعث اختلال وضعیت طبیعی دریای خزر شده و متاسفانه گونه های ارزشمندی چون ماهیان خاویاری و یا فک دریای خزر به عنوان تنها پستاندار زیستمند این اکوسیستم را در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض قرار داده و حیات اکولوژیکی و اقتصادی زیست بوم خزر را متأثر ساخته است.

۵ کشور ساحلی دریای خزر با آگاهی از تخریب محیط زیست دریای خزر در اثر آلودگی ناشی از منابع مختلف فعالیت‌های انسانی از جمله تخلیه مواد مضر، خطرناک، مواد زائد و سایر آلودگیهای ناشی از منابع دریایی و منابع مستقر در خشکی، با تصمیم راسخ در حفظ منابع زنده دریای خزر برای نسل‌های حاضر و آینده، با آگاهی به ضرورت تضمین عدم مضر بودن فعالیت‌های مستقر در خشکی برای محیط زیست دریای خزر، با توجه به خطرات ناشی از نوسانات سطح آب که محیط زیست دریای خزر و خصوصیات اکولوژیکی و آب نگاری منحصر به فرد آن را تهدید می‌کند، با تاکید بر اهمیت حفاظت از محیط زیست دریای خزر، با تصدیق اهمیت همکاری میان دولتهای ساحلی خزر و با سازمان‌های بین‌المللی مربوطه و با هدف حفاظت و نگهداری محیط زیست دریایی خزر، کنوانسیون تهران را امضا کردند تا شاید بخشی از مشکلات دریای خزر از این مسیر حل شود.

کمبود نیروهای مرد اورژانس 115 در سواحل مازندران

کمبود نیروهای مرد اورژانس نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که سواحل خزر با آن روبرو هستند، در همین راستا رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی مازندران، گفت: کمبود نیروهای مرد در اورژانس 115 و برخی تجهیزات با توجه به اضافه شدن ماموریت کمک رسانی به حادثه دیدگان طرح سالم‌سازی از مشکلات این مرکز است که باید از سوی مسئولان مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به برخی اظهار نظرها پیرامون تاخیر نیروهای امداد در کمک رسانی به حادثه دیدگان دریا، اظهار کرد: مسئولیت مستقیم امداد و نجات در دریای مازندران در تابستان 95 به جمعیت هلال احمر واگذار شده است. اورژانس 115 استان نیز 30 کمپ را در حدود 100 طرح سالمسازی دریای مازندران برای خدمات رسانی به حادثه دیدگان در راستای کمک به مسافران راه اندازی کرده که به طور مستقیم در این حوزه خدمات دهی دارند. نیروهای اورژانس در 30 کمپ با کمک دانشجویان آموزش دیده به طور مستقیم خدمات دهی به حادثه دیدگان را انجام می دهند و در سایر اماکن طرح های سالم‌سازی نیز در صورت درخواست، نیرو اعزام می کنیم. همچنین چنانچه به خدمات بیش از کمک های اولیه به حادثه دیدگان در طرح سالم‌سازی دریا نیاز باشد، با یک تماس نیروهای اورژانس مازندران در کمتر از 10 تا 15 دقیقه در محل حادثه برای اعزام مصدوم به مراکز درمانی حضور می‌یابند.

به گزارش ایسنا، البته اجرای برخی طرح ها و افزایش نجات غریق ها در سواحل موجب کاهش غریق شدگان شده است، به طوری که مجتبی اکبری مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مازندران از کاهش 18 درصدی غرق شدگان در تیرماه سال جاری در ساحل مازندران خبرداد.

وی درباره شناسایی نقاط حادثه خیز با هماهنگی استانداری و فرمانداری ها، گفت: در کمیته کاهش غریق با هماهنگی که با همه عوامل داشتیم، توانستیم 351 نقطه حادثه خیز و نقاط ممنوعه شنا را شناسایی کنیم.

مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مازندران تصریح کرد: جدا از اینکه در تمام این مناطق، ناجیان غریق و نجاتگران داوطلب جمعیت هلال احمر مستقر شده اند، هموطنان باید توجه داشته باشند که در مناطق شنا ممنوع، به هیچ عنوان شنا نکنند.

وی خاطرنشان کرد: 1216 تن از هموطنان در محدوده دریای مازندران توسط عوامل امدادی هلال احمر از غرق شدن نجات یافته اند.