چرا ایران به حمایت از ترکیه برخاست؟

پایگاه تحلیلی المانیتور در گزارشی به دلایل حمایت ایران از ترکیه در جریان کودتای نافرجام این کشور پرداخت.

به گزارش صدای ایران، پایگاه اینترنتی المانیتور در گزارشی نوشت: ساعات پایانی روز 15 ژوئیه (جمعه 25 تیر) در ایران بود که "محمدجواد ظریف،" وزیر امور خارجه ایران، تماس تلفنی فوری با "مولود چاووش‌اوغلو،" همتای ترکیه‌ای خود، برقرار کرد. ترکیه در معرض تهدید جدی سرنگونی دولت به دلیل کودتای ارتش این کشور قرار داشت و ظریف اولین دیپلماتی بود که این کودتا را محکوم کرد. در حالیکه ظریف و چاووش‌اغلو در حال تحلیل آخرین اخبار کودتا بودند، "علی شمخانی،"  دبیر شورای امنیت ملی ایران، نیز با مقامات ارشد امنیتی در آنکارا تماس تلفنی برقرار کرده و مشغول رایزنی با آنها بود.

المانیتور در ادامه مدعی شد، "سردار "قاسم سلیمانی،" فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی، به سرعت تمام سناریو‌های محتمل درباره موفقیت کودتا در ترکیه را مورد بررسی قرار داده و در حال رصد آخرین اخبار از آنکارا و استانبول بود.

یک مقام ایرانی که نامش فاش نشده است به المانیتور گفت: این یک ماجرای مخفی نیست. ظریف، شمخانی و سلیمانی هر سه در حال انجام دستورات رده‌های بالاتر کشور بودند. کل نظام جمهوری اسلامی درباره کودتای ترکیه نگران بود. ترکیه همسایه ایران است و "رجب طیب اردوغان،" رئیس جمهور ترکیه، و دولت وی یکی از حامیان مهم ایران هستند. ایران و ترکیه روابط برادری نزدیکی با یکدیگر دارند، بنابر این نشان دادن حمایت و ارائه پینهاد کمک به این کشور حداقل کاری بود که ایران می‌توانست برای همسایه خود انجام دهد.

در همان ساعات اولیه وقوع کودتا در ترکیه، شورای عالی امنیت ملی ایران جلسه‌ای فوری برای بحث و تبادل نظر درمورد آخرین تحولات ترکیه تشکیل داد. "حسن روحانی،" رئیس جمهور ایران، ریاست این جلسه را برعهده داشت و شمخانی ضمن محکوم کردن طرح کودتا در ترکیه به رسانه‌ها گفت: ما از دولت قانونی ترکیه حمایت و طرح کودتا را محکوم می‌کنیم. سرنوشت ترکیه را اراده ملت این کشور و هشیاری احزاب سیاسی مختلف تعیین می‌کند. هیمن گروه‌ها هستند که کودتا را خنثی خواهند کرد.

شمخانی در ادامه افزود: حمایت ما منحصر به ترکیه نیست. ما از دولت قانونی ترکیه نیز به همین نحو حمایت می‌کنیم.موضع ما در برابر تمام کشورهای منطقه همواره بر این اساس استوار بوده که رای مردم از هر خواست دیگری بالاتر است و در مقابل میراث دولت‌ها ارجحیت دارد و این همان دموکراسی است.

یک مقام دیگر ایرانی به المانیتور گفت: کودتا در ترکیه موضوعی نبود که ایران بتواند آن را تحمل کند. درست است که اختلاف نظراتی پیرامون روسیه و بعضی مواقع درباره عراق وجود دارد؛ اما هیچ مدرکی دال بر اینکه مشکل مستقیمی میان ایران و ترکیه وجود داشته باشد در دست نیست. برعکس، همیشه روابط دو کشور به گونه‌ای بوده که چشم به آینده و توسعه همکاری‌ها داشته است. در کنار این موضوع، ایران همواره مخالف با تغییراتی با توسل به زور بوده است، به ویژه آنکه موضوع به دولتی مربوط شود که با انتخابات مردمی روی کار آمده باشد.

بسیاری از مقامات ارشد دیپلماتیک ایران نیز ضمن محکوم کردن طرح کودتا در ترکیه، این موضوع را به سوریه تعمیم دادند. "علی اکبر ولایتی،" مشاور سیاست خارجی رهبر معظم ایران، در این باره گفت: امیدواریم دولت ترکیه با تجربه این واقعه، احترام بیشتری برای رای و نظر مردم سوریه قائل شود و به آنها اجازه دهد خود برای کشورشان تصمیم‌گیری کنند.

المانیتور در ادامه گزارش نوشت: چرا کودتا در ترکیه موجب نگرانی ایران شد؟
نگارنده گزارش در پاسخ به این سوال نوشت: اگر کودتای ترکیه موفقیت‌آمیز بود، ثبات و آرامش منطقه به کلی مورد تهدید قرار می‌گرفت. ترکیه یکی از بازیگران کلیدی در معادلات منطقه‌ای است و حتی ممکن بود موفقیت کودتا به بروز درگیری‌های داخلی نیز کمک کند. تجربه 5 سال گذشته درمورد سوریه نشان داد، تکرار چنین حادثه‌ای برای ترکیه می‌تواند منطقه را به دردسر اندازد. گروه‌های مذهبی زیادی در ترکیه حضور دارند و در صورت موفقیت کودتا، هریک علیه دیگری قیام می‌کردند و بروز نزاع مذهبی میان آنها دور از ذهن نبود.

ایران و ترکیه پس از اجرایی شدن برجام برای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی به توافق دست یافتند و قرار شد ارزش مبادلات تجاری دو کشور 3 برابر افزایش یابد و به 300 میلیارد دلار برسد.

برخی سیاستمداران ایرانی که نام آنها ذکر نشده است اظهار داشتند: کودتای نافرجام ترکیه نیز همانند کودتای 28 مرداد 1332 ایران بود و بدون شک دست‌های عمال خارجی در ان نقش داشت. کودتای اول – به ظاهر- با شکست مواجه می‌شود؛ اما در مدت زمان کوتاهی کودتای دوم شکل می‌گیرد و ضربات سنگینی بر دولت وارد خواهد کرد.