وال استریت ژورنال: سعودی‌ها از مقابله با تهران نااميد شده اند
وال استریت ژورنال در تحلیلی نوشت دشمنی دو متحد اصلی عربستان یعنی مصر و
ترکیه، ریاض را در مقابله با گسترش نفوذ ایران در منطقه ناامید کرده است.
به
گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ وال استریت ژورنال در تحلیلی با عنوان
«دشمنی دوستان عربستان با هم، این کشور را از مقابله با ایران ناامید کرده
است» نوشت: عربستان سعودی در رویارویی منطقه‌ای خود با تهران، بر روی دو
قدرت سنی هم وزن ایران شیعه یعنی مصر و ترکیه حساب باز کرده است. در این
مثلث استراتژیک، ترکیه در جنگ سوریه به عنوان متحد اصلی عربستان سعودی ظاهر
شده است. ریاض و آنکارا هر دو از مخالفان سوری در مبارزه ضد رژیم مورد
حمایت ایران در سوریه پشتیبانی می‌کنند و همکاری خود را در ماه‌های اخیر
شدت بخشیده‌اند. مصر هم از رهگذر پیوستن به ائتلاف نظامی تحت رهبری عربستان
و اعزام نیروی دریایی خود برای کمک به محاصره آن دسته از بنادر یمن که از
سوی نیروهای حوثی مورد حمایت تهران، کنترل می‌شود، نقش عمده‌ای در چارچوب
حمایت از تلاش عربستان برای خنثی کردن نفوذ ایران در یمن ایفا کرده است.
در
ادامه این گزارش آمده است: مشکل عربستان سعودی این است که ضلع سوم این
مثلث، یعنی مصر رابطه خصومت آمیزی با ترکیه دارد. در حالی که ترکیه به
تازگی به سمت نوعی آشتی با روسیه و اسرائیل حرکت کرده، ارتباط این کشور با
قاهره از زمان برکناری محمد مرسی، رئیس جمهور مصر، در سال ۲۰۱۳ به این سو،
کاملا متوقف شده است. این موضوع مایه ناامیدی ریاض است و کاملا روشن شده نه
ترکیه و نه مصر، که هر دو به طور فزاینده از سوی داعش هدف قرار گرفته‌اند
با تلاش عربستان سعودی در کنترل نفوذ رو به رشد ایران در سراسر خاورمیانه
با این کشور همراهی نمی‌کنند.
بر خلاف دیگر متحدان عربستان، ترکیه
روابط دیپلماتیک خود را با ایران پس از حمله به سفارت عربستان در تهران در
ماه ژانویه قطع نکرد و یا سطح آن را کاهش نداد. مصر، که روابط‌اش با ایران
در پی توافق صلح سال ۱۹۷۹ قاهره با رژیم صهیونیستی قطع شده، تمایلات
عربستان در زمینه سرنگونی رژیم سوریه را تائید نمی‌کند و نبودن چنین تمایلی
به طور طبیعی موجبات نگران ریاض را فراهم کرده است.
عربستان سعودی
از متحدان خود انتظار دارد سیاست‌های‌هایشان را به روشنی بیان کنند. فهد
ناظر، تحلیلگر سابق سفارت عربستان در آمریکا، معتقد است زمان برای اتخاذ
مواضع مبهم مدت هاست که به پایان رسیده و آشفتگی سیاسی و خشونت در منطقه به
در پیش گرفتن سیاست‌های بسیار روشن و قاطعی نیاز دارد.
نویسنده
این مطلب در ادامه نوشت: «بخشی از دلایل این تردید در مصر و ترکیه، فعل و
انفعالات پیچیده میان دو مناقشه اصلی در خاورمیانه یعنی اختلافات فرقه‌ای
میان شیعه و سنی از یک طرف - که دلمشغولی ریاض به شمار می‌آید - و از سوی
دیگر درگیری میان مخالفان و حامیان اسلام سیاسی است که موضوعی کلیدی در
قاهره و آنکار محسوب می‌شود. این دو درگیری کل منطقه خاورمیانه را دچار
نوسان کرده است.»
برای مصر، از زمانی که ژنرال عبدالفتاح السیسی،
مُرسی را از ریاست جمهوری برکنار کرد و اخوان المسلمین را غیر قانونی اعلام
نمود، نیاز به جلوگیری از کسب نفوذ اخوان در هر نقطه‌ای از منطقه به
اولویت اصلی امنیت ملی این کشور تبدیل شده و نگرانی درباره ایران را تحت
الشعاع قرارداده است. این بدان معنی است که رژیم اسد در سوریه برای قاهره
نسبت به مخالفان معتدل مورد حمایت عربستان و الهام گرفته از اخوان
المسلمین، شر به مراتب کمتری به شمار می‌آید چه برسد به افراطی‌های متحد
گروه داعش و القاعده. این در حالی است که دولت عربستان به طور قابل توجهی
مایل به تغییر رژیم سوریه به عنوان یک مسئله اولویت دار برای خود است.
نبیل
فهمی، که به عنوان وزیر خارجه مصر در دولت سیسی در سالهای ۲۰۱۴-۲۰۱۳ خدمت
کرده است، می‌گوید: موضع ما این است که موضوع سوریه در اولویت ما نیست.
برای ما، اولویت اطمینان از ثبات سیستم دولت در سوریه است، پس از آن است که
سوری‌ها درباره اینکه چه کسی تغییر کند و چه کسی تغییرنکند تصمیم خواهند
گرفت. ما به علت پیامدهای داخلی و منطقه‌ای خواهان سقوط دولت سوریه نیستیم.
برای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، به عنوان سیاستمداری که
برکناری و حبس آقای مرسی به عنوان یک توهین شخصی تلقی کرده، تعهدات
ایدئولوژیک بیشتر از مزیت‌های ژئوپلیتیکی آشکار - از رهگذر همکاری بالقوه
با مصر به عنوان پر جمعیت‌ترین کشورعربی - اهمیت دارد.
بینالی
ییلدریم، نخست وزیر جدید ترکیه، در ماه جاری خواستار تجدید فعالیت بازرگانی
و سایر روابط با مصر شد، اما تصریح کرد که آنکارا کودتا ۲۰۱۳ علیه
دموکراسی را قبول نخواهد کرد. در مقابل، مصر پاسخ داد که خواهان به رسمیت
شناخته شدن رهبری جدید مصر از سوی ترکیه است.
در مقابل یاشار
یاکیش وزیر خارجه سابق ترکیه پاسخ داد که به رسمیت نشناختن سیسی یه «یک
عقیده ثابت» برای اردوغان تبدیل شده است. وی که یکی از بنیانگذاران حزب
حاکم ترکیه و سفیر ترکیه در مصر بوده می‌گوید: دولت‌های مصر و ترکیه نباید
به هم مشکلی داشته باشند. مصر یک شریک اساسی برای هر آن چیزی است که شما
می‌خواهید در خاورمیانه انجام دهید و ترکیه در حال محروم کردن خود از این
منبع پشتیبانی است. اردوغان با نزدیک شدن بی‌محابا به ریاض در حال ارتکاب
به یک اشتباه استراتژیک است. وی معتقد است که ترکیه نباید خطر دشمنی با
ایران را به جان بخرد، برای این کار خیلی دیر شده و زمانی که در آینده
منافع مشترک ترکیه و عربستان سعودی شروع به واگرایی کند ترکیه ممکن است از
این امر آسیب ببیند.
در مقابل، شاهد تغییر نگرش عربستان سعودی نسبت
به اخوان المسلمین هستیم که روابط حسنه‌ای با ترکیه داشته است. بطوریکه از
زمان برکناری مرسی، ریاض - در کنار امارات متحده عربی و کویت - به عنوان
یکی از حامیان مالی اساسی رژیم سیسی مطرح بوده‌اند. ملک عبدالله پادشاه
قبلی عربستان در دشمنی با اخوان المسلمین با سیسی همراهی کرده و آن را یک
گروه تروریستی نامید. اما ملک سلمان، که سال گذشته به قدرت رسید، نگرش
دوستانه تری به اخوان المسلمین داشته و به همراه پسرش محمد بن سلمان وزیر
دفاع به سرعت در حال انتقال افراد وابسته به اخوان المسلمین در سوریه و یمن
به عربستان هستند، چیزی که سیسی از آن ناراحت و اردوغان از آن خوشحال است.
شادی حمید، عضو ارشد موسسه بروکینگز و نویسنده کتاب جدید،
«استثناگرایی اسلامی» توضیح می‌دهد که سیاست خارجی در این کشور‌ها به خوبی
نهادینه نشده و در شرایط طبیعی ما در مورد روابط دولت با دولت صحبت
نمی‌کنیم و تمام این روابط وابسته به خصیصه‌های ذاتی افرادی دمدمی مزاج
است.