آیا دولت باید دلار را گران کند؟

قیمت دلار در چند روز اخیر رکورد سال 95 را زد و از آستانه 3500 تومان رد شد. با این حال برخی معتقدند قیمت دلار همچنان پایین است و دولت نباید از افزایش قیمت دلار ممانعت کند. استدلال این دسته از کارشناسان این است که افزایش قیمت دلار باعث افزایش صادرات و کاهش واردات شده و این به نفع اقتصاد کشور است.

قیمت دلار در ایران ارزان است
دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «نرخ ارز باید در بازار ارز و به وسیله عرضه و تقاضای ارز تعیین شود و دولت باید به عنوان سیاست گذار کلان اقتصادی که هدف آن ثبات اقتصاد است اقتصاد و متغیرهای کلان اقتصادی از جمله نرخ ارز را راهبری کند.»

وی ادامه داد: «بنا به گزارش بانک مرکزی در سال 94 نرخ تورم حدود 12 درصد بود. لذا اگر بر اساس مبانی تئوری های اقتصادی، ارز را هم به عنوان یک کالا در نظر بگیریم آنگاه قیمت ارز نیز باید بر اساس نرخ تورم تعدیل شود که اگر این اتفاق روی ندهد معنای آن این است که ارز به صورت دستوری پایین نگاه داشته شده است که این موضوع به ضرر صادرات و به نفع واردات خواهد بود.»

وی افزود: «بنابراین اگر قیمت ارز حداقل برابر تورم تعدیل نشود، در بلندمدت می تواند به ضرر اقتصاد کشور باشد؛ از این جهت که واردات ارزان تر و صادرات گران تر تمام می شود و در نتیجه تراز پرداخت های خارجی کشور دچار کسری خواهد شد.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا نباید در تعدیل نرخ ارز بر اساس تفاوت نرخ تورم داخل و خارج کشور به موضوع کالاهای مبادله ای و غیرمبادله ای توجه کرد؟، گفت: «تورم در ایران بر اساس سبد مصرفی خانوار شهری تعیین می شود، البته قیمت مسکن نیز در این سبد منظور می شود اما عمدتا کالاهایی همچون خوراک و پوشاک مدنظر قرار می گیرد. لذا دولت باید بر اساس تفاوت نرخ تورم داخل و خارج کشور نرخ ارز را تعدیل کند و این به نفع اقتصاد کشور است.»

وی تصریح کرد: «البته بنده با افزایش دستوری نرخ ارز توسط دولت مخالف هستم و معتقدم نرخ ارز باید در بازار ارز و توسط عرضه و تقاضا تعیین شود و دولت باید به مدیریت شناور شده نرخ ارز در جهت ثبات اقتصاد بپردازد.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا در ایران به آن معنا اساسا بازار ارز وجود دارد؟، گفت: «اگرچه دولت عمده ترین عرضه کننده ارز در ایران است اما متقاضیان ارز خانوارها، تجار و تولیدکنندگانی هستند که برای خرید مواد اولیه به ارز نیاز دارند.»

وی افزود: «خوشبختانه اکنون نرخ ارز مبادله ای در حال نزدیک شدن به نرخ بازار آزاد است و این اتفاق در شرایط فعلی به نفع اقتصاد ایران است.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به قیمت کنونی دلار (3500 تومان) می توان گفت دولت مانع از افزایش قیمت آن شده است؟، گفت: «به نظر من اکنون قیمت دلار در ایران ارزان است چنانکه سال گذشته قیمت دلار تا 3600 تومان بالا رفت. اما امروز علی رغم وجود حداقل 10 درصد تورم قیمت دلار کاهش پیدا کرده است! لذا دولت اگر بتواند ثبات اقتصادی را در کشور حاکم کند قیمت ارز حداکثر باید حول و حوش نرخ تورم تعدیل شود.»

وی ادامه داد: «البته دولت که عمده ترین عرضه کننده ارز در ایران است در سال جاری نسبت به سال قبل روزانه 1 میلیون بشکه نفت بیشتر فروخته است. ضمن آنکه قیمت نفت در سه ماهه نخست امسال نسبت به سه ماهه پایانی سال 94 افزایش داشته است. لذا عرضه ارز در بازار افزایش و قیمت آن کاهش یافته است، اگرچه افزایش روزهای اخیر مربوط به افزایش ارزش دلار در بازارهای جهانی در مقابل پوند (به دلیل برکزیت) است.»

وی افزود: «با این حال قیمت کنونی دلار نسبت به متوسط سال گذشته پایین تر است. بنابراین اگرچه بنده مخالف رها کردن قیمت دلار در بازار هستم اما قیمت دلار می تواند تا ده درصد (به دلیل نرخ تورم) افزایش یابد که حدود 3850 تومان می شود.»

دولت قیمت دلار را بالا نگاه داشته است
اما حسین راغفر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «مسئله قیمت دلار و ارز خیلی پیچیده است و به این سادگی که از سوی مدعیان افزایش قیمت که نوعا به اتاق های بازرگانی متصل هستند ابراز می شود، نیست.»

وی با بیان اینکه افزایش قیمت ارز یک چاقوی دولبه است اظهار کرد: «ارز یک کالای معمولی و عادی نیست و تغییرات آن بر روی همه بخش های اقتصاد تاثیر می گذارد. لذا اگر دولت نسبت به تغییرات آن حساس باشد عین عدالت است.»

وی با طرح این سوال که امروز چه سهمی از اقتصاد ایران را صادرات تشکیل می دهد و کدام تولیدکننده اکنون کالای صادراتی دارد، اظهار کرد: «عمده صادرات ایران مربوط به پوست، روده، زعفران و مواد معدنی است. بنابراین این ادعا که اگر قیمت ارز افزایش یابد موجب افزایش صادرات می شود در اقتصاد ایران شکست خورده است؛ چراکه بنیان های اقتصادی ایران ظرفیت های صادراتی ندارد و این موضوع ربطی به قیمت ارز ندارد.»

این استاد دانشگاه گفت: «هنگامی که قیمت ارز افزایش یابد هزینه های زندگی همه مردم و به خصوص گروههای متوسط و پایین جامعه تغییر می کند و اینها هیچ ابزاری هم برای جایگزینی این تغییر قیمتی ندارند.»

وی با بیان اینکه استدلال مدعیان افزایش قیمت ارز کاملا غلط است اظهار کرد: «اتفاقا دولت هموراه با ثابت نگاه داشتن یا افزایش قیمت ارز مانع از نوسانات آن متناسب با بازار شده است.»

وی ادامه داد: «به طور مثال اکنون قیمت پوند در مقابل دلار بسیار کاهش یافته است، اما این تغییر در بازار ایران بسیار کمتر از بازارهای جهانی بوده است. نسبت تغییر دلار به پوند 1.56 بوده که اکنون 1.32 شده است. اما در ایران قیمت پوند 5080 تومان بود که اکنون 4900 تومان شده است.»

وی افزود: «بانک مرکزی قیمت دلار را بالا برده تا مانع از کاهش شدید قیمت پوند شود. به عبارتی اکنون پوند در ایران گران فروخته می شود.»

راغفر گفت: «همچنین وقتی درآمدهای ارزی کشور افزایش می یابد یعنی تقاضا برای پول ملی افزایش پیدا می کند و باید پول ملی تقویت شود؛ اما دولت هیچگاه اجازه تقویت پول ملی را نداده است و هرگاه قیمت نفت و درآمدهای نفتی ایران افزایش یافته دولت اجازه نداده پول ملی تقویت و به عبارتی دلار ارزان شود.»

وی افزود: «بنابراین بر خلاف استدلال مدعیان افزایش قیمت دلار، اتفاقا دولت هیچگاه اجازه کاهش قیمت دلار را نداده است و قیمت دلار را بالا نگاه داشته است.»