چرا اردوغان در برهه زمانی کنونی از پوتین عذرخواهی کرد؟

از علل و انگیزه های اقتصادی و تاثیر منفی سردی روابط با روسیه برای اقتصاد ترکیه تا تلاش اردوغان برای بهبود روابط با همسایگان همگی از جمله گمانه زنی های مطرح شده هستند.

به گزارش صدای ایران، خبرگزاری "بلومبرگ" می نویسد:"رجب طیبب اردوغان" رییس جمهوری ترکیه و ولادیمیر پوتین همتای روس اش مدت هاست که دشمنان یکدیگر باقی مانده اند. روز دوشنبه وب سایت رسمی کرملین گزیده ای از نامه اردوغان به پوتین را منتشر کرد که آن رییس جمهوری ترکیه از پوتین به دلیل سقوط یک جت جنگی روسیه در ماه نوامبر گذشته عذرخواهی کرده است و پیشنهاد پرداخت غرامت به خانواده خلبان درگذشته را داده است.

شاید از نقطه نظر اقتصادی دلایلی برای این عذرخواهی غیر منتظره وجود داشته باشد. شاید مشابهت های ایدئولوژیک و منافع مشترک دو رهبر روسیه و ترکیه نیز در در تلاش برای پایان دادن به سردی روابط موثر بوده باشند. پس از سقوط هواپیمای روسی، پوتین خواستار عذرخواهی برای این اسیب از سوی ترکیه شد با این حال، اردوغان تاکید کرد که پوتین باید به دلیل نقض حریم هوایی ترکیه توسط جنگنده روس عذرخواهی کند. هر دو طرف یکدیگر را متهم به جانبداری در قبال بحران سوریه می کردند.

برای تنبیه ترکیه، مسکو سفرهای توریستی جهانگردانش به ترکیه را لغو کرد و هم چنین مانع از ادامه کار شرکت های ساختمانی روس در ترکیه شد. روسیه هم چنین واردات سبزیجات و میوه و مرغ از ترکیه را ممنوع کرد. بانک اروپایی تخمین زده بود که به دلیل تحریم های روسیه احتمالا رشد ترکیه به میزان 0.3 تا 0.7 درصد کاهش خواهد یافت اما اردوغان باز هم در سرسختی خود مصمم بود. تعداد بازدیدگنندگان روس از انتالیا در سال گذشته به میزان 95 درصد در سال جاری کاهش یافت. این در حالیست که پیش از این ترکیه پنج برابر بیش از گردشگران اروپایی جذب کننده جهانگردان روس بود. هم چنین جهانگردان بریتانیایی و المانی نیز به دلیل تهدیدات امنیتی سفرشان به ترکیه کاهش یافت آن هم به میزان 45 درصد. این می تواند در تصمیم اخیر اردوغان برای بهبود روابط با روسیه تاثیرگذار بوده باشد. اما قضیه پیچیده تر از این است".

بلومبرگ با اشاره به تلاش همزمان ترکیه برای عادی سازی روابط دیپلماتیک قطع شده شش سال پیش با اسرائیل بر اثر حمله نظامیان اسرائیلی به کاروان غزه اشاره می کند که ترکیه برای تنوع بخشیدن به منابع انرژی خود تصمیم به بهبود روابط با اسرائیل گرفته است و در این باره می نویسد:"اسرائیل اکنون خط لوله گازی به قبرس دارد که این موضوع به ترک ها اجازه می دهد تا کمتر به روس ها وابسته باشند.

روسیه حدود 55 درصد از نیاز ترکیه به انرژی را تامین می کند. در این میان اردوغان نیازمند مذاکره با روس ها بر سر احیای برنامه های احداث خط لوله جدید روسیه برای صادرات بیش تر به جنوب اروپا است. در نتیجه، اردوغان علیرغم آن که سیاستمداری است که حرف هایش را زیاد عوض می کند اما زیرک است. او خواستار حفظ روابط عملگرایانه با پوتین است".

بلومبرگ در ادامه اشاره می کند که از سوی دیگر علاوه بر ابعاد اقتصادی پوتین و اردوغان هر دو رهبرانی اقتدارگرا هستند و از نظر سیاسی چندان مجالی برای مخالفان شان برای فعالیت سیاسی فراهم نکرده اند و این موضوع نیز ممکن است سبب شود تا دو رهبر مذکور بتوانند با یکدیگر خوب بازی کنند و همدیگر را درک نمایند.

روزنامه "فایننشال تایمز" نیز از دو تحول همزمان بهبود روابط ترکیه – اسرائیل و ترکیه – روسیه به عنوان گام های قابل توجه رادوغان برای ترمیم اتحادهای شکسته دیروز و بازگشت به شعار "به صفر رساندن مشکلات با همسایپگان" یاد می کند که داووداوغلو وزیر امور خارجه و نخست وزیر پیشین ترکیه معمار آن بود. این روزنامه می نویسد:"پس از بهار عربی و بحران سوریه روابط ترکیه با کشورهای همسایه اش بدتر از گذشته شد. با این وجود، تحلیلگران معتقدند که بعید است اردوغان از خواست خود مبتنی بر کناره گیری اسد از قدرت در سوریه بتواند و یا بخواهد با روس ها به توافق برسد".

این روزنامه معتقد است که ترکیه با اقدامات اخیر خود این پیام را برای شرکایش در غرب و به کشورهای منطقه ارسال کرده که متحدی قابل اعتمادتر، با قدرت مانور بالاتر و کمتر ایدئولوژیک خواهد بود.

 فایننشال تایمز اشاره می کند که "بینالی ییلدریم" نخست وزیر تازه ترکیه نیز این ماه اظهار کرد که ترکیه دوستانش افزایش می یابند و دشمنانش کاهش. او نه تنها خواستار بهبود روابط با روسیه و اسرائیل شده بلکه پیشنهاد بهبود روابط با مصر را نیز داده است کشوری که پس از سرنگونی دولت اخوان المسلمین در جریان کودتای نظامیان از سوی سیسی متهم به حمایت از مرسی و اخوانی ها شده بود.

فایننشال تایمز در پایان اشاره می کند که به نظر می رسد ترکیه تا حدودی متوجه شده که سیاست های سالیان اخیرش در حوزه روابط بین الملل نادرست بوده و درصدد در پیش گرفتن سیاستی پراگماتیستی (عملگرایانه) است.