امکان فدرالیسم در سوریه؟

یک کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: «آمریکا قصد دارد با وارد کردن بازیگران بیشتر در صحنه سوریه و پیچیده تر کردن آن، روسیه را با دردسرهای بیشتری مشغول کند و این موضوع تا پایان دوره اوباما و فارغ شدن آمریکا از انتخابات ریاست جمهوری ادامه پیدا خواهد کرد.»

برخی گزارش ها حاکی از آن است که پیشروی مبارزان کُرد سوریه با حمایت آمریکا در استان رقه و شمال حلب و پشتیبانی ترکیه از ترکمن‌های سوریه خطر تجزیه سوریه را جدی تر کرده و واکنش روسیه در این باره را نیز به همراه داشته است. حمایت آمریکا از کُردها نگرانی‌ها برای اجرای نقشه فدرالیسم در سوریه و تشکیل حکومت خودگردان کردستان در سوریه را تقویت کرده است.

ولادیمیر پوتین هشدار داده که ادامه بحران کنونی در سوریه تجزیه این کشور را اجتناب ناپذیر می‌کند و هدف اصلی روسیه ممانعت از اجرای چنین سناریویی است.

«میخائیل بوگدانوف»، معاون وزیر خارجه روسیه نیز بار دیگر تاکید کرد که مسکو با تقسیم یا تجزیه سوریه مخالف است و سوری‌ها خودشان باید ابعاد مرحله انتقالی آتی را مشخص کنند.

محمد جواد ظریف نیز در جمع دیپلمات های فرانسه در پاریس گفته: باید بر ساختار و ترتیبات قانونی آینده سوریه تمرکز کنیم و ایجاد ساختار فدرالی در این کشور راهگشا نیست.

آیا امکان اجرای طرح فدرالیسم در سوریه وجود دارد؟

دکتر صباح زنگنه کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: «احتمال فدرالیسم در سوریه خیلی بعید است چراکه نه تنها ایران، روسیه و دولت سوریه مخالف این موضوع هستند بلکه حتی بخش عمده ای از معارضین سوری نیز مخالف این طرح هستند. بنابراین می توان گفت ما در برابر نقشه هایی قرار داریم که صرفا در ذهن مسئولین آمریکایی وجود دارد اما تا تحقق آنها راه بسیار طولانی، پر از سنگلاخ و خون ریزی های زیاد وجود دارد.»

وی ادامه داد: «همچنین با طرح فدرالیسم در سوریه و اینکه کردها بخشی خودمختار در این کشور داشته باشند هم عرب های سوریه و هم ترک ها مخالف هستند چراکه در این صورت کردها می توانند این خط حضور فدرالی را با خطی که کردهای عراق ایجاد کرده اند وصل کنند که از این طریق زمینه تشویق و تقویت آمال ها و آرزوهای کردهای ترکیه فراهم خواهد شد. لذا چنین طرحی با توجه به مخالفان موجود در عمل با مشکل جدی مواجه خواهد شد.»

این کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «موضوع دیگر حضور سایر کشورهای غربی همچون فرانسه، بلژیک، نروژ و آلمان در بحران سوریه است که این آخری تاکنون نیرویی به خارج از کشور اعزام نکرده بود و حضور نظامی نداشته است. لذا به نظر می رسد اختلافی جدی میان کشورهای غربی و روسیه درباره حضور و تقسیم مناطق نفوذ در سوریه و احیانا ترکیه شکل گرفته است.»

وی ادامه داد: «البته امور به این سادگی و روشنی نخواهد بود و با توجه به تحولاتی که اکنون اروپا را درگیر کرده و موضوع جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا و حرکت هرکدام از کشورها برای ایجاد مناطق نفوذ در مناطق پیرامونی خود که نخستین محیط جغرافیایی طبعا خاورمیانه و بخشی از ترکیه خواهد بود؛ بنابراین در برابر فضای پر ابهام بیشتری خواهیم بود. گرچه تحولات اروپا از یک جهت به نفع روسیه تمام خواهد شد و حضور روسیه و ضرورت ایفای نقش بیشتر در انتقال نفت و گاز به اروپا، کشورهای اروپایی را به حل مسائل خود با روسیه بیشتر متمایل خواهد کرد.»

وی افزود: «لذا امکان اینکه تحرکات کشورهای اروپایی در سوریه بتواند به یک گفتمان و راه حل میانه با روسیه برسند و مناطق حضور و نفوذ خود را داد و ستد کنند بیشتر به چشم می خورد.»

این کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: «به هر ترتیب تا مردم سوریه به توافقی روشن با حکومت خود درباره نحوه تعیین ساختار سیاسی این کشور نرسند، این طرح ها و آمال و آرزوها همچنان در فضای سوریه حاکم خواهد بود.»

زنگنه در پاسخ به این سوال که چشم انداز کوتاه مدت تحولات سوریه به چه صورت است و آیا اختلافات درباره آینده این کشور دوباره شکل گرفته است؟، گفت: «عنصر مهم تر و اثرگذار در تحولات سوریه آمریکا است. به نظر می رسد آمریکا به دنبال کسب یک امتیاز سیاسی دیگر در منطقه است؛ اما این امتیاز را نه در سوریه بلکه در عراق جستجو می کند.»

وی ادامه داد: «بنابراین آمریکا به دنبال محدود کردن و یا خارج کردن ظاهری داعش در عراق خواهد بود و بخشی از این نیروها ممکن است به سوریه انتقال داده شوند. با توجه به پیاده کردن نیروهای آمریکایی بیشتری در شمال موصل می توان گفت اوباما تمایل دارد این امتیاز را در عراق بدست بیاورد و قبل از پایان دوره ریاست جمهوری این برگ برنده را در مقابل موافقان و مخالفان خود در آمریکا به زمین بزند.»

وی افزود: «لذا ارتباط دادن سوریه با عراق و محدود کردن داعش در مناطق غرب عراق و احیانا جابجایی آنها به سمت سوریه موضوع را پیچیده تر خواهد کرد.»

زنگنه گفت: «اما درباره سوریه با توجه به پیچیدگی هایی که عرض شد این احتمال وجود دارد که آمریکا به دنبال ایجاد مشغله های بیشتری برای روسیه و طبعا دولت سوریه و همچنین ایران و حزب الله باشد.»

وی ادامه داد: «به عبارتی آمریکا قصد دارد با وارد کردن بازیگران بیشتر در صحنه سوریه و پیچیده تر کردن آن، روسیه را با دردسرهای بیشتری مشغول کند و این موضوع تا پایان دوره اوباما و فارغ شدن آمریکا از انتخابات ریاست جمهوری ادامه پیدا خواهد کرد.»