سبزی‌های آلوده در بیخ‌گوش تهران
هرازگاهی موضوع آبیاری مراتع شهر تهران با فاضلاب مطرح می شود. موضوعی که علی رغم انکار مسئولین متاسفانه وجود دارد، البته بی‌تردید در سالهای اخیر نسبت به سنوات گذشته میزان زمین‌هایی که با فاضلاب آبیاری می‌شوند به طرز قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است اما هنوز هستند زمین‌هایی که در گوشه و کنار شهر تهران در کنار داشتن چاه و آب مناسب از فاضلاب تصفیه نشده استفاده می کنند.
به گزارش صدای ایران، بر اساس نظر کارشناسان بهداشت و سلامت تغذیه آبیاری مزارع با آب فاضلاب تصفیه نشده عامل بروز انواع بیماری‌های انگلی، روده‌ای و سرطان‌هاست.
در باور بسیاری از افراد ریشه گیاه قابلیت جداسازی مواد غیرضروری و ناسالم را از خاک دارد و می‌توان آن را با هر آبی آبیاری کرد اما این باور اشتباه که ناشی از عدم‌آگاهی کشاورزان است به همراه بی‌آبی گسترده‌ای که سراسر کشور را فراگرفته، باعث شده که بخشی از مزارع جنوب شهر تهران با آب‌های فاضلاب شهری و روستایی آبیاری شود. محصولات به‌دست آمده از این مزارع معضلی را ایجاد کرده که به گفته متخصصان حوزه سلامت فاجعه است.
همچنین فاضلاب‌های شهری می‌توانند شامل مخلوطی از آلودگی‌های بیولوژیکی و شیمیایی باشند. فاضلاب شهری حاوی مقادیر زیادی فلزات سنگین و سمی است. فلزات سنگین با توجه به ثبات شیمیایی، تجزیه‌پذیری ضعیف و داشتن قدرت تجمع زیستی در بدن موجودات زنده به سرعت تبدیل به آلاینده‌های سمی می‌شوند.
از بین بردن مزارع آلوده سال‌هاست که به طور ضربتی یا برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت انجام می‌شود ولی هنوز منجر به متوقف شدن این روند آبیاری نشده است. محصولاتی که با آبیاری به‌وسیله فاضلاب به‌دست آمده‌اند سلامت انسان‌ها را به خطر می‌اندازند. در سال84 اپیدمی وبا به‌صورت گسترده در ایران رخ داد که حدود هزار نفر به آن مبتلا شدند. این افراد که از شرق کشور برای کار در مزارع سبزی و صیفی‌جات به اطراف تهران آمده بودند عامل گسترش این بیماری بودند.
یکی از زمین هایی که اخیرا محل گفتگوی مسئولین دولتی از جمله فرماندار و اعضای شورای شهر تهران شده است مراتع جنوب شهر در محله «صالح آباد غربی » است که متاسفانه فاضلاب خانگی به صورت مستقیم و از طریق جوی آب شهری وارد زمین هایی می شود که در آنها انواع سبزیجات و صیفی‌جات کشت می شود.
پوریا گل محمدی از اعضای شورایاری محله رسالت در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: زمین داران این منطقه برای آبیاری زمین‌ها از پمپ آب استفاده می کنند اما مسیر رسیدن آب به زمین ها جوی آب شهری است. منطقه صالح آباد با وجود جمعیت نسبتا زیادی که دارد به دلیل نداشتن فاضلاب شهری مردم فاضلاب خود را از طریق لوله به درون همین جوی میریزند.
وی افزود: آب چاه که توسط پمپ کشیده شده با فاضلاب خانگی مخلوط شده و به مراتع این منطقه روانه می شود. متاسفانه گاهی برای تغییر کاربری زمین های کشاورزی منطقه و به قصد ساخت و ساز در آنها برخی افراد سودجو اقدامات عجیبی می کنند که تنها نتیجه آن به خطر انداختن سلامت شهروندان شهر است، از جمله اینکه در برخی از زمین های کشت سبزی از کودهای بیمارستانی استفاده می شود و گاهی آب استخر در این منطقه برای آبیاری زمین ها استفاده می شود.
وی با تاکید بر اینکه از زمان مشاهده آبیاری زمین های سبزی با فاضلاب و کودهای بیمارستانی از مصرف سبزی خودداری می کند افزود: این جوی ها علاوه بر فاضلاب خانگی انواع زباله منطقه صالح آباد را نیز به این زمین ها هدایت می کند، همه این موارد دست به دست هم تبدیل به سبزی می شود که حیات شهروندان تهرانی را تحدید می کند.
این در حالیست که فرماندار تهران در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر عدم آبیاری مراتع شهر تهران با فاضلاب گفت: بیش از دو سال است که برای آبیاری مزارع جنوب شهر تهران دیگر از فاضلاب استفاده نمی شود، دو سال پیش 60 هکتار زمین داشتیم که برای آبیاری از آب نامناسب استفاده می کردند اما طی دو سال گذشته این میزان را به 10 هکتار کاهش دادیم. در 10 هکتار باقیمانده نیز مقرر شد حتما به جای کشت سبزیجات و صیفی‌جات، محصولاتی مانند شبدر و یونجه کاشته شود که برای سلامتی انسان مشکلی ایجاد نکند. در حقیقت طی دو سال گذشته استفاده از آب نامناسب برای مزارع شهر تهران متوقف شده است و نظارت دقیقی انجام می شود و بر این اساس تاکنون نیز گزارشی مبنی بر آبیاری با فاضلاب ارائه نشده است.
فرماندار تهران تاکید کرد: ممکن است در شهرستان های واقع در جنوب شهر تهران چنین مسئله‌ای وجود داشته باشد اما بی‌تردید در شهر تهران آبیاری مزارع با فاضلاب وجود ندارد و اگر چنین مسئله ای گزارش شود برخورد خواهیم کرد.
به گزارش ایسنا، پیش از این حافظی رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز بعد از بازدید از شهرک رسالت و مزارع جنوب شهر تهران از تصفیه فاضلاب برای استفاده در مزارع جنوب شهر تهران خبر داده و گفته بود: برای حل معضل آبیاری مزارع جنوب با فاضلاب خام قرار شد، برآورد شود آیا از نظر فنی امکان انحراف مسیر جوی‌هایی که فاضلاب را به مزارع منتقل می کند، وجود دارد یا نه. در صورت امکان منحرف نمودن این جوی‌ها، فاضلاب جاری در این شهرک به کانال اصلی فاضلاب مناطق بالادستی شهر متصل خواهد شد.
وی در دویست‌وشصت‌ونهمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران نیز گفت: برخی از مسئولان، آبیاری مزارع توسط فاضلاب خام را تکذیب می کنند اما پیشنهاد می‌شود به جای تکذیب، با مداخله لازم نسبت به حل این مشکلات اقدام شود.
حافظی در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص استفاده از فاضلاب برای مراتع صالح آباد و تمهیدات برای توقف این کار گفت: مقرر شد بخشدار آفتاب جلساتی با تیم های فنی تشکیل دهد و در اولویت اول تغییر مسیر این جوی ها به سمت شمال شرق شهرک رسالت و در مسیر کانال این منطقه مورد بررسی قرار گیرد. این مسئله برای جلوگیری از ورود این فاضلاب ها به زمین های کشاورزی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
این عضو شورای شهر افزود: مقرر شده این موضوع پیگیری شود و پاسخ بدهند که هنوز پاسخی دریافت نکرده ایم. اگر این کار به لحاظ فنی قابل انجام باشد شهرداری این کار را انجام خواهد داد و مشکلی برای عملیات اجرایی نخواهد بود. اگر این کار قابل انجام نباشد خروجی این جوی ها تجمیع شود در حقیقت به جای 12 نقطه فعلی در دو نقطه تجمیع شود و در این نقاط نیز سیستم های تصفیه فاضلاب به صورت اماده هست که می توان نصب کرد.
وی ادامه داد: این فاضلاب پس از تصفیه می تواند وارد مزارع شود. در این رابطه منتظر پاسخ بخشدار آفتاب هستیم. بخشدار با حضور در منطقه و بازدید از این مراتع وعده داده اند که این مطالعات را انجام دهند. امیدواریم این سیستم های تصفیه را با کمک شهرداری، آبفا و فرمانداری و بخشداری بتوانیم در محل مستقر کنیم تا این مشکل هر چه زودتر مرتفع شود.
استفاده از ﻓﺎﺿﻼب ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﺪه و همچنین روان‌آب حاصل از بارندگی امروز ﺑﺮای آبیاری پوشش‌های گیاهی حومه شهرها یا فضای سبز شهری و درختان پارک‌ها استفاده می‌شود و سازمان بهداشت جهانی در همکاری با سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) و برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد(UNEP) نیز دستورالعمل‌هایی را برای استفاده ایمن از فاضلاب‌ها نوشته است که همگی پس از بررسی و آزمایش‌های میدانی قابل تعمیم به مزارع و باغ‌ها می‌باشند. آنچه اهمیت دارد مدیریت و کنترل دقیق توسط سازمان‌های مربوط است و توجه به این مهم که باید از همین امروز آبیاری مراتع با فاضلاب متوقف شود چرا که فردا دیر خواهد بود.