استراتژی ضد ایرانی عربستان از نگاه رویترز
تحت حکمرانی ملک سلمان، عربستان سعودی رویارویی‌اش با ایران را به فراتر از خاورمیانه می‌کشاند و برای مهار تهران در اطراف جهان عرب، دیگر به شدت به متحدان غربی اتکا نمی‌کند.
به گزارش ایسنا، به نقل از رویترز از زمان به قدرت رسیدن سلمان در اوایل سال گذشته و دست‌یابی تهران به توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی، ریاض برای مقابله با تلاش‌های رقیب شیعه‌اش استراتژی خود را برای نفوذ در آفریقا، آسیا و حتی آمریکای لاتین تنظیم کرده است.
مخصوصا این قدرت سنی از شبکه‌های مسلمانان استفاده کرده تا کشورها را ترغیب کند تا ارتباط خود را با ایران قطع کنند از جمله این تلاش‌ها ایجاد ائتلاف اسلامی علیه تروریسم بدون دعوت از تهران برای پیوستن به این ائتلاف است.
عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان اخیرا در یک کنفرانس خبری گفت: ایران کشوری است که با حمایت از تروریسم خود را منزوی کرد. به این دلیل است جهان و به ویژه جهان اسلام به ایران واکنش نشان داده‌اند و اساسا اعلام کرده‌اند دیگر کافی است!
تهران حمایت از تروریسم را تکذیب می‌کند و به پیشینه‌اش در مبارز با شبه نظامیان سنی داعش از طریق حمایت از شبه نظامیان شیعه در عراق و بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه اشاره می‌کند. با حمایت تهران از جنبش حزب الله در لبنان، ریاض وحشت زده شده و پس از این که لبنان در محکوم کردن تعرض به سفارت سعودی‌ها در ایران ناکام ماند، کمک‌های نظامی به دولت بیروت را قطع کرد.
اما همه این‌ها بخشی از موضع بلندمدت دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی و عربستان است که آن چه را که به عنوان توسعه خطرناک فعالیت ایران در کشورهای عرب تلقی می‌کند را در بر می‌گیرد. عربستان سعودی اکنون تلاش دارد تا حمایت‌ها را در جای دیگر از جمله از سوی کشورهایی مانند پاکستان، مالزی و از طریق ایجاد ائتلاف ضد تروریسم خود در نوامبر گذشته هماهنگ کند.
مهران کامروا، استاد دانشگاه جورج تاون قطر در این باره گفت: از بسیاری جهات ابعاد رقابت بین ایران و عربستان سعودی شروع به فراتر رفتن از خاورمیانه می‌کند. این موضوع توسعه قابل توجهی به شمار می‌رود که به لحاظ تاریخی سابقه نداشته است.
این استراتژی عمدتا به اجرای توافق هسته‌ای در ماه ژانویه واکنش نشان می‌دهد. ریاض نگران است که اجرای توافق هسته‌ای از طریق رهایی ایران از تحریم‌هایی که اقتصاد این کشور را فلج کرده بود به ایران فضای بیش‌تری می‌دهد تا در صحنه بین‌المللی منافعش را پیش ببرد.
با توجه به این که حتی ایالات متحده اعلام می‌کند که بانک‌های غربی می‌توانند تجارت مشروع با ایران را از سر بگیرند، سعودی‌ها معتقدند متحد اصلی غربی‌شان به‌تدریج از این منطقه عقب‌نشینی می‌کند.
یک دیپلمات برجسته در ریاض در این باره گفت: آن‌ها می‌دانند که نظم بین‌المللی قدیمی از بین رفته و آن‌ها باید مسوولیت بپذیرند.
مصطفی علانی، کارشناس امنینی عراقی که روابط نزدیکی با وزارت کشور عربستان دارد در این باره گفت: این استراتژی از باورهای ملک سلمان نشات می‌گیرد مبنی بر این که به این دلیل نفوذ ایران رشد یافته که هیچ کس در برابر این کشور نایستاده است.
ائتلاف علیه تروریسم در این چارچوب قرار می‌گیرد. زمانی که رییسان ستاد مشترک 34 کشور مسلمان در اواخر ماه مارس پس از یک مانور مشترک با یکدیگر ملاقات کردند، یک کاریکاتور در روزنامه الشرق الاوسط عربستان متعلق به خاندان سلطنتی یک بمب افکن را به تصویر کشید که ورقه ورود ممنوع را به ایران پرتاب می‌کرد.
زمانی که ریاض برای نخستین‌بار خبر تشکیل ائتلاف را اعلام کرد موجب برخی سردگمی‌ها درباره حوزه کاری و عضویت به‌وجود آورد، اما این ائتلاف اکنون به پیش می‌رود و برای ایجاد یک مرکز هماهنگ‌سازی که ممکن است در خلال ماه رمضان رسمیت یابد، تلاش می‌کند.
این مرکز اعضای دائمی از کشورهای شرکت کننده خواهد داشت.
اگرچه این ائتلاف آشکارا برای مقابله با ایران طراحی نشده است اما نه تهران و نه دولت متحدش در عراق را شامل نمی‌شود. این ائتلاف هم‌چنین در نظر دارد تا با برخی از اظهارنظرها مبنی بر این که با این که ایران و متحدان شیعه با داعش می‌جنگند، عربستان سعودی از پیکارجویان جهادگرا در برخی سطوح حمایت می‌کند ، به مقابله بپردازد.
محمد نفیس زکریا، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان از ریاض به دلیل تشکیل این ائتلاف تقدیر کرد و گفت اسلام آباد از تبادل تخصص در این زمینه خرسند خواهد بود.
با این حال او گفت مقدمات این کار زمان‌بر خواهد بود و اضافه کرد که پاکستان به‌دنبال برادری بین کشورهای اسلامی است و از این رو نگران افزایش تنش بین عربستان سعودی و ایران است.
جدای از ابتکار این ائتلاف، ریاض سعی دارد تا حمایت هند را به دست آورد و این کشور را ترغیب کند تا ایران را منزوی کند. اما تاکنون این استراتژی نتایج مهمی در بر نداشته است.
پس از این که نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند در ماه گذشته از هر دو کشور دیدار کرد فروش انرژی عربستان به هند رشد پیدا کرد اما دهلی‌نو هم‌چنین با ساخت یک بندر در ایران موافقت کرد.
برخی از کشورهای آفریقایی در قطع روابط دیپلماتیک با ایران با بسیاری از کشورهای اتحادیه عرب همراهی کردند. این موضوع در پی تعرض به سفارت ریاض در تهران در واکنش به اعدام روحانی شیعه از سوی عربستان در ماه ژانویه به‌وجود آمد.
رییس‌جمهور زامبیا پس از این که علیه ایران صحبت کرد برای دیدار رسمی به ریاض سفر کرد. ریاض حدود 11 میلیارد دلار در سودان سرمایه‌گذاری کرد و حکم بین‌المللی بازداشت عمر البشیر، رییس جمهور این کشور را نادیده گرفت و اجازه داد تا از عربستان دیدار کند. در ماه ژانویه خارطوم روابط خود با تهران را قطع کرد.
جیبوتی و سومالی نیز اقدام مشابهی را انجام دادند. در ماه ژانویه سندی که به دست رویترز افتاد نشان داد موگادیشو پیشاپیش بسته کمکی 50 میلیون دلاری دریافت کرده است.
در مجموع ریاض تصور می‌کند که رویکردش به موفقیت می‌انجامد. مشاور شاهزاده محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد در ماه گذشته در این باره گفت: تقریبا توسعه‌طلبی ایرانیان متوقف شده است.
با این حال کامروا، استاد دانشگاه جورج تاون قطر می‌گوید خیلی زود است که برنده و بازنده را تعیین کنیم.
وی گفت: در روابط بین‌الملل شما می‌توانید دوستان‌تان را اجاره کنید اما نمی‌توانید آن‌ها را بخرید. برای عربستان سعودی تاثیر بلندمدت این سیاست مورد تردید است زیرا این متحدان بر اساس روابط صرفا تاکتیکی یا تجاری هستند.
نظر شما