خاتمی: به قدرت باز نمی گردم

رئیس موسسه بین المللی گفت و گوی فرهنگ ها و تمدن ها ، گروه داعش و افراط گرایانی که امروز دموکراسی در عراق را مورد هدف قرار داده اند و با نام اسلام به خشن ترین وجه عمل می کنند و حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خود را نادیده می گیرند، گروهی خطرناک خواند و تاکید کرد، همه کشورهای علاقه مند به انسان، دموکراسی و اسلام و همه آزادگان باید تلاش کنند تا با این گروه خطرناک که بلای جان دنیای اسلام شده است برخورد جدی کنند.

حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی در دیدار با اعضای کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب پس از شنیدن دیدگاه ها و نظرات و گلایه های مطرح شده از سوی حاضران به تشریح وضعیت ایران، اهمیت انقلاب اسلامی ایران و ضرورت پاسداری از آن و خطرات هشداردهنده گروه های افراط گرا در منطقه پرداخت و گفت: همه ما می خواهیم دولت موفق باشد. این دولت مشکلات بزرگی دارد و کارهای خوبی هم انجام داده است؛ البته ممکن است عیب و نقصی هم باشد، اما بخش قابل توجهی از این عیب و نقص ها از گذشته به ارث رسیده و دولت ناچار است به جای ایجاد یک زمینه تازه، انرژی خود را برای ترمیم آن مشکلات بگذارد؛ گرچه معتقدم همواره باید توجه داشت به حل مشکلاتی که جامعه انتظار حل آن را دارد و می دانم اهتمام به این مسائل هست و امیدوارم در آینده دولت قوی، ملت منسجم و دل های بهم نزدیک شده تری داشته باشیم به ویژه در این موقعیت که با وضعیت سختی در منطقه مواجهیم.

وی با تاکید بر این‌که همه ما دلمان می خواهد نظام از آسیب ها مصون بماند، اضافه کرد: ما اعتراض و انتقاد داریم اما اصل نظام را قبول داریم و نمی خواهیم آن اعتراض ها و انتقادها به اصل نظام لطمه بزند. متاسفانه تنگ نظری هایی وجود دارد که نظام را در یک دیدگاه محدود خلاصه می کنند و هر کسی خلاف آن حرف بزند، می گویند نظام تضعیف شد؛ در حالی که این محدود کردن دید درباره نظام بزرگترین ضربه به آن است.

وی در ادامه با تاکید بر این‌که «نه قصد داشتم و نه دارم و نه زمینه اش فراهم است که به قدرت بازگردم» گفت: ما نسلی هستیم که نباید دیگر به قدرت بازگردیم اما دوست داریم ارزش ها و معیارها حفظ شود و شخصیت هایی که نسبت به نظام ، آرمان ها و سرنوشت ایران دغدغه بیشتری دارند روی کار بیایند و برای این موضوع تلاش می کنیم.

خاتمی با بیان این‌که این انقلاب به همه ملت ایران تعلق دارد و هزینه ای که پرداخت شده هزینه‌ای ست که ملت ایران پرداخته است، یادآور شد: هیچ کس و هیچ گروهی حق ندارد این طور القا کند که این انقلاب در انحصار اوست و اختصاص به او دارد به ویژه جریان هایی که هیچ سنخیتی با روحیه انقلابی ندارند. اینها نه در عمل و نه در تئوری و فکر با انقلاب همراه نبودند.

وی با خطاب قرار دادن اعضای کانون زندانیان قبل از انقلاب افزود: انقلابی که ما به آن اعتقاد داریم متعلق به همه است و هیچ کس نمی تواند بگوید این انقلاب برای من است و دیگران سهمی ندارند، اما اگر بنا باشد کسی ادعا کند به این انقلاب نزدیک تر است و نسبت آن با انقلاب قوی تر است، شما هستید یعنی کسانی که قبل از انقلاب در حالی که ضدیت با استبداد و حمایت از امام، هزینه سنگینی داشت به صحنه آمدند و برخی در این راه شهید شدند و جانباز؛ این‌ها هستند که آن چراغ را روشن کردند و روشن نگه داشتند و علیرغم همه توفان ها مقاومت کردند تا به صورت چلچراغی درآمد و در 22 بهمن پیروز شد.

وی افزود:این نسل و این جریان بیش از همه اگر بگوید به انقلاب نزدیک تر است می توان درکش کرد؛ گرچه شما هم نباید بگویید که انقلاب متعلق به شماست؛ شما برای آرمان هایتان، برای خدا و آزادی ملت و نجات مملکت از بداخلاقی، ظلم و فساد و برای حاکمیت انسانیت کار کردید، نه این‌که برای خودتان قبایی بدوزید. البته همه کسانی که مسوولیت دارند باید به این نسل بها دهند و حرمت پیشتازان انقلاب را داشته باشند.

خاتمی ادامه داد: انقلاب حادثه بزرگی برای جامعه ما بود منتها اهمیت آن در این بود که در مرز تخریب متوقف نماند؛ آن مرحله اول انقلاب است که تخریب می کند یعنی آنچه هست و وضع موجود و ظالمانه و وابستگی و تحقیر ملت و بی توجهی به منافع ملت و فساد و بداخلاقی در جامعه را نابود می کند؛ یک حرکت اصلی انقلاب، تخریب وضع موجود است، اما این یک مرحله است و ما انقلابی های زیادی داریم که در همین مرحله متوقف مانده اند یا بدتر، افرادی ادعای انقلابی گری داشته اند، اما هدفشان بازگشت به ماقبل وضعی است که علیه آن انقلاب کردند؛ این بعنی ارتجاع.

رئیس جمهور پیشین ایران با بیان اینکه انقلاب همیشه تکاملی نیست توضیح داد: انقلاب و ویران کردن، مبارزه کردن و قربانی دادن درصورتی ارزش دارد که مرحله بعد از ویرانی، و مرحله ساختن، مرحله کامل تری باشد از مرحله قبل.

رئیس بنیاد باران گفت: انقلاب ممکن است قهقرایی باشد و کسانی با دید ارتجاعی و با دید ضدزمان و ضد انسان انقلاب کنند و پیروز شوند، اما جامعه را به وضعی گرفتار کنند که از وضعی که علیه آن انقلاب کردند بدتر باشد؛ این چیزی است که امروز متاسفانه در بخشی از دنیای اسلام با آن مواجه هستیم.

خاتمی اظهار کرد: دولت کنونی آمریکا با جریان های انقلابی و ارتجاعی مخالف است، اما وقتی منافعش ایجاب کند وارد می شود و جایی که لازم نیست در عمل وارد نمی شود. وگرنه آنچه در عراق و سوریه توسط داعش رخ می دهد مساله ایست که تصور می رفت آمریکا علیه آن اقدام کند. مهمترین مساله گروه داعش ضدیت با دموکراسی و حقوق انسان و پیشرفت جامعه و حاکمیت مردم بر سرنوشت خود است و هدفشان تحمیل دیدگاه های تنگ و تاریک قرن های قبل و دامن زدن به فرقه گرایی و طایفه گرایی در جامعه است که متاسفانه در کشور خودمان نیز رگه هایی از این تفکر را می بینیم که هیچ ربطی به انقلاب ندارد و گاهی اینگونه القا می شود که اصالت انقلاب در آن رگه های فکری است و آنها که جان و زندگی خود را برای انقلاب گذاشتند، ضدانقلاب، تلقی و حذف می شوند و آن جریان می خواهد برای تصاحب امکاناتی که در کشور وجود دارد، در همه جا نفوذ کند.

وی در ادامه با اشاره به تفاوت در نوع انقلاب ها و انقلابیون گفت: این جریانات به شدت ارتجاعی و مشکوک که امروز عرصه را تنگ کرده اند و گروه هایی مثل طالبان، القاعده و آنهایی که 11 سپتامبر را به وجود آوردند هم گروه های انقلابی بودند یعنی اهل مبارزه و ویران کردن بودند اما یک انقلابی ارتجاعی. انقلابی دور از روح انسان؛ انقلابی که آن ذهنیت ها و توهمات ساده مبتذل عقب مانده ی ظاهرگرا و قشری گرای خود را عین حق مطلق می داند و هیچ اعتقادی به انسان، حقوق انسان و حاکمیت انسان بر سرنوشت خود ندارد و آنچه خود می اندیشد را می خواهد جایگزین همه چیز کند. این مساله خطرناکی است.

وی با بیان این‌که ریشه های این تفکر در دنیای اسلام هست و در غرب هم بوده است اظهار کرد: در جریان جنگ سرد بین اردوگاه مارکسیستی و سرمایه داری جریان ارتجاعی برای ضربه به رقیب از سوی غرب تقویت شد و بعد دامن خود آنها را گرفت. القاعده و طالبان کجا تقویت شدند؟ تا وقتی آنها به منافع شوروی ضربه می زدند، خوب بودند، ولی وقتی با آمریکا رو به رو شدند، بد شدند و مبارزه بین بوش و بن لادن جدی شد و متاسفانه جنگ آنها با یک منطق بود. آقای بوش می گفت هر که با ما نیست بر ماست و من حق دارم با آنکه برماست، هرگونه برخوردی بکنم و آقای بن لادن می گفت هر که با ما نیست کافر است و من حق دارم با کافر هرکاری را بکنم ولو اینکه با زدن هواپیما باشد و تبدیل انسان به عنوان چاشنی سوخت و انفجار باشد و از بین بردن هزاران نفر. هر دو یک منطق داشتند.

رئیس جمهور اسبق ایران داعش را یک جریان بسیار خطرناک و ضدشیعی دانست و گفت: عراقی انقلابی کرده است که این انقلاب، یک انقلاب انسانی است نه طایفه ای. البته شیعه در عراق اکثریت بوده است، البته دیگران هم سهم داشتند و نمی خواهم سهم اقلیت ها را نادیده بگیرم - و در ایران هم همین طور الان هم باید حق اقلیت به عنوان شهروندان جمهوری اسلامی ادا شود- اما آنچه رخ داده است (در ایران) اینکه بینش شیعی و رهبری شیعی برای «انسان» قیام کرده و هدفش ایجاد جمهوری اسلامی بوده است؛ یعنی ما اسلام و احکام اسلامی را می خواهیم اما این احکام و ارزش ها در دنیای ما در صورت و قالب جمهوری یعنی حاکمیت مردم بر سرنوشت آنهاست که لوازم آن باید رعایت شود. قدرت وابسته به مردم و قدرت مسوول در مقابل مردم است و مردم حق دارند نقد کنند و حرف بزنند و قدرت باید در جامعه چرخشی باشد.

خاتمی ادامه داد: این حرکت (انقلاب اسلامی) برای این ارتجاع و جریانات ارتجاعی، نگران کننده است؛ البته این انقلاب چون منافع غرب را هم بهم زده است، قدرت های مسلط هم می کوشند به آن لطمه بزنند، اما آنچه در جهان به نام اسلام و قرآن رخ داده، این است که می خواهد آزادی در جامعه حاکم باشد و کسانی که ضد این فکر می کنند، ضد انقلاب ما هستند. این جریانات ارتجاعی یک جریان ضدانسانی در پوشش دین هستند و بدترین شکل حرکت و ارتجاعی به نام دین است.

رئیس دولت اصلاحات ایران در ادامه با توجه دادن افکار به این‌که چرا عراق مورد هدف گروه ارتجاعی قرار گرفته است؟ گفت: عراق گرچه دارای اکثریت شیعی است و نظامی که مستقر شده دموکراتیک است. در عراق با وجود همه نقایص، دموکراسی حاکم بوده است. همزمان 4 انتخابات در منطقه (سوریه، مصر، افغانستان و عراق) برگزار شد در حالی که در دو کشور (مصر و سوریه) از پیش معلوم بوده چه کسی و با چند درصد تقریبی آرا رأی می آورد؛ این دموکراسی نیست. هرچند آن کسی که روی کار آمده ممکن است با جریانات صهیونیستی و ارتجاعی مبارزه کند، اما این دموکراسی نیست. در عراق انتخاباتی برگزار شد که هیچ کس نگفت انتخابات غیر دموکراتیک است البته ممکن است تخلف باشد و همه جا هم ممکن است باشد. در افغانستان هم خوشبختانه انتخابات قابل قبولی برگزار شد.

وی افزود: در مصر هم انتخابات شد. یک کودتا صورت گرفت. نمی خواهم بگویم آنها که قبلا بودند اشتباه نکردند، حتما اشتباه کردند، اما یک انقلابی شد و حکومتی شکل گرفت اما در واقع در برابر آن کودتا شد و بعد هم انتخابات برگزار شد. من نمی گویم تقلب شد اما زمینه به صورتی است که نتیجه آن از قبل معلوم است. این دموکراسی نیست اما در عراق دموکراسی برقرار است. به غرب، عالم و جهان می گویم در عراق دموکراسی است. رهبر مذهبی آن حضرت آیت الله سیستانی، عاقلانه ترین و انسانی ترین روش ها را دارد و بدون دخالت در حکومت در تلاش برای حفظ این دستاورد است. ممکن است ایرادات زیادی به حکومت عراق داشته باشیم اما دموکراسی حاکم است و این حرکت ارتجاعی می خواهد این را از بین ببرد.

سید محمد خاتمی در ادامه مخالفان شیعه را خطاب قرار داد و با طرح این پرسش که «ما متهم هستیم که می خواهیم امپراتوری شیعه راه اندازیم؟» گفت: ما شیعه ای هستیم که جمهوری و جمهوری اسلامی را مطرح کردیم یعنی هر کسی در این کشور است، شهروند جمهوری اسلامی و دارای حقوق است.

وی تأکید کرد: جمهوری اسلامی به مسلمانان، شیعیان و یک گرایش خاص از شیعه اختصاص ندارد که بگوییم هرکس خلاف آن باشد، خارج از شهروندی جمهوری اسلامی است و هر کس قانون اساسی را قبول دارد و در این چارچوب عمل می کند، ولو انتقاد داشته باشد، شهروند جمهوری اسلامی است. شیعه و انقلابی که ما می گوییم این است و باید چنین باشد و می کوشیم که این روال که روح انقلاب است حاکم باشد و اگر انتقادی هم هست در درون خانه است و برای بازگرداندن جامعه و حکومت به موازین اصلی انقلاب.

خاتمی با اشاره به این‌که در عراق دموکراسی برقرار است یادآور شد: استقرار دموکراسی زحمت دارد و خودمان هم در استقرار دموکراسی دچار مشکلات هستیم و زمان باید بگذرد. البته جریاناتی هم هستند که می خواهند این انقلاب را بدزدند، اما روند و روال این است که مردم سالاری را پذیرفته ایم و از موضع دین هم مردم سالاری را پذیرفته ایم.

وی در ادامه با اشاره به این‌که «دنیای قبل از مدرن تکلیف مدار بوده و دنیای امروز حق مدار است» افزود: در عرصه حیات اجتماعی در دنیای پیش از مدرن انسان ها حقی نداشتند و فقط تکلیف داشتند که از حکومت های محلی و امپراتوری ها تبعیت کنند، اما امروز گفته می شود انسان حق دارد و حکومت، برآمده از اراده و حقی است که انسان اعمال می کند.

خاتمی با اشاره به قانون اساسی که حاکم مطلق بر انسان و جهان را خدا می داند و خداست که انسان را بر سرنوشت اجتماعی خود حاکم کرده است، تاکید کرد: هیچ کس حق ندارد این حق را از ملت بگیرد. اگر دنیا می گوید حق حاکمیت بر سرنوشت مردم یک حق طبیعی است، ما می گوییم نه تنها طبیعی است، بلکه حق الهی است و خدا ما را بر سرنوشت خود حاکم گردانیده است یعنی حکومت برای ماست و اراده ماست که حکومت را تعیین می کند؛ حکومت برآمده از مردم و در مقابل مردم مسوول است و ارباب مردم نیست. این یعنی حق حاکمیت مردم بر سرنوشت و این در حال تحقق است اما یک جریان ارتجاعی خشن که جز نابود کردن و کشتن، کاری بلد نیست به نام اسلام و در بیخ گوش ما حرکت کرده و یک دولت برآمده از اراده مردم - با همه عیبها و نقص هایش - را تهدید و با آن مبارزه می کند. باید هشیار بود و همه کشورهایی که به انسان، اسلام و پیشرفت کشورهای منطقه اعتقاد دارند باید در برابر آنها بایستند. این جریان خطرناکی است که اگر رهایش کنیم لطمه شدیدی به جهان می زند.

رئیس جمهور پیشین ایران افزود: در عراق ظاهرا نیروهایی که باید حافظ امنیت کشور باشند، برخورد مناسب با این گروه نداشتند و حساسیت لازم را نسبت به این غده سرطانی نداشتند و حتی ممکن است همدستی هایی هم داشته اند وگرنه اینها کسانی نیستند که بتوانند یک کشور را به این سرعت با مشکل مواجه کنند. مطمئنیم که جلوی آنها گرفته خواهد شد و باید تاوان جنایت های خود را بدهند.

خاتمی در ادامه حرکت داعش را هم حرکتی انقلابی اما انقلاب ارتجاعی خواند و گفت: این نوع انقلاب می گوید باید برگردیم به چندین قرن قبل و انقلابی است که می گوید برایش اصلا انسان مطرح نیست و خودش و توهماتش محور کار است و هر کس همراه نباشد با خشن ترین حالت با او برخورد می کند در حالی که انقلاب اسلامی درست برخلاف این نظریه ایجاد شد و حاکمیت مردم بر سرنوشت خود را خواست و هرگونه حرکت آزدی بخش و رهایی بخش را در هر جای دنیا مورد حمایت قرار می دهد و ما مبارز را کسی می دانیم که علیه دیکتاتوری، وابستگی و خودکامگلی عمل می کند.

وی با تاکید بر این‌که «انقلاب اسلامی، انقلابی است که حاصل آن جمهوری اسلامی است و باید از آن در درون و بیرون پاسداری کنیم» گفت: در درون باید در مقابل اندیشه ها و افکاری ایستاد که به هیچ وجه به انسان، کرامت انسان، حقوق انسان و حاکمیت انسان بر سرنوشت اعتقادی ندارد و خشن ترین روش ها را دارند و سعی می کند مخالف خود را با هر قیمتی از عرصه خارج کند. باید در برابر آن ایستاد ولو هزینه داشته باشد، باید از اصل انقلاب و حاصل انقلاب که جمهوری اسلامی و حق حاکمیت و آزادی های مردم است، دفاع کرد و در عرصه خارجی نیز باید با یک جریان ارتجاعی قشری عقب مانده ی خشن افراطی و ضدانسان که متاسفانه به نام اسلام فعالیت می کند، برخورد کرد؛ و نیز با قدرت هایی که از این حمایت می کنند یا حساسیت خاصی نسبت به آن ندارند و منافع خود را در برابر منافع ملت ما تعریف می کنند.

خاتمی افزود: آمریکا با این جریانات ارتجاعی همسو نیست اما آیا فشاری که روی جمهوری اسلامی گذاشته می شود با داعش یکی است؟ من نمی گویم ما عیبی نداریم، اما در اینجا به نام دین تجربه دموکراسی و جمهوری می شود. در درون با خودمان ممکن است حرف و حدیث داشته باشیم اما دعوا مال خودمان است و در دفاع از اصل قضیه و اصل نظام و تمامیت ارضی و نظام های دموکراتیک منطقه اختلافی نیست. این انقلاب را باید پاس داشت.

وی در ادامه به ضرورت پاسداشت انقلاب در درون اشاره کرد و گفت: اندیشه های انحرافی که با روح انقلاب سازگار نیست، در بعضی جاها میدان داری می کند و برای آن ها محدودیتی نیست در حالی که برای وابستگان انقلاب، انواع و اقسام محدودیت ها ایجاد می شود. این در درون ماست و همچنین باید به دولت برای پیشرفت، توسعه و تضمین آینده کشور، برای رفع خرابی ها و دفاع از منافع کشور در داخل و خارج کمک کنیم و در عرصه بین المللی هم با همه کسانی که منافع ملی، حرمت و استقلال ما را مورد هدف قرار دادند مخالفت داشته باشیم، خواه به صورت قدرت هایی که منافع خود را در مقابل منافع ما تعریف می کنند و حاضرند به ما ضربه بزنند، خواه به صورت حرکت های ارتجاعی ظاهرا انقلابی ولی واپس گرا که خطر جدی هستند.

خاتمی در پایان این دیدار که به مناسبت میلاد حضرت قائم (عج) برگزار شده بود اظهار امیدواری کدر که همه در مسیری که حق و عدل است قرار گیرند.

وی در پایان با اشاره به مهم ترین وجهه کار حضرت بقیه الله (عج) که جهان را پر از عدل می کند، به دیدگاه های غلطی که از چپ به ارث رسیده پرداخت و تاید کرد: عدالت فقط عدالت اقتصادی نیست و آنهم عدالت صدقه ای؛ عدالت بسیار وسیع است و مهم ترین آن هم حق ایفای حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خود است گرچه عدالت اقتصادی هم مهم است و وجود تبعیض طبقاتی و وجود فقر و فساد در جامعه تحمل نمی شود و امیدوارم به حرمت این مولود مقدس ما نیز به ارزش ها و معیارهای اصیل شیعه پایبند باشیم. ملت ایران با افتخار برای جات از وضعیت گذشته و ایجاد وضعیت بهتر قیام کرد و همه ما انشاءلله به آن ارزش ها نزدیک تر شویم نه دورتر.