چرا «شهرزاد» با وجود لو رفتن داستان هنوز جذاب است؟

عادت کرده‌ایم که درمواجه با یک سریال ایرانی بیش از یک بار شگفت‌زده نشویم! این تبدیل به قاعده شده است که در مسیر حرکت یک سریال ایرانی به ویژه در قسمت‌های منتهی به نقطه پایان، سیر پیشرفت داستان گرفتاری افت محسوسی می‌شود و خیلی نباید توقع ویژه‌ای داشت.

به گزارش صدای ایران به نقل از روزنامه سینما؛ سریال محبوب «شهرزاد» اما این قاعده را نقض کرد تا مانند معدود تولیدات خاطره‌ساز تاریخ سریال‌سازی در ایران ثابت کند که در کنار اهمیت «داستان خوب» نمی‌توان تأثیر «داستان‌گویی خوب» را نادیده گرفت.

«شهرزاد» درست در روزهایی که احتمال می‌رفت به واسطه لو رفتن پایان داستان دچار افت جذابیت شود، با قسمت بیست و ششم مخاطبانش را شگفت‌زده کرد

واکنش رسانه‌ها به گونه‌ای بود که حتی علاقمندترین طرفداران «شهرزاد» را هم نگران کرد؛ آیا قرار بود با لو رفتن خط اصلی داستان «شهرزاد» این سریال قالب تهی کرده و هیچ برگ برنده‌ دیگری برای همراهی مخاطبان نداشته باشد؟ شاید این حس و حال چندان بیراه هم نبود. بالاخره اصلی‌ترین سرمایه هر فیلم و یا سریال برای جذب مخاطب داستان است و به خصوص در مختصات سینما و تلویزیون ایران کمتر پیش می‌آید «روایت» چیزی فراتر از «داستان» برای عرضه به مخاطب داشته باشد. اتفاقا به همین دلیل است که نمونه‌های موفق هم در سینما و هم در تلویزیون هیچ گاه در تکرار و بازپخش هم رنگ نمی‌بازند و همچنان برای مخاطب جذاب هستند. این همان فرمولی است که درست در روزهای پیگیر رسانه‌ها برای کشف تأثیر «لو رفتن داستان» بر میزان استقبال از «شهرزاد»، یکی از متفاوت‌ترین و جذاب‌ترین قسمت‌های این مجموعه را روانه بازار کرد. حالا مخاطبان می‌دانند آنچه در شهرزاد می‌بینند و جذب آن می‌شوند چیزی فراتر از «داستان» است. آنها درحال تماشای یک «سریال خوب» هستند.

*****

برای پیگیران پروپاقرص سریال «شهرزاد» قطعا یکی از اصلی‌ترین بهانه‌ها داستان گیرا و شخصیت‌های باروپذیری است که در فرآیند نگارش فیلمنامه، انتخاب بازیگران و کارگردانی سروشکل پیدا کرده و به تصویر درآمده است. داستان سریال به قلم نغمه ثمینی و حسن فتحی روایت‌گر زندگی پرفرازوفرود شهرزاد(ترانه علیدوستی) است. کاراکتری که در عنفوان جوانی عشق اولش (فرهاد) را در بازی قدرت بزرگان از دست می‌دهد و پای سفره عقد قباد (شهاب حسینی) می‌نشیند. همزمان با کشمکش‌های خانگی او با زن اول قباد یعنی شیرین (پریناز ایزدیار) شاهد کشمکش‌های سیاسی و اجتماعی‌ای هستیم که پدر شهرزاد، جمشید (محمود پاک‌نیت) و دوست دیرینش هاشم (مهدی سلطانی) سهمی در آن‌ها دارند. همه این تحولات هم زیر سایه سنگین یکی از قدرتمندان اصلی شهر یعنی بزرگ‌آقا (علی نصیریان) روایت می‌شود. داستان تا پایان قسمت 25 به جایی رسید که شهرزاد و قباد چند ماه پس از به دنیا آمدن فرزندشان، ناگزیر از خواست و فرمان تازه بزرگ‌آقا تن به متارکه داده‌اند. جمشید بر اثر فشار این غم چشم از جهان فروبست. بازی قدرت میان بزرگ‌آقا و دیگر بازیگران اصلی و پشت پرده به اوج خود رسیده است. حالا قرار است خون در این میدان حکم کند!

* اصل ماجرا؛ کنجکاوی درباره سرانجام کاراکترهای هر مجموعه‌ محبوبی، طبیعی‌ترین واکنش از سوی مخاطبان است. همین کنجکاوی هم باعث می‌شود رسانه‌ها به دنبال رمزگشایی از پایان داستان‌ها برآیند و از هر فرصتی برای تحقق این هدف استفاده کنند. گفتگو با یکی از بازیگران تازه حذف شده از مسیر داستان «شهرزاد» در یکی از خبرگزاری‌ها و انتشار بدون هماهنگی بخش‌های مرتبط با سرانجام کاراکترها در فضای رسانه‌ای نقطه شروعی شد برای نگرانی دوست‌داران این سریال. مرگ بزرگ‌آقا و ازدواج مجدد فرهاد و شهرزاد اصلی‌ترین نکاتی بود که به نقل از ساقی زینتی (بازیگر نقش ململ) در رسانه‌ها منتشر شد تا به تعبیری مشت راویان داستان برای پایان‌بندی فصل نخست به طور کامل باز شود. 

* از نگاه عوامل؛ ساقی زینتی خود اولین کسی بود که به انعکاس انیگونه پایان‌بندی داستان از زبان خود در رسانه‌ها گلایه‌مند شد و با ادبیاتی تند و تیز از رسانه‌ای که این گفتگو را بدون هماهنگی منتشر کرده بود، انتقاد کرد. تهیه‌کننده سریال هم هرچند در ابتدا اعلام کرد که «شهرزاد تمام نخواهد شد» روزگذشته در گفتگو با خبرگزاری ایسنا با لحنی پرگلایه‌تر گفت: «یکی از بازیگرهای سریال مصاحبه‌ای انجام داد و پایان سریال را درست یا اشتباه اعلام کرد؛ در ماهیت صحبت‌های ایشان هیچ شکی نیست، ولی اینکه ماهیت حرف‌های ایشان نزدیک به واقعیت است یا نه را مردم به زودی متوجه می‌شوند؛ این موضوع توهین به من نبود، بلکه توهین به مردمی بود که این سریال را پیگیری می‌کنند.»

* تحلیل ما؛ از همان آغاز هم مشخص بود که رونمایی از دو خط داستانی مشخص برای پایان فصل نخست «شهرزاد» که اتفاقا پیش‌بنی‌ آن برای بسیاری از پیگیران سریال چندان هم سخت و غیرمنتظره نبود، نمی‌تواند خللی جدی در مسیر ارتباط این مجموعه با مخاطبان ایجاد کند. حسن فتحی تا همین جا ثابت کرده که در روایت شهرزاد به زبان تصویر می‌تواند برگ برنده‌هایی فراتر از یک خط داستانی صرف رو کند و همین بهترین تضمین برای مخاطبان این مجموعه است که تردیدی در پیگیری قسمت‌های بعدی آن به خود راه ندهند.

* اصل ماجرا؛ قسمت 26 شهرزاد از نظر تهدد رویدادها و تحول سرنوشت کاراکترها یکی از ویژه‌ترین قسمت‌های این مجموعه تا به اینجا بوده است. حذف ناگهانی نزدیک به 7 مهره تقریباً ثابت داستان، در کمتر از 15 دقیقه اتفاقی است که شاید در نمونه‌های خارجی سابقه داشته باشد اما در کمتر سریال ایرانی آن را تجربه کرده بودیم. حسن فتحی در همین قسمت در راستای زمینه‌چینی برای فصل دوم، 6 کاراکتر را به طور کامل حذف و یکی را روانه تخت بیمارستان و کما کرد. سرگرد پولادشکن (جمشید هاشم‌پور) که در قسمت قبل و پس از یک ترور خیابانی راهی بیمارستان شده بود، جان داد. سه رقیب گردن کلفت بزرگ‌آقا با یک طراحی دقیق تاوان خیانت خود به بزرگ‌آقا را دادند و به قتل رسیدند. رابطه سه ضلعی مریم (مینا وحید)، بابک (امیرحسین رستمی) و سرهنگ تیموری (هومن برق‌نورد) هم سرانجام به مرگ زوج جوان و به کما رفتن سرهنگ انجامید.

* از نگاه عوامل؛ پیش از این بسیاری از عوامل مجموعه «شهرزاد» این وعده را به مخاطبان خود داده بودند که روند پیشرفت اتفاقات در این داستان چندان قابل پیش‌بینی نیست و بهتر آن است که منتظر قسمت‌های تازه بمانند. فصل مشترک این اظهارات هم این بود که حسن فتحی و نغمه ثمینی در داستان‌گویی سنگ تمام گذاشته‌اند.

* تحلیل ما؛ آنچه پیش‌تر و در آنالیز چهارمین قسمت از فصل نخست «شهرزاد» در همین صفحه مطرح کردیم کماکان صادق است و آن اینکه حسن فتحی کارگردانی بلندپرواز است. او به حداقل‌ها قانع نیست و با اتکا بر شناختی که از مدیوم تصویر و اصول داستان‌گویی دارد،‌ به خوبی می‌تواند در مقاطع تأثیرگذار جانی تازه به روند پیشرفت داستان بدهد. سریال شهرزاد هر چند در همان قسمت‌های نخست توانست مخاطبان خود را شکار کند اما هر چه داستان آن پیش می‌رود، بیشتر اوج می‌گیرد. به همین دلیل هم هرچند قسمت 26 ویژه بود اما قطعا نقطه پایان برای جذابیت‌های «شهرزاد» نیست. باید منتظر قسمت‌های بعد بود.

* اصل ماجرا؛ بهترین خبر برای علاقمندان «شهرزاد» در هفته‌های اخیر، قطعی شدن تولید فصل دوم این مجموعه است. فصل دومی که لااقل این تضمین را به وجود می‌آورد که سریال بعد از توقفی چند هفته‌ای، در اواخر امسال باردیگر به بازار بازخواهد گشت و بازهم می‌توان پیگیر سرنوشت شهرزاد و اطرافیانش شد. آنچه تا به اینجا قطعی شده حذف کاراکتر بزرگ‌آقا از فصل دوم و احتمال جایگزین شدن خواهرش (با حضور فاطمه معتمدآریا) در داستان است. قباد هم قرار است میراث‌دار قدرت بزرگ‌آقا شود. اگر همه چیز طبق برنامه پیش بروند اواسط تیرماه شاهد کلید خوردن فصل دوم خواهیم بود.

* از نگاه عوامل؛ یکی از نگرانی‌ها درباره طولانی شدن تصویربرداری فصل دوم و فاصله گرفتن احتمالی مخاطبان از داستان سریال، تصمیم برای تولید وپخش همزمان این مجموعه بود. نکته‌ای که می‌تواند یکی از مهمترین برگ برنده‌های فصل اول یعنی عرضه منظم سریال در بازار را تحت‌الشعاع قرار دهد. تهیه‌کننده اما در این زمینه حکم قطعی را داده است: «هر چقدر هم که وقفه بیافتد، ما کل کار را تصویربرداری می‌کنیم تا حتی یک ساعت هم در تحویل کالا به مردم بد قولی نکنیم. به هیچ وجه تعهدمان به مردم را فدای هیچ مصلحت‌اندیشی نمی‌کنیم، حتی اگر این کار باعث ریزش مخاطب شود.»

* تحلیل ما؛ «شهرزاد» نه فقط برای دو فصل که از همین امروز مخاطب بالقوه‌ای برای سه فصل هم دارد و این مهمترین سرمایه تیم تولید این سریال است. در این میان سخت‌ترین کار را حسن فتحی و نغمه ثمینی را برعهده دارد. انتظار از آن‌ها به شدت بالا رفته و باید دید این دو برای طراحی یکی خط داستانی گیرا چه در چنته دارند؟ سرنوشت شهرزاد هنوز به پایان نرسیده است.