دومین سفر موگرینی به ایران با چه اهدافی صورت می گیرد

صدای ایران - فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، فردا برای دیدار با تعدادی از مقامات کشورمان، از جمله رییس دستگاه دیپلماسی،  برای دومین بار ظرف کمتر از یک سال اخیر به تهران سفر خواهد کرد. 

موگرینی که در نوامبر سال 2014 میلادی با رای رهبران اروپا به عنوان رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مدت 5 سال انتخاب شد ،پیش از سمت اروپایی اش یکی از سه زن تاریخ ایتالیا می باشد که پس از اما بونینو و سوزانا اگنل به مقام وزارت خارجه در این کشور رسیده است؛ وی از ١٥ آذر ٩٣ به مذاكرات هسته‌اي ايران و ١+٥ پيوست و در به نتیجه رساندن مذاكرات هسته¬ای نقش بسزایی داشت و توانست موضوعی را به فرجام برساند که همتايان سابق او (كاترين اشتون و خاوير سولانا) نتوانستند آن‌را رقم بزنند.

آنچه که باعث شد موگرینی بیشتر برای ایرانیان شناخته شود. جمله معروف و حماسی ( هرگز یک ایرانی تهدید نکنید ) محمد جواد ظریف خطاب به او در هنگامی است که ایران را تهدید به ترک میز مذاکرات کرده بود. ماجرا از اين قرار بود كه در يكي از دورهاي مذاكره درباره تحريم تسليحاتي بحثي بين فيليپ هاموند و جواد ظريف درمي‌گيرد كه موگريني در ادامه آن مي‌گويد با اين شرايط امكان دستيابي به توافق وجود ندارد و بايد به خانه‌هايمان بازگرديم؛ جواد ظريف در پاسخ به اين جمله مي‌گويد هيچ‌وقت يك ايراني را تهديد نكنيد. اين جمله به سرعت بين رسانه‌ها پخش و حتي در مدت كوتاهي به يك هشتك داغ در فضاي مجازي تبديل شد. اين ماجرا موجب رنجش موگريني شد اما او بعدا در مصاحبه با کریستین امانپور، مجری معروف شبکه خبری (CNN) در مورد مشاجره لفظی اش با ظریف گفت:«در این مذاکرات همه دنبال حفظ منافع کشورهای خود بودند. شاید فرهنگ ما ایتالیایی‌ها با ایرانی‌ها نزدیک باشد، اما آنجا نژادهای مختلف با فرهنگ‌های مختلف داشتیم. ما بارها در این مذاکرات صدای‌مان را بالا بردیم اما این به خاطر جدی بودن فضای مذاکرات بود و اینکه همه می‌خواستیم کار خیلی جدی به سرانجام برسد. با این همه، ما با هم بر اساس احترام متقابل سخن می‌گفتیم و در فضایی جدی بحث‌ها را پیش بردیم».

 

او همواره اهل تعامل و مذاکره بوده و پس از جانشینی کاترین اشتون نیز تلاش کرد تا رابطه خوبی را که وی با مقام‌های ایرانی شروع کرده بود، ادامه دهد. موگرینی از همان ابتدای کار خود نسبت به دستیابی به توافقی دائم با ایران خوش‌بین بود. پس از توافق هسته ای و در خلال سفرش به ایران در یادداشتی باز هم این میل به تعامل و مذاکره را به رخ کشید. وی در بخشی از یادداشتش در گاردین نوشت:« سفر به ایران یک انتخاب روشن برای من است. مبنی بر این که مذاکرات به پایان رسیده است اما کار مشترک ما به انتها نرسیده است».قابل ذکر است ، نوع لباس پوشیدنش  در اولین سفرش به ایران نشان از ذکاوت و سواد دیپلماسی او داشت  و در همان اولین قدم، به پروتکل های دیپلماتیک احترام گذاشت.

مسئول دستگاه سیاست خارجی اروپا  در ششم مرداد 1394 به همراهی معاونش «هلگا اشمیت» سفری یک روزه به ایران داشت و.ی در این سفر  با رئیس‌جمهور و ‌وزیر امور خارجه و رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار کرد. این سفر در شرایطی انجام می¬شد که تنها دو هفته از توافق هسته¬ای میان ایران و کشورهای 5+1 می گذشت و بسیار طبیعی بود که چگونگی اجرای این توافق (برجام) اولویت اصلی وی در این سفر باشد؛  به بیان بهتر می توان گفت ،اجرای گام به گام، دقیق و صحیح توافق هسته¬ای هدف اصلی سفر بود.

 

سخنان وی در دیدار با رئیس جمهور نیز گویای این مورد است. موگرینی در این دیدار اظهار داشت که «خطاب به آن دسته معدود از کشورها که نسبت به این توافق ابراز نگرانی می‌کنند، می‌گویم که وقتی ما چنین حجمی از سرمایه گذاری سیاسی را برای حصول این توافق انجام دادیم، منطقی است که همین میزان اراده و سرمایه‌گذاری را برای اجرای آن صرف خواهیم کرد.»

یکی دیگر از مسائل و اهدافی این سفر  را می توان گشودن فصل¬تازه ای از روابط ایران و اتحادیه اروپا دانست؛رابطه‌ای که از سال 2005 کم کم به پایین ترین سطح خود رسیده بود و در پی آن به مرور همکاری های سیاسی و اقتصادی طرفین ، مذاکرات سطح بالا ، مبادله هیات¬ها و رفت و آمدهای سیاسی و اقتصادی به صورت چشمگیری کاهش یافت و دیگر شاهد سفرهای سیاسی دیپلماتیک و اقتصادی - تجاری در سطح روسای کشورها و حتی وزرای خارجه و یا وزرای اقتصادی به پایتخت¬های یکدیگر نبودیم.

اگرچه ایران و اتحادیه اروپا در مقطعی گفت‌وگو‌هایی با نام "گفت‌وگو‌های انتقادی" و  بعد از آن نیز تحت  عنوان "گفت‌وگوهای جامع" با یکدیگر داشتند، اما در این سفر بود که صحبت از  "گفت‌وگوهای سطح بالا" میان ایران و اروپا به میان آمد؛ گفتگوهایی که نخستین دور آن در بهمن سال گذشته با سفر اشمید، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا به تهران انجام شد.

سفر موگرینی به ایران دومین سفر وی در کمتر از یک سال گذشته و چهارمین سفر مسئول سیاست خارجی اروپا به ایران است. شرایط سفر دوم کاملا متفاوت از سفر اول است. این امر در شرایطی صورت می گیرد که تحریم¬های ظالمانه علیه ایران فروپاشیده است و شرایط برای بحث و حل مسائل گسترده فراهم آمده است. چرا که با توافق وین پرونده هسته‌اي ايران امنيت‌زدايي شده و ديگر به قول اروپايي‌ها و امريكايي‌ها تهديد امنيتي براي جهان به حساب نمي‌آيد؛ به بیان دیگر ،همان تهديد اكنون به فرصتي بدل شده است و مسائل برجام و چند و چون اجرای آن در ديدارهاي دوجانبه به حاشيه رفته و بيشتر در خصوص نگراني‌هاي منطقه‌اي و همكاري‌هاي همه جانبه سخن گفته می شود.

 با نگاهی به همراهان وی در این سفر نیز می توان به این تفاوتها پی برد. حضور 7 کمیسینور از کمیسیونر انرژی و آب و هوا تا کمیسیونر محیط‌زیست نشاندهنده گستردگی این مذاکرات است که در این اثنا ،موضوعات مورد بحث بين دو طرف زمينه‌هاي متنوعي از جمله انرژي، تجارت، همكاري‌هاي بانكي و مالي، محيط زيست، مبارزه با تروريسم و افراطي‌گري و بحران‌هاي منطقه‌اي را شامل خواهد شد.

حال می توان گفت رفته رفته با حل مسئله هسته ای و اجرایی شدن آن می توان به مسائل منطقه ای نیز پرداخت. سفر یک روزه دور قبل موگرینی ، اجازه بحث¬های منطقه¬ای را بصورت گسترده نمی داد، اما اکنون(این فرصت مهیا شده است که ) به بحران سوریه پرداخته شود، بویژه آنکه اکنون این بحران بر قاره سبز اثرمستقیم گذاشته است. جنگ در سوریه و عراق موجب شده تا در ماه‌های گذشته بزرگترین بحران آوارگان پس از پایان جنگ دوم جهانی شکل بگیرد. بنا به اعلام کمیساریای عالی آوارگان وابسته به سازمان ملل متحد، از ابتدای ژانویه تا کنون بیش از یکصد و سی هزار آواره وارد خاک اروپا شده اند. زیرا اروپا برای خاورمیانه نزدیکترین منطقه ای دارای ثروت و ارزشهای انسانی است که می تواند به آنان پناه بدهد. این مسئله یک بحران جدی برای اروپا و تهدیدی برای امنیت ملی این منطقه است.بدین ترتیب، ایجاد این امنیت می تواند از محورهای عمده این گفتگوها برای همکاری باشد.

در پایان می¬توان گفت که روابط ریشه‌دار و تاریخی ایران و اروپا که در دهه گذشته با موانع و چالش‌های بسیاری روبه‌رو و سیر نزولی به خود گرفته بود، اکنون وارد فصل تازه‌ای شده است و سفر مسئول سیاست خارجی می تواند این سطح همکاری را به همکاری های گسترده ارتقا دهد.