آتش بس و گفتگو؛ امیدهای آل سعود برای برون رفت از باتلاق یمن

محمد بن سلمان وزیر دفاع سعودی هنگامی که در مارس سال ۲۰۱۵شعله جنگ یمن را بر می افروخت، رسیدن به صنعا را در سر می پروراند اما با گذشت بیش از یکسال در مخمصه ای سخت گرفتار شده است.

صدای ایران - هنگامی که در روز ۲۶ مارس ۲۰۱۵ سعودی ها اولین بمب را بر روی یمن ریختند جنگی خانمانسوز را علیه ملت یمن آغاز کردندT جنگی که تاکنون هزاران شهید و زخمی برجای گذاشته است.این جنگ در شرایطی به ملت یمن تحمیل شد که ملت یمن علیه طرح های سیستم حکومتی وابسته به سعودی به پا خواسته بودند.

در واقع شرایط سیاسی یمن به گونه ای بود که احزاب این کشور از جمله انصارالله درباره تقسیم قدرت به توافق رسیده بودند. درباره بیشتر موارد غیر از موضوع نقش رئیس جمهوری توافق شده بود اما یورش سعودی ها همه تلاش ها را از بین برد.

انصارالله با وجود اینکه صنعا را در کنترل خود داشت اما عبد ربه منصور هادی را به عنوان رئیس جمهور دوره انتقالی وی را قبول داشت. در واقع سعودی ها نمی خواستنند که انصارالله جایی در قدرت یمن داشته باشد.

در واقع اهداف سعودی ها از جنگ یمن بازگردانیدن عبد ربه هادی منصور به قدرت و نابودی انصارالله بود موضوعی که با گذشت بیش از یکسال محقق نشده است.عبد ربه منصور هادی نه تنها به قدرت بازنگشته است بلکه درگیر کشمکش با خالد بحاح است.

شاید این ظاهر ماجرا بود اما در واقع به گواه جمال بن عمر نماینده سابق سازمان ملل در امور یمن، اعطای سی درصد از پست های وزارتی یمن به زنان و سی کرسی پارلمانی به زنان یمنی، موضوعی بود که سعودی ها نمی توانستند با آن کنار بیایند زیرا آنها همچنان درگیر این هستند که حق رانندگی به زنان بدهند یا ندهند.

در واقع یکی از علل برافروختن جنگ خانمانسوز یمن ممانعت از ورود دموکراسی به داخل عربستان است به ویژه که لشگر کشی آنها به بحرین در سال ۲۰۱۱ در این راستا صورت گرفت.آنها در عراق و سوریه نیز افراطی ها و القاعده و جبهه النصره را تقویت کردند.

سعودی ها که در محافل مختلف از نجات ملت یمن حرف می زنند و برخی یمنی ها را با این شعارهای توخالی فریب داده اند و آنها را مزدور خود کرده اند تا در برابر ارتش یمن و انصارالله بجنگند در سالیان قبل فشار مضاعف اقتصادی به یمن وارد کردند و بیش از یک میلیون یمنی شاغل در عربستان را بیرون کردند.آنها با فشارهای اقتصادی به بیکاری در یمن دامن زدند و خانواده های زیادی را دچار فقر کردند.آنها ریال یمن را نابود کردند.

آل سعود فقط میل به توسعه طلبی دارد.آنها قبلا مناطق زیادی را در مرز با یمن به عربستان ملحق کردند.شهرهای جیزان و نجران و بخش هایی از اقلیم عسیر که شهرهای سعودی شده اند متعلق به یمن بوده اند و مسئولان سعودی با ابزارهای فشار و زور آنها را به عربستان ملحق کرده اند.آنها وعده کمک های مالی به یمنی ها دادند اما از وعده های خود شانه خالی کردند.

جنگی که یمنی های در ۲۶ مارس سال گذشته میلادی به راه انداختند منجر به تقویت القاعده در یمن شد به طوری که در المکلا در استان حضرموت یمن تروریست های القاعده مناطق زیادی را تحت کنترل خود گرفته اند.

بر طبق گزارش رویترز، القاعده بر حدود ۶۰۰ کیلومتر از اراضی ساحلی یمن چنگ انداخته است.حدود هزار تروریست القاعده در المکلا هستند.در واقع القاعده که در سال ۲۰۱۱ از برخی استانها بیرون رانده شده بود مجددا به استانهای البیضاء، شبوه وبرخی مناطق استان ابین بازگشته است.

هم اینک مسئولان سعودی بیش از قبل به دنبال خروج از مخمصه ای که در یمن به آن گرفتار شده اند هستند.ملک سلمان به توصیه عبدالعزیز آل سعود درباره عدم ورود به باتلاق یمن توجهی نکرد و هم اینک در باتلاقی سخت گرفتار آمده است.

آنها از جنگ سال ۲۰۰۹(یازده آگوست ۲۰۰۹ تا سی ام ژانویه ۲۰۱۰) درس عبرت نگرفتند.در آن زمان خالد بن سلطان مسئول جنگ افروزی بود و هم اینک محمد بن سلمان.

از نظر نظامی شرایطی مشابه جنگ کنونی حاکم بود به طوری که خواسته سعودی ها عدم عملیات یمنی ها در مناطق مرزی با عربستان بود در حالی که حملات هوایی و توپخانه ای ادامه داشت.در آن زمان سعودی ها نیروهای دولتی یمن را مسئول جنگ با حوثی ها کردند و امروز نیز مزدوران سعودی وظیفه جنگ با انصارالله را برعهده دارند.

سعودی ها می کوشند که وانمود کنند که این گروه های یمنی هستند که با انصارالله می جنگند اما شواهد میدانی حاکی از این است که این گروه ها که در مقابل انصارالله حرفی برای گفتن ندارند و با حمایت هوایی جنگنده های سعودی به تحرکات نظامی خود ادامه می دهند.

این وجه شباهت به عرصه موضوعات نظامی مربوط نمی شود بلکه در عرصه رسانه ای نیز رسانه های سعودی مشابه قبل عمل می کنند.دیگری از آن هیاهوی رسانه ای اوایل توفان موسوم به قاطعیت خبری نیست.

در آن زمان خالد بن سلطان مسئول جنگ علیه یمن تصور پیروزی برق آسا داشت موضوعی که محمد بن سلمان مسئول جنگ افروزی جنگ کنونی در ابتدای شروع توفان موسوم به قاطعیت داشت و تصور می کرد که ظرف چند هفته به صنعا می رسد.

سناریو در حال تکرار شدن است؛طولانی شدن جنگ و پایداری ملت یمن و سقوط مراکز نظامی مرزی سعودی به دست ارتش و کمیته های مردمی یمن.

سعودی ها بارها از توقف جنگ کنونی سخن گفته اند و اینکه آتش بس برقرار شود -مشابه آتش بسی از یازدهم آوریل ۲۰۱۶ شروع شده است- و همه اینها نشانه گرفتار شدن سعودی ها در جنگ یمن است.

وجه شباهت های زیادی میان جنگ کنونی و جنگ سال  ۲۰۰۹ وجود دارد از جمله درخواست مهمات و سلاح آمریکایی. اما تفاوت های میان دو جنگ نیز زیاد است اولا جنگ کنونی در تمامی یمن از شمال تا جنوب آن است.ثانیا در آن زمان حوثی ها با ارتش یمن مورد حمایت سعودی ها می جنگیدند و هم اکنون انصارالله و ارتش یمن و بیشتر یمنی ها در یک جبهه قرار دارند.

اما آنچه به طور اختصار درباره علل به راه انداختن جنگ سعودی ها علیه یمن می توان گفت عبارتند از؛

-ممانعت از ورود انصارالله به بدنه سیاسی یمن.

-مقابله با هر تلاش دموکراتیک در مجاورت عربستان از جمله اعطای حقوق زنان که می تواند پس لرزه های قوی در داخل عربستان ایجاد کند.

-روی کار آوردن دولتی سرسپرده که مطیع خواسته های آل سعود باشد.

-تداوم سیاست تضعیف همسایگان و وابسته نگه داشتن آنها و جلوگیری از رشد اقتصادی و نابودی زیر ساختهای آنها.

-مقابله با مردم سالاری در یمن.

-تلاش برای از بین بردن وحدت یمن و تجزیه آن.

-ماجراجویی محمد بن سلمان و تلاش برای بهره گرفتن از جنگ یمن در کشمکش های داخلی خاندان سعودی و تلاش برای تضعیف جایگاه محمد بن نایف.

اما آتش بسی از امروز در یمن برقرار شده است برای بقا با مشکلات زیادی روبرو است به ویژه که سعودی ها به توافق ها پایبند نیستنند و آتش بس چندی قبل نشان داد که شرایط همچنان شکننده است به ویژه که هنوز شرایط برای تثبیت آن فراهم نیست و محمد بن سلمان مورد حمایت پنتاگون و دیگر گروههای ضد آتش بس همچنان فعال هستنند.

آنچه مسلم است رفتار واقع بینانه انصارالله یمن با هر طرحی است که به توقف جنگ در یمن منجر شود.همه احتمالات مطرح است و معلوم نیست که مذاکرات گروههای یمنی در کویت به سرانجام برسد.

اما پر واضح است که عربستان در تنگنای شدیدی قرار دارد و به دنبال برون رفت از بحران است. نتایج به نفع سعودی ها رقم نخواهد خورد.جدای از آن نباید از مشکلات میان امارات و سعودی ها در یمن غافل شد به ویژه که اماراتی ها به عدن توجه خاصی دارند و بیشتر تلفات در عدن نیز از نیروهای اماراتی بوده اند.

این جنگ اقتصاد سعودی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.سعودی ها تصور پایداری یمنی ها را به این شکل نمی کردند.هزینه های جنگ برای سعودی ها زیاد شده است.سعودی ها به خوبی از خطرات ادامه این جنگ آگاه هستند و می دانند که شهروندان عربستانی آنها را به مورد بازخواست قرار خواهند داد و شهروندان عربستانی مایل به پرداخت ماجراجویی های مسئولان سعودی نیستند.آنها به دنبال راهی برای خارج شدن از مخمصه هستند و اعلام آتش بس که از امروز شروع شده است و نیم نگاهی به مذاکرات چند روز آتی به میزبانی کویت همگی از تلاش های سعودی ها برای نجات از باتلاق کُشنده ای است که جان نظامیان، پول سعودی ها و اعتبار آنها را در خود فرو می برد.آل سعود به دنبال نردبانی مطمئن برای پایین آمدن از درختی است که به بالای آن رفته است.در واقع آتش بس و مذاکرات پیش رو در کویت را می توان به مثابه آخرین گریزگاه های آل سعود از بحران یمن دانست.

سعودی ها که اهداف بلند پروازانه ای برای خود در یمن تعریف کرده بودند هم اینک به حداقل ها راضی شده اند.در عرصه نبرد زمینی نظامیان سعودی متحمل تلفات زیادی شده اند و هم  اینک آل سعود به عنوان تقویت کننده القاعده در یمن است.